Η Κατερίνα Ευαγγελάτου αναφέρει χαρακτηριστικά πως όταν όταν πρωτοδιάβασε το «1984» εκεί κάπου στο Λύκειο... «η αίσθηση που έχω είναι ότι με τράβηξε αμέσως πολύ βαθιά στον κόσμο του. Ένιωσα να να με τύλιγε όλος αυτός ο κόσμος και σαν να ασφυκτιούσα και εγώ με τους ήρωες. Ένιωσα ένα δέος μπροστά σ΄αυτόν το ζόφο που περιγράφει ο Οργουελ. Έχει κάτι που σε... παγώνει σαν βιβλίο και αυτό το έχει και η διασκευή που ανεβάζουμε».
Και πως πήρε την απόφαση να μεταφέρει το «1984» στο θέατρο; «Όταν έφτασε στα χέρια μου αυτή η διασκευή, με ενδιέφερε πάρα πολύ, γιατί τονίζει με πολύ ευφυή τρόπο τη διαχρονικότητα της προφητείας του Οργουελ. Αυτό δεν συμβαίνει συχνά όταν θες να μεταφέρεις στη σκηνή ένα τέτοιο αριστούργημα που χάραξε όχι μόνο τη λογοτεχνία, αλλά και τη πολιτική σκέψη. O Ρόμπερτ Άικι & ο Ντάνκαν Μακμίλαν που που συν-σκηνοθέτησαν την παράσταση στο Λονδίνο επηρεάστηκαν πολύ από το παράρτημα που βρίσκεται στο τέλος του βιβλίου. Εκεί αποκαλύπτεται πώς υπάρχει κάποιος ακόμα που διαβάζει το βιβλίο αυτό μαζί με τον αναγνώστη. Από αυτό ακριβώς εμπνευστήκαν το μηχανισμό που φέρνει την ιστορία στη σκηνή».
Πώς νιώθουν όμως οι τρεις πρωταγωνιστές που δουλεύουν τόσο καιρό τους ρόλους τους;
Αργύρης Πανταζάρας: Αυτός ο ρόλος μου δημιουργεί μία ανοιχτή πληγή, μ' έχει γδάρει εσωτερικά, καθώς είμαι σε μια συνεχόμενη μάχη, σ΄ένα συνεχόμενο ψάξιμο και βιώνω ότι ακριβώς βιώνει και ο ήρωας. Πονά η καρδιά μου... Ο ήρωάς μου μάχεται να συλλάβει μια αντικειμενική πραγματικότητα μέσα σ΄ ένα καθεστώς οδυνηρό. Είναι ένας εφιάλτης για μένα, γιατί τελικά χτυπά πάνω στον τοίχο του συστήματος, το οποίο, όμως, δίνει την αίσθηση πως είναι κατασκευασμένο από εμάς τους ίδιους. Δείχνει πως τελικά δεν μπορεί να επαναστατήσει ένας άνθρωπος, πως ευνουχίζεται μέσα σ΄ένα σύστημα που ο ίδιος υπηρετεί.
Νίκος Κουρής: Τον ρόλο μου και το έργο το ψάχνω ακόμα, όλοι μαζί το ψάχνουμε. Είμαι σε μια κατάσταση σύνθεσης και νομίζω πως έτσι θα παραμείνω... Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον, πολύπλευρο και συναρπαστικό γιατί ποτέ δεν έχεις απάντηση για το τι ακριβώς συμβαίνει στο 1984. Για μένα είναι ένα αίνιγμα χωρίς λύση και αυτό έχει τη γοητεία του. Και είναι πολύ ωραίο να μένεις χωρίς απάντηση. Γιατί όποια απάντηση και να πάρεις, δεν ικανοποιείσαι.
Ακόμη και στη ζωή μου σε κάθε μου πρόβλημα δεν μου δίνει κανένας απάντηση. Είναι όλα σε ένα διηνεκές ερωτηματικό, σε ένα καινούριο άνοιγμα. Τίποτα δεν τελειώνει και δεν απαντιέται... όλα είναι ανεξέλεγκτα, ακόμη και η πορεία προς το θάνατο. Έτσι είναι η ζωή.
Λένα Δροσάκη: Δεν μπορώ να το περιγράψω. Δεν ξέρω και εγώ ακόμη τι είναι. Όλη αυτή τη διαδικασία τη βιώνω πολύ πνιγηρά, με αποκοπή από το συναίσθημα. Αυτό είχε στόχο αυτό το καθεστώς του 1984, το να μην υπάρχει συναίσθημα, να είσαι ένα μηχάνημα, να λειτουργείς μόνο με οδηγίες. Αν κόψεις το συναίσθημα είσαι ένα τέλειο μηχάνημα. Είναι πολύ καταπιεστικό και αυτό με έχει επηρεάσει όχι μόνο ψυχολογικά, αλλά και σωματικά.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου εξηγεί τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο θεατρικό αυτό ανέβασμα... «Δυσκολίες έχει το βιβλίο από μόνο του, αλλά και η διασκευή, γιατί ουσιαστικά είναι ένας εφιάλτης στο μυαλό του Ουίνστον. Ο εφιάλτης αυτός ζωντανεύει ειδικά στο πρώτο μέρος αποσπασματικά, κινηματογραφικά με πολύ γρήγορους ρυθμούς με πρόσωπα που παίζουν ένα σύμβολό και όχι μόνο ένα ρόλο. Αυτό δημιουργεί μία ασυνέχεια γιατί η ροή έχει πολλά μπρος πίσω. Και είναι πολύ δύσκολο αυτό για τον ηθοποιό να υπάρχει μία γραμμική αφήγηση, μία συνηθισμένη δηλαδή δραματουργική μορφή».
Τι συγκινεί την Κατερίνα στον Οργουελ; «Είναι αυτή η πάλη ενός αντι-ήρωα, όπως ο Ουίνστον, να μείνει πιστός στις αξίες του και τα ιδανικά του και σ΄αυτό που εκείνος θεωρεί αλήθεια μέσα σ' έναν κόσμο που διαρκώς υποτάσσεται σ΄αυτό που επιβάλλεται άνωθεν. Αυτό με συγκινεί όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε πνευματικό, σε επίπεδο προσωπικής ηθικής».
Ο Νίκος Κουρής αποδομεί το ρόλο του Ο’Μπράιεν... «Ο Ο’Μπράιεν είναι ο κακός της ιστορίας, είναι ο εκπρόσωπος του κόμματος, είναι όμως την ίδια στιγμή κάποιος που παρασύρει τον Ουίνστον στην βαθύτερη περιοχή του εαυτού του. Είναι αυτός που τον προσδιορίζει, τον μετακινεί, τον αλλάζει και τον κάνει να δει ποια είναι η πραγματική του φύση και το πραγματικό του κίνητρο για να κάνει ότι κάνει. Τα επιχειρήματά του είναι πάρα πολύ πειστικά σε σχέση με τη γροθιά που σηκώνεται και την ανάγκη να αλλάξει ο κόσμος. Και βέβαια εμένα ως Νίκο Κουρή μου αρέσει το επαναστατικό, αλλά ο ρόλος μου μιλά για κάτι άλλο. Γι΄αυτό που στην πραγματικότητα πάντα κερδίζει. Γιατί τελικά αυτό που είναι καθεστώς ή αυτό που αλλάζει και γίνεται άλλο καθεστώς στο βάθος τη ιστορίας, τελικά είναι αυτό που δεν άλλαξε ποτέ. Και αυτό είναι το μαύρο κομμάτι του έργου που δυστυχώς είναι βαθιά προφητικό. Σε εμάς μένει λοιπόν είτε να επαναστατήσουμε είτε να κάνουμε πως επαναστατούμε. Το ίδιο είναι...»
Έχει αλλάξει η σχέση του Αργύρη Πανταζάρα με το «σύστημα» όσο δουλεύει το ρόλο του;
«Όχι, γιατί μέσω του ρόλου αυτού, συναντώ τον ίδιο μου τον εαυτό μέσα στο σύστημα. Δεν διαχωρίζω τον εαυτό μου από αυτό. Ανακαλύπτεις πως τελικά είσαι εσύ ο τρομοκράτης. Είναι σαν να λέει το έργο «εσύ είσαι ο μεγάλος Αδελφός». Εμείς παρακολουθούμε τους άλλους, η αίσθηση ότι νομίζουμε πως μας παρακολουθούν είναι λανθασμένη. Εμείς δίνουμε τις πληροφορίες από τα προσωπικά μας δεδομένα. Την ιδιωτικότητά μας εμείς την καταθέτουμε πια. Δεν μπορώ να σου πω πως δεν είμαι μέρος του συστήματος. Είμαι μέρος, το εξυπηρετώ και το τροφοδοτώ κιόλας. Γιατί πλέον είμαστε όλοι ενεργά μέλη προστασίας του».
Πώς συνδέονται όλα αυτά με το σήμερα για τη Λένα Δροσάκη; «Η διαφορά με το σήμερα είναι ότι νομίζουμε πως αυτό που συμβαίνει είναι επιλογή μας. Αποκοβόμαστε από τα συναισθήματά μας, αποστασιουμαστε, γινόμαστε σκληροί. Αλλά δε γίνεται. Πρέπει να είσαι άνθρωπος, να είσαι ερωτευμένος, να έχεις ζωτικό χρόνο για σένα. Τώρα πρέπει να δουλεύουμε πάρα πολύ, πρέπει να είμαστε πάρα πολύ καλοί σε όλα. Πρέπει να βγάλουμε πάρα πολλά λεφτά. Υπάρχει στη ζωή μας αυτό το «πρέπει» και το «πάρα πολύ». Καταλήγεις να είσαι μηχάνημα. Κάπως έτσι το βιβλίο ήρθε και έγινε πραγματικότητα... σαν να το επιλέξαμε».
Πόσο απασχολεί την παράσταση η σύνδεση του βιβλίου με τα social media;
Κατερίνα Ευαγγελάτου: Αυτό αποτέλεσε τεράστιο μέρος της έρευνας μας με τους ηθοποιούς, αλλά και της προσωπικής μου έρευνας, ιδιαίτερα όταν μετέφραζα το βιβλίο. Αναφερθήκαμε σε όλο αυτό το κομμάτι, γιατί πλέον έχουμε περάσει σε μια κατάσταση που οι ίδιοι και παρακολουθούμαστε και παρακολουθούμε και αισθανόμαστε την ανάγκη να δημοσιοποιήσουμε ακόμη και τις πιο προσωπικές στιγμές μας. Από την άλλη υπάρχει γύρω μας ένα πλέγμα τεχνολογίας που μας αγκαλιάζει και παρακολουθεί τις κινήσεις μας. Ακόμη και μέσα σ΄αυτό το πλέγμα, ακόμη και σήμερα υπάρχουν ήρωες, όπως ο Αμερικανός λοχίας Μάνιγκ ή ο Σνόουντεν. Τα πρόσωπα αυτά μάς απασχόλησαν πάρα πολύ, γιατί έχουν πολλές παράλληλες διαδρομές με τον ήρωα της παράστασης.
Νίκος Κουρής: Από τη στιγμή που κάποιος έχει δεχθεί να κρατά στα χέρια του ένα κινητό, πρέπει να είναι πάρα πολύ ανόητος ώστε να πιστεύει πως έχει ιδιωτικότητα. Το έχει επιλέξει όμως. Όταν, όμως, σε παρακολουθούν, αισθάνεσαι και κάπως σημαντικός. Και αυτό το γνωρίζουν οι δημιουργοί τους... Ότι, δηλαδή, μέσω του facebook εσύ υπάρχεις και γίνεσαι θέμα. Και το θέμα σου είναι ο εαυτός σου και ξαφνικά παίρνεις αξία από το πουθενά, χωρίς καμιά προσπάθεια. Αυτό είναι σατανικό σαν σύλληψη.Χτυπούν το ανθρώπινο είδος σε μια βασική του ανάγκη που έχει σχέση με το να είναι κανείς σημαντικός, να διαφοροποποιείται, να γίνεται μονάδα.
Εγώ δεν έχω facebook. Αυτό το πληρώνω με τίμημα, με αποκλεισμούς. Βγαίνεις έξω και όλοι μιλάνε γι΄ αυτό και εσύ απλώς πίνεις το ποτό σου. Το facebook μας δίνει μία λιπαντική ουσία για να ζούμε την τεράστια αυτή αμηχανία της ζωής. Για να γεμίσει η μέρα... Γιατί πλέον κατασκευάζουμε προβλήματα για να τα κουτσομπολεύουμε και να δημιουργούμε θέμα. Εγώ αυτό δεν το αντέχω. Δεν έχει καν χιούμορ...
Συνέντευξη: Γεωργία Οικονόμου ([email protected])
Φωτογραφίες: Κική Παπαδοπουλου ([email protected])
