Θεόδωρος Κουρεντζής: Ο υπερταλαντούχος μαέστρος σε μια προκλητική αναμέτρηση

10.03.2015

Έναν χρόνο μετά τη δυναμική του… εισβολή στο Μέγαρο με έργα εκκλησιαστικής μουσικής, ο εικονοκλάστης μαέστρος που έχει ανατρέψει τα δεδομένα των ακαδημαϊκών ερμηνειών, επανακάμπτει δριμύτερος στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, την Τρίτη 17 και την Τετάρτη 18 Μαρτίου (ώρα έναρξης 20:30) με το μουσικό σύνολο ΜusicAeterna.

Στις συναυλίες του στην Αθήνα ο πάντοτε τολμηρός Θεόδωρος Κουρεντζής αφήνει στην άκρη, για μια ακόμη φορά, τις «εύκολες» επιλογές προτείνοντας στο κοινό δύο εντελώς διαφορετικά προγράμματα με έργα του γαλλικού Μπαρόκ αλλά και του 20ού αιώνα.

Την πρώτη βραδιά (17/3), που τιτλοφορείται Rameau Gala, η σκηνή του ΜΜΑ θα πλημμυρίσει από το φως της μουσικής του Γάλλου Ζαν-Φιλίπ Ραμώ, ενός συνθέτη που ανέκαθεν συνάρπαζε τον Κουρεντζή: «Το πιο εκπληκτικό φαινόμενο στη ζωή είναι το φως. Μας δίνει ανάσα, ζωή και έρωτα. Πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε σε κάποιον που δεν έχει δει ποτέ τον ήλιο τι είναι φως; Εγώ θα του έπαιζα μουσική του Ραμώ…». Άριες από διάσημα λυρικά έργα του σπουδαίου γάλλου μουσουργού θα ερμηνεύσει η σοπράνο Ναντίν Κούτσερ (Nadine Koutcher).

Τη δεύτερη βραδιά (18/3), o προικισμένος αρχιμουσικός που έχει κάνει δεύτερη πατρίδα του τη Ρωσία, θα προσεγγίσει με το χαρακτηριστικό ερμηνευτικό του πάθος την αριστουργηματική μουσική του Σεργκέι Προκόφιεφ για το μπαλέτο Ρωμαίος και Ιουλιέττα.

Οι δύο συναυλίες πραγματοποιούνται με την ευγενική υποστήριξη της Εθνικής Τράπεζας και εντάσσονται στον ιδιαίτερα επιτυχημένο Κύκλο Διεθνείς Ορχήστρες, που φιλοξένησε πρόσφατα τη Φιλαρμονική της Βιέννης.

Rameau Gala-Τρίτη 17 Μαρτίου

Το φως της μουσικής

Ο Θεόδωρος Κουρεντζής και oι εκλεκτοί σολίστ της Ορχήστρας MusicAeterna θα δημιουργήσουν μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα μπαρόκ μυσταγωγίας με αποσπάσματα από ορχηστρικά και λυρικά έργα του προκλασικού συνθέτη και θεωρητικού της μουσικής Ζαν-Φιλίπ Ραμώ (1683-1764). Από το πρόγραμμα δεν θα μπορούσαν να λείψουν κομμάτια για τσέμπαλο (La Cupis, La Timide, κ.ά.), αποσπάσματα (πρελούδια, εισαγωγές, κ.ά.) και άριες από τις όπερες Ζαΐς, Ιππόλυτος και Αρικία, Ζωροάστρης, Οι εορτές της Ήβης, Βορεάδες, Les Indes galantes, Ναΐς, Δάρδανος και Κάστωρ και Πολυδεύκης. Τις άριες αποδίδει η υψίφωνος Ναντίν Κούτσερ.

Ρωμαίος και Ιουλιέττα, έργο 64-Τετάρτη 18 Μαρτίου

Ο Σεργκέι Προκόφιεφ αλλιώς: Τρεις μέρες μετά την παρουσίαση της εκρηκτικής μουσικής του Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953) για το μπαλέτο Ρωμαίος και Ιουλιέττα στο Palais des Beaux Arts των Βρυξελλών (15/3), η Ορχήστρα MusicAeterna θα βάλει τη χαρακτηριστική της ερμηνευτική σφραγίδα στην εμπνευσμένη παρτιτούρα του μεγάλου ρώσου δημιουργού, αναδεικνύοντας με ευαισθησία και μαεστρία τα ηχοχρώματα και τις δυναμικές της. Ο Κουρεντζής αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένας αρχιμουσικός που έχει εγκύψει με σεβασμό και αγάπη στο έργο του συνθέτη. Για τον λόγο αυτό άλλωστε του απενεμήθησαν το 2007 το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής Μουσικού Θεάτρου για την Σταχτοπούτα του Προκόφιεφ και το 2012 το Βραβείο Καλύτερου Μαέστρου για τον Γελωτοποιό (και πάλι του Προκόφιεφ).

Μαέστρος, μουσικός και ηθοποιός ο Θεόδωρος Κουρεντζής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1972. Άρχισε πιάνο στα 4 χρόνια του, βιολί στα 7 και από τα 12 αφοσιώθηκε στη σύνθεση. Φοίτησε στο Εθνικό Ωδείο, με καθηγητή τον Γιώργο Χατζηνίκο. Απέρριψε μια υποτροφία 25.000 δολαρίων για τη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης και, από τις γειτονιές του πατρικού του στον Βύρωνα και τις αίθουσες του αθηναϊκού ωδείου, βρέθηκε στο τμήμα διεύθυνσης ορχήστρας του Κρατικού Ωδείου της Αγίας Πετρούπολης, όπου θήτευσε δίπλα στον μυθικό ρώσο δάσκαλο Ιλυά Μούσιν, καθηγητή των Γκέργκιεφ και Τεμιρκάνοφ. «Είχα πολλούς ταλαντούχους μαθητές», λέγεται ότι έχει πει ο Μούσιν, «αλλά μόνο μια ιδιοφυΐα, τον Κουρεντζή».

Ο Κουρεντζής βρήκε στη Ρωσία αυτό που ταίριαζε στην ψυχοσύνθεσή του και έμεινε. «Εκεί μου εμπιστεύτηκαν να διευθύνω της Φιλαρμονική της Αγίας Πετρούπολης. Ο Μούσιν με προόριζε για μαέστρο στο Μαριίνσκι». Δούλεψε για λίγο στο Θέατρο Μαριίνσκι και, αφού συγκρούστηκε με τον Βαλέρι Γκεργκίεφ, κατευθύνθηκε προς τη Σιβηρία. Από το 2004 μέχρι το 2011 κατείχε τη θέση του Διευθυντή Ορχήστρας στην Όπερα του Νοβοσιμπίρσκ, το μεγαλύτερο λυρικό θέατρο της Βόρειας Ρωσίας και το δεύτερο μεγαλύτερο του κόσμου, μετά την Όπερα του Σύδνεϋ. Εκεί, ο Κουρεντζής, δημιούργησε το μουσικό σύνολο και τη χορωδία MusicaAeterna, αναζητώντας τα μέλη τους σε περισσότερες από 40 μουσικές σχολές σε όλη τη Σιβηρία. «Έψαχνα για τεχνική αρτιότητα, αλλά και για αυθεντικότητα, διάθεση για υπερβάσεις». Όταν τα βρήκε άρχισε να οργανώνει αναγνώσεις ποιημάτων του Ρίλκε στα γερμανικά, να παρασύρει τους μουσικούς να μεταφράζουν ποιήματα του Πάουλ Τσέλαν, να τους δείχνει ταινίες του Ντέρεκ Τζάρμαν και του Καρλ Ντράγερ, «για να ανοίξουν τα μυαλά τους, συχνά περνούσαν τη νύχτα στο θέατρο» και έκαναν πολύωρες πρόβες χωρίς να κοιτάζουν το ρολόι.

Από το Νοβοσιμπίρσκ ο Κουρεντζής βρέθηκε στο Περμ, στα Ουράλια, και ανέλαβε το 2011 τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Κρατικής Όπερας και του Μπαλέτου της πόλης, καθώς και εκείνη του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Ντιάγκιλεφ. Παράλληλα με τη δραστηριότητά του στο Περμ, συνεργάζεται με μεγάλες ορχήστρες (Φιλαρμονική της Βιέννης, του Μονάχου, Ορχήστρα Δωματίου Μάλερ), εμφανίζεται σε σημαντικά λυρικά θέατρα (Όπερα Ζυρίχης, Όπερα Παρισιού, Κόβεντ Γκάρντεν, κ.ά.) και έχει πολυετή συνεργασία με το Τεάτρο Ρεάλ της Μαδρίτης.

Ο προκλητικός και πολυβραβευμένος μαέστρος, ο οποίος βλέπει τη μουσική όχι ως επάγγελμα αλλά ως αποστολή, αναμετρήθηκε πρόσφατα και με τα δισκογραφικά στερεότυπα. Πρότεινε –και εντέλει επέβαλε– την απολύτως αντισυμβατική του ανάγνωση της περίφημης οπερατικής τριλογίας των Μότσαρτ - Νταπόντε Οι γάμοι του Φίγκαρο, Ντον Τζοβάννι και Έτσι κάνουν όλες. Σύμμαχοί του η Ορχήστρα, η Χορωδία MusicaAeterna και μια πλειάδα ταλαντούχων μονωδών. Το εγχείρημά του στέφθηκε από εντυπωσιακή επιτυχία και απέσπασε τους διθυράμβους της διεθνούς κριτικής. Ο Κουρεντζής εξομολογείται: «Ήθελα να κάνω ηχογραφήσεις όπερας με όσο λιγότερο οπερατικό τραγούδι έχετε ακούσει ποτέ. Με τραγούδι βαθύ, που βγαίνει από την καρδιά. Το non-stop βιμπράτο του 20ού αιώνα καταστρέφει την καθαρότητα του τονισμού και κάνει τον ήχο πιο βαρύ και πιο αδύναμο. Έκανα αυτούς τους δίσκους, γιατί ήθελα να δείξω τι μπορούμε να επιτύχουμε αν αποφύγουμε τη βιομηχανική προσέγγιση της κλασικής μουσικής. […] Η όπερα δεν είναι ψυχολογικό είδος. Είναι πιο κοντά στο ορατόριο, στην τελετουργική τέχνη, παρά στην παραστατική».

Η σοπράνο Nadine Koutcher είναι σολίστ της Όπερας του Περμ. Το 2003, αποφοίτησε με διάκριση από το Τμήμα Μουσικολογίας της Μουσικής Ακαδημίας «Γκλίνκα» του Μινσκ. Το 2011, πήρε δίπλωμα μονωδού από το Κρατικό Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης (τάξη Tamara Novichenko). Υπήρξε επίσης μαθήτρια της Kira Izotova. Έκανε το ντεμπούτο της το 2007 στο Θέατρο του Ωδείου της Αγίας Πετρούπολης ως Μάρφα στη Μνηστή του τσάρου του Ρίμσκυ-Κόρσακοφ. Κατά τη διάρκεια των μουσικών σπουδών της είχε την ευκαιρία να ερμηνεύσει τους ρόλους της Λουτσία (Λουτσία ντι Λαμμερμούρ του Ντονιτσέττι), της Μαρίας (Ιβάν Δ΄ του Μπιζέ), καθώς και τα μέρη της σοπράνο σε έργα εκκλησιαστικής μουσικής των Μπετόβεν και Μότσαρτ. Το 2009, ερμήνευσε για πρώτη φορά Βιολέττα (Τραβιάτα του Βέρντι) στο Θέατρο Μιχαϊλόφσκυ. Έχει επίσης τραγουδήσει Πριγκίπισσα Ευδοξία στην Εβραία του Αλεβύ και Όσκαρ στον Χορό μεταμφιεσμένων του Βέρντι. Η Ναντίν Κούτσερ έδωσε το πρώτο της σόλο κοντσέρτο το 2010 στο Πεκίνο. Δύο χρόνια αργότερα, ηχογράφησε έργα Ραμώ με τον Θεόδωρο Κουρεντζή και την Ορχήστρα MusicAeterna για λογαριασμό μεγάλης δισκογραφικής εταιρείας. Έχει αποσπάσει βραβεία, μεταξύ άλλων, στον Διεθνή Διαγωνισμό Τραγουδιού του Hertogenbosch (Ολλανδία, 2013), καθώς και το Βραβείο «Χρυσή Μάσκα» (2013) για την εξαίρετη ερμηνεία της ως Μήδειας στο έργο του Πασκάλ Ντυζαπέν Μήδειας υλικό, που είναι βασισμένο στο ποιητικό κείμενο του γερμανού δραματουργού και ποιητή Χάινερ Μύλλερ.