Metropolis: H Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στο αριστούργημα του Φριτς Λανγκ!

10.01.2017

Με τις ευχές της για ένα ευτυχισμένο, υγιές από κάθε άποψη και δημιουργικό 2017, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών δίνει το πρώτο ραντεβού της νέας χρονιάς την Κυριακή 15 Ιανουαρίου (19.30) όταν, στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, θα προβληθεί το κινηματογραφικό αριστούργημα του βωβού γερμανικού εξπρεσιονισμού «Metropolis» του Φριτς Λανγκ, με την πρωτότυπη μουσική που είχε γράψει γι αυτό ο συνθέτης, λυρικός τραγουδιστής και ηθοποιός Γκότφρηντ Χούπερτς.

Η Ορχήστρα, σε συνεργασία με το European Film Philarmonic Institute, φροντίζει να παρουσιάσει το «Metropolis» στην αρχική του εκδοχή- μετά τον εντοπισμό και την πρόσφατη ανασύσταση της αρχικής κόπιας που περιλάμβανε ένα επιπλέον 25λεπτο-και να ερμηνεύσει τη μουσική του Χούπερτς, υπό τη μπαγκέτα του μαιτρ της διεύθυνσης κινηματογραφικής μουσικής και γνώριμου πλέον στο αθηναϊκό κοινό Φρανκ Στρόμπελ.

Ορόσημο στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, αναγνωρισμένο από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως έργο Παγκόσμιας Μνήμης, το κινηματογραφικό αριστούργημα του Φριτς Λανγκ έχει άλλωστε, όχι απλώς στενή αλλά οργανική σχέση με τη μουσική του Γκότφρηντ Χούπερτς.

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
Το 1923 ο Φριτς Λανγκ, με μία σειρά μεγάλων επιτυχιών ήδη στο ενεργητικό του («Dr. Mabuse», «Nibelungen») και πολύτιμος συνεργάτης των περίφημων γερμανικών στούντιο UFA, ξεκίνησε να δουλεύει μαζί με τη συγγραφέα, ηθοποιό, σταθερή συν-σεναριογράφο και σύζυγό του, Thea von Harbou, πάνω σε ένα σενάριο για μια φουτουριστική πόλη. Ένα χρόνο αργότερο το ταξίδι που έκανε στη Νέα Υόρκη μαζί με τον παραγωγό του Έριχ Πόμερ, προκειμένου να παραστούν στην αμερικανική πρεμιέρα της νέας του ταινίας, «Οι ιππότες της ομίχλης», τον επηρέασε καθοριστικά: Η εικόνα της Νέας Υόρκης με τους ουρανοξύστες της, μορφοποίησε ουσιαστικά την ιδέα για το «Metropolis» και τροφοδότησε τη φιλοδοξία για την πραγματοποίηση μίας ταινίας χολιγουντιανών διαστάσεων. Και πράγματι η παραγωγή πλουσιότατη -παρά την οικονομική κρίση που μάστιζε τότε τη Γερμανία-, με πρωτοποριακά εφέ για την εποχή, στοίχισε τελικά 5 εκατομμύρια μάρκα.

Ανυπολόγιστη αποδείχτηκε τα επόμενα χρόνια η καλλιτεχνική αξία της ταινίας, καθώς το, πρωτοπόρο στο είδος της επιστημονικής φαντασίας, «Metropolis» ασπάστηκε και αντικατόπτρισε την αισθητική των μεγάλων καλλιτεχνικών ρευμάτων της εποχής, από το κίνημα του Νταντά μέχρι τον εξπρεσιονισμό, κι από το μοντερνισμό μέχρι το Bauhaus.

Και πολιτικά όμως το κοινό εντυπωσιάστηκε με την τολμηρή θεματολογία του..

Η ΥΠΟΘΕΣΗ
Η δυστοπική, φουτουριστική Μητρόπολη είναι ένας επίγειος παράδεισος μόνον για λίγους, εύπορους και βέβαια για τον Κυβερνήτη της, Γιο Φρέντερσεν, που διοικεί την πόλη από το πολυτελές γραφείο του στην κορυφή ενός ουρανοξύστη, ενώ σε αντιδιαστολή, στα τρίσβαθα της γης, στρατιές εργατών που δε βλέπουν ποτέ το φως του ήλιου, χειρίζονται τις μηχανές, ώστε όλα να λειτουργούν άψογα υπέρ των λίγων προνομιούχων. Όλα θα αλλάξουν όταν ο καλομαθημένος γιος του Φρέντερσεν, ο Φρέντερ, ερωτεύεται τη Μαρία, κόρη εργάτη και επαναστάτρια. Ο Κυβερνήτης εξοργισμένος με τον γιό του ζητά από τον ιδιόρρυθμο επιστήμονα Ρότβανγκ να φτιάξει ένα ρομπότ που θα έχει τη μορφή της Μαρίας. Και πράγματι το ρομπότ-κλώνος της Μαρίας θα παρασύρει τους εργάτες σε απερίσκεπτες πράξεις, που θα τις πληρώσουν ακριβά, μέχρι να αποκαλυφθεί η αλήθεια, τα πλήθη των εργατών να επαναστατήσουν και η «Μητρόπολη» να αλλάξει για πάντα…

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΓΚΟΤΦΡΗΝΤ ΧΟΥΠΕΡΤΣ
Από ένα παιχνίδι της μοίρας το πρώτο πράγμα που συνέθεσε ποτέ ο Χούπερτς ήταν το τραγούδι «Rankende Rosen» (1905) για τον παιδικό του φίλο, Rudolf Klein-Rogge, που έμελλε να είναι ένας από τους πρωταγωνιστές του «Metropolis». Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το 1920, ο Χούπερτς που είχε ήδη εργαστεί ως λυρικός τραγουδιστής, ηθοποιός και συνθέτης θεατρικής μουσικής γνώρισε τον Φριτς Λάνγκ με τον οποίο έγιναν επιστήθιοι φίλοι και συνεργάτες (ο Χούπερτς συμμετείχε μάλιστα και ως ηθοποιός σε ταινίες του Λάνγκ). Στα γυρίσματα του «Metropolis», ο Χούπερτς βρισκόταν συνεχώς στα πλατό για να εμπνέεται και να ακολουθεί τις σκηνοθετικές οδηγίες. Αντιστοίχως και ο Λάνγκ όμως καθοδηγούσε τη δράση των ηθοποιών βασισμένος στο μουσικό τέμπο. Το τελικό, συγχρονισμένο με την ταινία, μουσικό έργο του Χούπερτς ερμηνεύτηκε από 66μελή Ορχήστρα κι αργότερα κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο κι έγινε το πρώτο εμπορικό σάουντρακ της Γερμανίας.

Η ΧΑΜΕΝΗ ΚΟΠΙΑ
Η πρεμιέρα της ταινίας που διαρκούσε αρχικώς 153 λεπτά, έγινε στις 10 Ιανουαρίου του 1927. Όμως, οι παραγωγοί σκέφτηκαν ότι μια μικρότερη σε διάρκεια εκδοχή της ταινίας θα ήταν εμπορικότερη κι έτσι το «Metropolis» ξαναπέρασε από μοντάζ για να βγει κατά ένα 25λεπτο μικρότερο..
Τα επόμενα χρόνια η αρχική εκδοχή της ταινίας έγινε ένας κινηματογραφικός θρύλος που κινητοποίησε ένα κυνήγι του χαμένου θησαυρού. Αυτό μέχρι το 2008 που επιτέλους εντοπίστηκε μια πολύτιμη κόπια της αρχικής ταινίας στο Museo del Cine της Αργεντινής όπου είχε καταλήξει από το ιδιωτικό αρχείο ενός Αργεντινού συλλέκτη…

Μια ομάδα ειδικών από τη γερμανική ταινιοθήκη του Βερολίνου (Friedrich-Wilhelm-Murnau-Stiftung) συνδύασε το, εν τω μεταξύ ψηφιακά αποκατεστημένο υλικό της ταινίας, με την κόπια της Αργεντινής. Σημαντικότατη βοήθεια για τη σωστή τοποθέτηση των νεοαποκτηθέντων σκηνών μέσα στο «σώμα» της ταινίας, τους προσέφεραν οι παρτιτούρες του Χούπερτς!

Το Φεβρουάριο του 2010 έγινε η πρεμιέρα της αποκατεστημένης ταινίας στο Friedrichstadt-Palast του Βερολίνου με τη συνοδεία της Ραδιοφωνικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας της πόλης που έπαιξε την αυθεντική μουσική του Χούπερτς.

Σ΄αυτή λοιπόν την αρχική εκδοχή του «Metropolis» με τη μουσική του Χούπερτς είναι αφιερωμένη η εκδήλωση της 15ης Ιανουαρίου, την οποία οι σινεφίλ-μουσικόφιλοι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χάσουν!