Το σημαντικότερο είδος πολεμικού χορού, που αναπτύχθηκε στις δωρικές πολιτείες της αρχαίας Ελλάδας, κυρίως στη Λακωνία. Το όνομα πυρρίχιος προέρχεται από τη λέξη πυρρίχη, με την οποία προσδιοριζόταν η όρχηση ένοπλων ανδρών που αποσκοπούσε κυρίως στην πολεμική αγωγή των νέων. Μεγαλοπρεπής, γοργόρυθμη και εντυπωσιακή, η πυρρίχη ·πλήρως αντίθετη προς την εμμέλεια, η οποία εκπροσωπούσε τους αποκαλούμενους «ειρηνικούς χορούς»· αποτελούσε ουσιαστικά μια απομίμηση μάχης, καθώς οι ορχούμενοι, ζευγάρια συνήθως, έφεραν πολεμική εξάρτυση, ήσαν κατανεμημένοι σε δύο συμπλέγματα (επιτιθέμενοι και αμυνόμενοι) και μιμούνταν τις κινήσεις των πολεμιστών. Ο χορός συνοδευόταν από τον ήχο του αυλού ή της λύρας, ακόμη και τραγουδιών, τα οποία ερμηνεύονταν είτε από τους χορευτές είτε από ομάδες τραγουδιστών. Ο ρυθμός του χορού ονομαζόταν «ενόπλιος νόμος». Η γένεσή του, με τη μορφή του υπορχήματος, αποδίδεται στον εκ Κρήτης μελοποιό, αοιδό, νομοθέτη και μουσικοδάσκαλο του 7ου π.Χ. αιώνα Θαλήτα, ο οποίος έζησε και εργάστηκε κυρίως στη Σπάρτη. Πιθανότατα το 655 π.Χ., ο ονομαστός αυτός συνθέτης υπορχημάτων εισήγαγε στη Σπάρτη τους παιάνες προς τιμήν του Απόλλωνα, καθώς και τον πυρρίχιο χορό.

Η πυρρίχη χορευόταν στις διάφορες θρησκευτικές γιορτές της αρχαίας Ελλάδας. Στη μεν Σπάρτη στη γιορτή των Διοσκούρων και κατά τη διάρκεια των Γυμνοπαιδιών, στη δε Αθήνα στις γιορτές των Μεγάλων και των Μικρών Παναθηναίων με διαγωνιστική συχνά μορφή. Στις μη δωρικές πόλεις, η πυρρίχη αποτελούσε μάλλον μιμητική ψυχαγωγική όρχηση, η οποία, συν τω χρόνω, εκφυλίστηκε σε χορό των συμποσίων. Στη λαϊκή παράδοση, οι εξελίξεις και οι μετεξελίξεις του πυρρίχιου χορού ανιχνεύονται με διάφορα ονόματα, τα πλέον γνωστά από τα οποία είναι ο κρητικός πηδηχτός και η ποντιακή σέρα. Στη λόγια παράδοση, παρέμεινε η αρχαϊκή ονομασία πυρρίχιος και με αυτήν εντοπίζονται οι προσαρτήσεις του σε έργα νεότερων συνθετών, όπως π.χ. τα Παραμύθια του Πόντου και Ποντιακοί χοροί του Αμάραντου Αμαραντίδη, η Κυκλορυθμία του Αναστάση Βασιλειάδη, ο Πυρρίχιος για μαγνητοταινία της Αφροδίτης Κακνερίδου και η Σουίτα για φλάουτο και πιάνο του Χριστόφορου Τεγερμεντζίδη.