Ο Γιάννης Κωσταρής και η Βαλεντίνη Σιόβα ύστερα από κάποια χρόνια στο εξωτερικό και πολλές συνεργασίες με πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες στην Ελλάδα, έφτιαξαν το Zp87 το οποίο δεν είναι απλά ένα θεάτρο, μια μουσική σκηνή, μία γκαλερί, ένα εργαστήριο. Είναι όλα αυτά μαζί πετυχαίνοντας μία αξιοθαύμαστη αρμονία και δίνοντας έμφαση στα καλύτερα στοιχεία από την κάθε μορφή έκφρασης και τέχνης.
Εκεί, παράλληλα με εκθέσεις φωτογραφίας, σεμινάρια και συναυλίες, ανέβηκε η μουσικοθεατρική παράσταση “Passport Project” (για το οποίο είχαμε πει εδώ) με τον Απόστολο Καλτσά στις μουσικές τον Γιάννη στην ερμηνεία, στο τραγούδι και στα κείμενα και τη Βαλεντίνη στη σκηνοθεσία και πολλούς guests μουσικούς. Με μελωδίες από όλο τον κόσμο, στοιχεία από αρχαίο δράμα, εύστοχα κείμενα, καμία υπερβολή στις ερμηνείες και μια λιτότητα φορτωμένη με πολλά νοήματα, συγκίνησαν, προβλημάτισαν κι έμειναν περισσότερες μέρες από τις προγραμματισμένες στη σκηνή.
Τώρα το πρότζεκτ τους θα περάσει σε ένα άλλο στάδιο και θα ξεκινήσουν διαδραστικά workshops όπου το κοινό θα συμμετέχει με όποιον τρόπο θέλει και θα συζητούν με τους συνετελεστές. Για όλα αυτά και πολλά άλλα περάσαμε μια βόλτα από το πιο φωτεινό ισόγειο των Εξαρχείων για την παρακάτω συζήτηση με το rec και τις μηχανες στο on...
Συνέντευξη- φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου
Πώς δημιουργήθηκε ο χώρος Ζp87;
Γιάννης:Υπήρχε η σκέψη να δημιουργήσουμε ένα χώρο για να είμαστε πιο ανεξάρτητοι και να έχει την αισθητική που θέλουμε αλλά και να συνεργαζόμαστε με ανθρώπους που εκτιμούμε και αποφασίσαμε με τη Βαλεντίνη να φτιάξουμε το ZP87. Υπήρχε και στους δύο η επιρροή των μίνιμαλ χώρων από το εξωτερικό επειδή για αρκετό διάστημα εγώ ήμουν στη Νέα Υόρκη και η Βαλεντίνη στο Βερολίνο και θυμάμαι μου είχαν κάνει εντύπωση οι χώροι που δεν είχαν έξω ούτε μία πινακίδα, απλά υπήρχε π.χ. μία μαύρη πόρτα και ψάχναμε να βρούμε που ήταν.
Μέσα συνήθως οι περισσότεροι ήταν underground, αποθήκες βαμμένες μαύρες και είχαν πολύ ιδαίτερο στυλ. Οπότε ήρθε η στιγμή να διαμορφώσουμε αυτό τον χώρο όπως το φανταζόμασταν, για λόγους οικονομικούς καταλήξαμε σε κάτι λιτό και η Βαλεντίνη συνέβαλε στην αισθητική του χώρου. Θέλαμε κάτι να είναι το στέκι μας, η βάση μας, το εργαστήριο μας. Εδώ δηλαδή θα κάνουμε τις συζητήσεις μας, έχει εργαστήρια καθ'όλη τη διάρκεια της εβδομάδας οπότε έχει κι έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
Είναι πολύ σημαντικό το ότι μας εμπιστεύτηκαν πολύ αξιόλογοι καλλιτέχνες κυρίως από τον χώρο της μουσικής που ζουν και δουλεύουν στο εξωτερικό αλλά και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες που τους άρεσε το ότι νιώθουν πως βρίσκονται σ' έναν φιλικό χώρο χωρίς μεσολαβητές κι αφεντικά κι όλα είναι πολύ πιο απλά. Επιπλέον εκτιμούν το ακουστικό στοιχείο των συναυλιών το οποίο μας αρέσει και πιο πολύ σαν ατμόσφαιρα και το ότι λέμε χώρος έκφρασης και το εννοούμε.
Πλέον έτσι όπως είναι η κατάσταση, άλλοι στη θέση σας δύσκολα θα επέστρεφαν στην Ελλάδα...
Βαλεντίνη: Δεν επιστρέψαμε αποκλειστικά γι' αυτό. Επίσης έχει μεγάλο ενδιαφέρον η κατάσταση εδώ γιατί γίνονται πάρα πολλά πράγματα. Μέσα από συνθήκες πίεσης μπορούν να βγούν πολλά ωραία πράγματα, να υπάρξει ουσιαστική τριβή και ζύμωση. Αυτό ήταν πολύ καθοριστικό. Πώς γίνεται είσαι έξω ενώ εδώ συμβαίνουν τόσα; Και υπέρ της άποψης να μην εγκαταλείπεις τη στιγμή που γίνονται όλα.
Γ: Επίσης έχει αλλάξει και η νοοτροπία του θεατή πια. Για παράδειγμα ο χώρος όπως είναι δεν ξέρουμε αν θα “έπιανε” πριν πέντε χρόνια και η παράσταση δεν ήταν έτσι.
Β:Για να φτιαχτεί μία συνθήκη καλλιτεχνική επηρεάζεται άμεσα από την κοινονικοπολιτικό σύστημα και είναι αλληλένδετα πράγματα. Κάθε εποχή γεννάει τη δική της τέχνη.
Β: Πιστεύω ότι καθοριστικό ρόλο παίζει και με ποιους ανθρώπους το κάνεις αυτό. Με τον Γιάννη γνωριζόμαστε πάρα πολλά χρόνια κι ήταν ένας πολύ βασικός λόγος να πάρουμε μια τέτοια απόφαση.
Γ:Όταν σκέφτηκα την ιδέα για το χώρο ο πρώτος άνθρωπος που φώναξα ήταν η Βαλεντίνη όπως επίσης το ίδιο έγινε και με την παράσταση. Είχα χτίσει τον σκελετό και στην πορεία το φτιάξαμε.
Έχετε παρατηρήσει αλλαγές και στον τρόπο σκέψης του κοινού όσον αφορά τις παραστασεις που θα δει αλλά και τους χώρους που θα επιλέξει;
Γ: Το κοινό ήταν στραμμένο για πολλά χρόνια στο πιο mainstream θέαμα αλλά πιστέυω ότι έχουν καταλάβει πια ότι η ουσία κρύβεται σε κάποια υπόγεια και σε πιο ασυμβίβαστους χώρους. Όταν καταρρέει όλο αυτό το επίπλαστο σύμπαν πάνω στο οποίο χτίστηκε το ελληνικό, μικροαστικό μοντέλο καταρρέουν σιγά σιγά πολλοί τομείς και το ψυχαγωγικό θέαμα είναι ένα κομμάτι του. Τότε που υπήρχαν λεφτά το ζήτημα ήταν να πηγαίνεις στα μπουζούκια, στα μεγάλα θέατρα κτλ αλλά μόλις αυτό κατέρρευσε άρχισαν όλοι να προβληματίζονται και να στρέφονται σε άλλους χώρους για λόγους οικονομικούς αρχικά αλλά και από άποψη ουσίας. Γιατί όταν ο άλλος είναι κατεστραμένος ψάχνει ένα στήριγμα και ένα έργο που θα του πει κάτι παραπάνω, όχι να είναι απλά ένα σοου.
Δεν είναι όμως και θέμα νοοτροπίας αυτό;
Β:Μία φίλη είχε πει κάποια στιγμή κάτι πολύ πετυχημένο...Θα πηγαίναμε σε μια παράσταση κι είχα δώσει ραντεβού απ' έξω. Δεν ήξερε που ήταν το θέατρο, με πήρε τηλέφωνο για να μου πει ότι έχει μπερδευτεί και ξαφνικά μου λέει “Α περίμενε βλέπω μια γούνα, νομίζω είμαι κοντά”!
Γ: Αυτό είναι η καταστροφή της ουσίας της τέχνης. Οτιδήποτε κάνεις είναι για να βγάλεις μια αλήθεια κι όταν όλο αυτό ωραιοποιείται και στρογγυλεύει μέσα από όλα αυτά, χάνεται η ουσία ακόμα και να έχει κάτι να πει.
Παίζει επίσης και μεγάλο ρόλο πια και το πως θα πλασάρεις κάτι με την εικόνα;
Β: Ακόμα και έτσι όμως φαίνεται τι ακριβώς συμβαίνει. Το βίντεο και οι φωτογραφίες σου δίνουν τη δυνατότητα να εντυπωσιάσεις αλλά όχι να ξεγελάσεις.
Γ: Παίζει πολύ ρόλο αυτό και το ψάξαμε κι εμείς αυτό το θέμα μέχρι ένα σημείο. Δηλαδή να είναι πιο ιδιαίτερες οι φωτογραφίες και πολύ το βίντεο να είναι κάτι καλό.
Η διαφορετικότητα του Passport Project
Γ:Έχουμε εστιάσει στο να αναδεικνύεται η καλλιτεχνική δημιουργία και βάλαμε τη μουσική σε θεατρικό πλαίσιο. Γιατί όταν πας σε ένα κλασσικό θέατρο θα κάτσεις σε μία θέση, δε θα κουνήσεις δε θα διαμαρτυρηθείς, δε θ' αντιδράσεις γιατί είναι αυτός ο κώδικας που επικρατεί. Θεωρώ πιο σωστό κι ωραίο να υπάρχει διαδραστικότητα και να βλέπεις το feedback του κόσμου. Το political correct έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη ζημιά. Αυτή η δήθεν ευγένεια όχι μονο στην καλλιτεχνική αλλά και στην προσωπική ζωή εμποδίζει να βγει μπροστά η αλήθεια, δεν βελτιώνεται κάτι, όλοι έχουν κόλακες να τους λενε ποσο φοβεροί είναι.
Ποια ήταν η επιρροή του χώρου στην παράσταση;
Γ: Η παράσταση γεννήθηκε σε άμεση σχέση με το χώρο. Ετοίμαζα το Passport όταν ακόμα ψάχναμε χώρους και το σκεφτόμουν διαφορετικά όμως αυτός ο χώρος το επηρέασε, το διαμόρφωσε και πήρε τη μορφή του. Σπάμε και μια συμβατικότητα πως μια αναγκαιότητα επηρεάζει και την αισθητική των πραγμάτων. Δηλαδή π.χ δεν έχεις λεφτά, θα βρεις έναν άδειο χώρο, θα τον βάψεις θα τον φτιάξεις και θα προσπαθήσεις να δημιουργήσεις εκεί μέσα. Επίσης εμεις εδώ δεν έχουμε κανονικό καμαρίνι! Στην παράσταση είμαι μες στον κόσμο, μιλάμε πριν την παράσταση και δεν υπάρχει αυτή η απρόσωπη σχέση.
Η σημασία της διαδραστικότητας στο κοινό
Β:Μεσα στα χρόνια το κοινό έχει καταντήσει πολύ παθητικό. Δηλαδή ό,τι του πουν κι ό,τι του πλασάρουν κάθεται με σταυρωμένα χέρια και το τρώει. Πρέπει να είναι πιο ενεργός ο ρόλος του.
Γ: Κι οι καλές δουλειές προκύπτουν απο συνδιαμόρφωση. Δηλαδή αν εδώ μέσα εγώ νιώθω ότι παίζω μπροστά από έναν τοίχο, δε μπορώ να αφεθώ τελείως ενώ όταν υπάρχει ένταση και ο άλλος δέχεται αυτό που κάνουμε, νιώθω τελείως διαφορετικά. Για μένα είναι σημασία έχει τι κουβαλάς μέσα σου. Και μέσα σ΄ ένα σούπερ μάρκετ μπορείς να παίξεις αν έχεις να πεις κάτι ουσιαστικό.
Ανεβαίνω, λέω ό,τι έχω να πω και ξανακατεβαίνω μες τον κόσμο. Και τώρα με τα workshops που θα είναι διαδραστικά αυτό θέλω να δείξω. Όσο καλό και να είναι ένα στημένο πρότζεκτ κι ο καλλιτέχνης είναι μόνο πομπός, θα στερέψει. Είναι ωραίο ν’ ανέβει ο άλλος να πει ό,τι έχει να πει, να νιώσει ότι εκφράζεται. Οπότε με όλα αυτά φτιάχτηκε το Passport Project.
Τι ακριβώς θα γίνει στα workshops που θα κάνετε παραλληλα με την παράσταση;
Β: Η ιδεα είναι η εξής: Θα υπάρχει ο βασικός αφηγηματικός άξονας της παράστασης, είτε αυτό αφορά το κειμενο είτε αφορά την εξήγηση για το πως γίνεται το πέρασμα αποτη μια δραση στην άλλη και ταυτόχρονα θα συμμετέχει το κοινό. Αν ένας άνθρωπος νιώσει την ανάγκη να ρωτήσει κάτι, να πει κάτι κάτι για όλο αυτό να σηκωθεί και να παίξει ένα τραγούδι, με όποιον τρόπο θελει να εκφραστει, είναι ελευθερος να κανει ο καθενας ό,τι θέλει ακολουθώντας πάντα βέβαια τον άξονα της παραστασης.
Σε τι δοθηκε περισσότερο έμφαση στη σκηνοθεσία της παράστασης;
Β: Εκτός του ότι βρήκα πολυ ενδιαφέρουσα την ιδέα και μ’αρεσαν πολύ τα κείμενα τα οποία ήταν αναμενόμενα με την έννοια του ότι ξέρω το Γιάννη πολλά χρόνια κι αυτά που τον απασχολούν. Αντιλήφθηκα όλο αυτό ως έναν μονολογο και μ’ ενδιεφερε η αφήγηση η οποία έχει πολλές προεκτάσεις. Υπάρχει η εξωτερική αφήγηση όπου αφηγείσαι την ιστορία ενός ανθρώπου που ξεκινάει ένα ταξίδι για να καταλήξει κάπου κι υπάρχει και το εσωτερικό ταξίδι και γι'αυτο η ενοποίηση όλων των στοιχείων σε μία ενιαία αφήγηση με εξέλιξη ήταν το πιο βασικο απ' ολα.
Χρησιμοποίησα βέβαια μια ρεαλιστική κατάσταση. Για μένα είναι ένας άνθρωπος που ξεκινάει μέσα σε μία βάρκα για να κάνει ένα ταξίδι κι ήταν πολύ σημαντικό να χρησιμοποιηθούν οργανικά όλα τα στοιχεία εδώ μέσα κι ο χώρος. Και τα φώτα παρ' όλο που είναι μονο 6, φλύαρα τα βρίσκω! Στην πραγματικοτητα για να συντελεστεί μία θεατρική πράξη χρειάζεται ένας άνθρωπος να σηκωθεί και να σου πει κάτι κι αυτό είναι αρκετό. Και μ' αυτή τη λιτότητα προσπαθησα να το αντιμετωπίσω.
Έχουν έρθει μετανάστες να δουν το έργο;
Γ: Ναι κι έχουν συγκινηθεί πολύ! Μαλιστα ένας Κούρδος που ήταν εδώ ανέβηκε πάνω κι είπαμε μαζί το κούρδικο κομμάτι. Τον άκουσα να να το τραγουδάει κι έπαθα σοκ γιατι σκεφτηκα “ποιός μπορει να το λεει αυτό”, του έκανα νεύμα κι ήρθε. Ήταν πολύ συγκινητικό!
Β: Οι μετανάστες βλέπουν κάτι απο τις ιστορίες τους. Βέβαια εκείνοι περνάνε πολύ πιο δύσκολα.
Το έργο δε σου αφήνει μια απαισιοδοξία όπως θα περίμενες αλλά ενθαρρύνει την προσπαθεια να παλευουμε συνέχεια. Φοβηθήκατε λίγο αυτή τη λεπτή ισορροπία;
Β: Αυτό που πρέπει να προπασθήσεις να κάνεις είναι να βάλεις μέσα τον εαυτό σου κι όχι να πάρεις μια θέση απέναντι. Έχω πει πολλές φορές και το βλέπω και στην πορεία της παράστασης, ότι η επιτυχία της παραστασης είναι ότι ο άλλος έρχεται να δει έναν μετανάστη και μέσα στην πορεία συνειδητοποιεί ότι δε μιλάμε για έναν μετανάστη αλλά για τον ίδιο και γίνεται κομμάτι της ιστορίας. Εμεις δε βγήκαμε έξω απ' αυτά γιατί αυτά για τα οποία συζητάμε και τροφοδοτούν την παρασταση ειναι αυτά που μας καίνε κι εμας τους ίδιους. Δε λέμε ότι βρήκαμε τη λύση και είμαστε κάπου εκτός. Ακολουθουμε κάποιες διαδρομες, αυτά μας απασχολούν και καταθέσαμε τις αγωνίες μας.
Πώς συνδυάστηκαν τα κείμενα με τα τραγούδια;
Γ: Εγώ ήθελα εξαρχής να το κάνω μουσική παράσταση και να χρησιμοποιήσω όλα μου τα εκφραστικά μέσα και να συνδυάσω όλα όσα κάνω με το τραγούδι, το γράψιμο και το θέατρο ώστε να μπορέσω να τα πω συνολικά τα πράγματα και να εκφρασω όλο αυτό που είχα στο μυαλό μου και υπαρξιακά και κοινωνικοπολιτικά. Δεν υπήρχε περίπτωση να είχα μονο τα τραγούδια ή μονο τα κείμενα.
Η αφορμή ήταν όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας με την κρίση, παρακολουθώ συνέχεια την πολιτική επικαιρότητα και πήρα το θέμα του μετανάσταη γιατί εκ των πραγμάτων έχει πολλές πτυχές από μόνο του και το φερα στο τώρα μόλις αντιλήφθηκα ότι γίναμε όλοι μετανάστες. Αυτό ήταν το καταλυτικό. Διάλεξα όχι μονο τα τραγούδια επειδή μ’ αρεσαν αλλά για να υπάρξει ένας πλουραλισμός έκφρασης για να δείξω ότι είναι ένα οικουμενικό φαινόμενο.
Οπότε το κάθε τραγούδι είναι κι ένα σχόλιο.
Γ:Αυτό ακριβώς. Δε χρειάζεται παραπάνω υπογράμμιση γι’ αυτό δε πολλά σήμεία τα κείμενα είναι πιο αφαιρετικά. Δηλαδή όταν λέω τραγούδι του Νίνο Ρότα που μιλάει για τον έρωτα και την αναρχία γιατί πρέπει να βάλω κείμενο; Κινούμαστε σε τρεις άξονες: τον θεατρικό, το τραγούδι και μετά την αφήγηση που γίνομαι ο αφηγητής της ιστορίας μου και βγαίνω απ’ αυτό.
Θυμάμαι που έλεγαν κάθε Σεπτέμβρη ότι κάτι θα γίνει δεν έγινε τίποτα. Το πρώτο κακό που έγινε είναι ότι ρεζιλευτήκαμε μεταξύ μας. Θα έρθει ποτέ κανείς να πει ότι παραχωρεί την εξουσία; Η εξουσία είναι αυτή και θα είναι πάντα έτσι και τα κεκτημένα τους δε θα τα δώσουν ποτέ παρα μόνο αν γίνει επανάσταση. Το θεμα είναι εμείς τι κάνουμε μεταξύ μας. Όποιος έρχεται και μου γκρινιάζει για την κατάσταση που επικρατεί του λέω να πάει να τα πει εκεί που πρέπει γιατί μεταξύ μας τα ξέρουμε. Τα λέμε στα καφενεία, διαμαρτυρόμαστε και δεν κάνουμε τίποτα μετά.
Είναι και χαρακτηριστικό μας να μεταθέτουμε τις ευθύνες στους άλλους συνέχεια. Πώς μπορέι ν’ αλλάξει αυτό;
Γ:Για μένα τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχει αυτός που δέχεται τη βία και δεν αντιδρά. Αυτός που δίνει τη βία δεν έχει καμία συνείδηση οπότε να περιμένουμε να γίνει τι; Εμείς πρέπει να συνειδητοποιηθούμε και να αντιδράσουμε.
Ουσιαστικά το θέμα είναι να επαναστατούμε στους δρόμους αλλά να μην ξεχνάμε τα πιστεύω μας και στην καθημερινότητα μας από τα πιο μικρά πχ το που θα παρκάρω τ' αμάξι μέχρι τα πιο μεγάλα.
Β: Η επανάσταση είναι μεγάλη κουβέντα. Το θέμα είναι μες στην καθημερινότητα σου το πώς χτίζεις τις σχέσεις και πώς αμφισβητείς τις δομές γιατί κι αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Είναι ένα πράγμα το οποίο ο περισσότερος κόσμος δεν το αντιλαμβάνεται κι έχουν μεγάλη αδυναμια να αμφισβητήσει τη δομή.
Γ: Και με αυτό το σκεπτικό κάναμε το Ζp87. Δηλαδή τι νόημα έχει να πηγαίνεις σε πορεία και μετά να είσαι εργοδότης; Σα να έρχομαι εγώ τώρα εδώ να βρίζω τον ταξιθέτη, να κάνω ό,τι γουστάρω, να τους δίνω τρεις κι εξήντα. Πρώτα απ’ όλα αλλάζει το πράγμα από την καθημερινότητα και την εργασιακές και προσωπικές σχέσεις.
Β: Δεν πρεπει να αλλάξεις τον άλλον. Η σχέση είναι πάντα ευθύνη δύο πλευρών και αυτό που πρέπει να προσέξεις είναι πως στέκεσαι εσύ απέναντι στον άλλον και πώς με τη στάση σου, παρατηρείς μια άλλη στάση πέρα από αυτό που έχουμε μάθει. Αλλά και η σχέση με την εξουσία το νόμο κι όλα αυτά τα οποία μέχρι προτινος οι περισσότεροι δεν τολμούσαν να τα αμφισβητήσουν γιατί θεωρούσαν ότι είναι φοβερά και τρομερά κι ορίστε που μας έχουν φέρει.
Γ: Έχει γίνει μια τεράστια προπαγάνδα μες την ιστορία να υπάρχει νομολαγνεία, ο κόσμος να είναι υπάκουος κι αυτό περνάει απ τα σχολεία και την οικογένεια. Στρατός, σχολείο, δουλειά και σ' έχουν μονίμως υποταγμένο. Κι αυτός είναι στόχος. Να έχουν καταναλωτές κι εργαζόμενους.
Το συναίσθημα της ελλειψης της επιλογής κι η αναβλητικότητα
Β: Πάντα υπάρχει η επιλογή αλλά το ζήτημα είναι πως νικάει κανείς το φόβο. Γιατί καλά τα λέμε αλλά κανείς δε θέλει να βγάλει το φίδι από την τρύπα ακόμα κι όταν κατεβαίνει στο δρόμο. Βεβαίως και φοβάσαι, πάντα θα φοβάσαι κι αυτό είναι το αποτρεπτικό για να κατέβει ο καθένας να δώσιε τη μάχη του. Και στις εργασιακές σχέσεις λες αν βγω μπροστά θα αντιμετωπίσω την απόλυση.
Γ: Ο φόβος είναι φυσικό να υπάρχει και νικιέται με την αλλυλεγγύη. Αν κατεβαίναμε 5 εκατομμύρια στο Σύνταγμα ας πούμε θα ήταν αλλιώς.
Β:Πολλαπλασιάζεται η δύναμη κι ο φόβος μειώνεται. Επίσης ένα άλλο βασικό είναι ότι δεν στεκόμαστε αλληλέγγυοι αν δεν μας έχει χτυπήσει τη δική μας πόρτα κάποιο κακό. Αν πρόκειται για δικό μας άνθρωπο θα τρέξουμε να συμπαρασταθούμε αλλά συμβαίνει κάτι άλλο δίπλα μας και δεν πάμε να το στηρίξουμε θεωρώντας ότι δε μας αφορά. Γι'αυτό γίνονται συνέχεια μικρές απεργίες.
Το πιο επικίνδυνο επίσης είναι η ανοσία που έχουμε πάθει κι ότι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε το άσχημο δίπλα μας.
Γ: Είναι αυτό που έλεγε ο Χατζιδάκις “να συνηθίσεις το τέρας”
Β: Βλέπεις αυτή την εικόνα να κυνηγούν ανθρώπους συνέχεια για το χρώμα τους και την εθνικότητα, τους βλέπεις που τους στήνουν στον τοίχο και τους ψάχνουν και τους χτυπούν και δεν αντιδρούμε.
Όσον αφορά για την άνοδο του φασισμού, αυτοί που τον υποστηρίζουν υπήρχαν πάντα αλλά τώρα έχουν αποκαλυφθεί σχεδόν όλοι λόγω της εισχώρησης της Χρυσής Αυγής στη βουλή κι έχουν το “άλλοθι” ότι ειναι νόμιμο ολο αυτό.
Β: Λέμε αυτοί οι τύποι αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο φασισμός υπάρχει σε όλους μας και σε περιοδους κρίσης συντηρητικοποιούμαστε παρα πολύ. Ανάλογα την καλλιέργεια και την παιδεία του καθενός αμβλύνεται και οξύνεται αυτό που έχει κι όσο για την κρίση εγώ πιστεύω ότι είμαστε ακόμα στην αρχή. Και δεν αφορά μονο την Ελλάδα είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και δε συνέβη τώρα αλλά πολύ πιο πριν ασχετα αν περνάνε καράβια απο δω, ο στρατός μας πάει αλλού αλλά εμείς δεν έχουμε καμία ευθύνη και σε μας νοιάζει!
Ο χώρος της αριστεράς περναέι κι αυτός μια κρίση; Πχ η κατάσταση στον ΣΥΡΙΖΑ είναι εντελώς διαφορετική τώρα και νιώθεις ότι υπάρχει ένας αποπροσανατολισμός και μια συνεχής αλλαγή των απόψεων
Β: Θα επαναφέρω το θέμα των δομών. Έχουμε μάθει σε κάποια πράγματα κι αυτά δεν τα αμφισβητούμε. Το σύστημα είναι αυτό που είναι κι η αριστερά δεν ήρθε χθες υπαρχει εδώ και παρα πολλά χρόνια. Κι οι ίδιοι νομίζω καταννοούν πως μεσα από το συγκκεριμένο σύστημα όπως έχει διαμορφωθεί όσο και καλές προθεσεις να εχεις ειναι πολύ δυσκολο να παρεμβεις. Αν απλώς προσπαθεις να επισκευασεις εξωτερικά να βαψεις ένα κτηριο το οποίο ειναι του 1600 και προσπαθείς τώρα με χρώματα να το ωραιοποιήσεις ενώ υπάρχει πρόβλημα στα θεμελια είναι τεράστιο θέμα.
Τι εκτιμήσατε περισσότερο στον τρόπο που δουλεύουν στο εξωτερικό;
Β:Αυτό που μ' επηρεασε πιο πολύ ήταν αυτή η αμεσότητα στα πράγματα. Έχουμε συνηθίσει εδώ αυτό λεγαμε πριν για τον τρόπο που στηνονται τα θέατρα και τη θεατρικη διαδικασία. Εκεί βλεπεις τα πραγματα πολυ απλά μεσα σ ένα δωμάτιο ας πούμε και μ’ αρεσει στο στο Zp που υπάρχει αυτή η αίσθηση της οικειότητας. Σα να φιλοξενεις τον άλλον σ ενα δωματιο, σου λεει μια ιστορία και τον βλέπεις. Επίσης δεν υπαρχει ένας αυστηρός διαχωρισμός των τεχνών που υπαρχει εδώ και αρκετοί δεν παρακολουθούν επίσης τι γινεται στις μουσικες σκηνές και στα θέατρα το οποίο δε μπορω να το καταλάβω.Τα τελευταία χρόνια αρχίζει και γίνεται κάτι.
Γ: Αρκετοί ηθοποιοί δεν ξέρουν τους χορευτές, πολλοι χορευτές μπορείς να μην έχουν ιδέα απο μουσική κι οι μουσικοί δεν ξερουν τι γίνεται στο θέατρο ενω κανονικα θα έπρεπε να συμπράττουν πιο συχνά και να αλλλοστηρίζονται. Πάντως εγώ αυτό που πήρα σαν μεγάλο μάθημα είναι ότι εξω ενθαρρύνεται πολυ το καινούριο και το πρωτοποριακό και ό,τι έχεις στο νου σου το τολμάς να το κανεις χωρίς δεύτερη σκέψη. Εδώ υπάρχει κι ένας πουριτανισμός, μια διαρκής επίκριση και δεν είναι ενθαρυντικό το περιβάλλον να κάνει πιο περίεργα πράγματα κι οποιος παει να το κάνει είναι με την ψυχή στο στομα. Σκεφτόμαστε “τι θα πει ο αλλος και τι θα κα μας πουν”, εχουν ένα φόβο σ΄ολους τους τομείς. Αν δεν ειχα παει στην Αμερική δεν ξερω αν θα τ αποφάσιζα να κάνουμε αυτό τον χώρο και την παρασταση.
Στην Ελλάδα ποια ειναι τα θετικά στον καλλιτεχνικό τομέα;
Β: Έχει πολλά θετικά κι ένα απο αυτά είναι πως οι άνθρωποι συσπειρώνονται. Συσπειρώνεται ό,τι υγιές υπάρχει για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Γ: Το καλο ειναι πως εχουν δημιουργηθει πολλες εναλλακτικές ομαδες και χώροι και υπάρχει πολύς κόσμος που το ψαχνει πιο πολύ. Γίνονται πολλές κινήσεις, υπαρχουν αρκετες δυναμεις που παλεύουν αφιλοκερδώς όπως κι εδώ που μας βοήθησαν πολλοι άνθρωποι χωρίς να πληρωθούν. Τους δυσκολους καιρους γεννιέται πολιτικη σκέψη και καλλιτεχνικη δημιουργία. Κι ό,τι καλύτερο έχει η Ελλάδα έτσι βγήκε… η ποίηση του ’30 οπου ήταν μια τραγική περίοδος, το ρεμπέτικο, το ’60 το λαϊκό τραγούδι και το ’70 στη μεταπολίτευση το πολιτικό τραγούδι που ξερουμε σημερα.
Β: Δε θα μπορουσαμε να τα καταφερουμε αλλιώς. Το πιο σημαντικο ειναι πως έχεις την αναγκη να πάρεις θεση πια.
Πόσο εύκολο είνα να παρεις θέση χωρίς να συνδεονται οι απόψεις σου με κάποιο κομματικό φορέα;
Β:Μπορεις να συλλογικοποιηθείς και όχι να ομαδοποιηθείς- υπαρχει μεγάλη διαφορά σ’ αυτό. Γιατί όταν ο άλλος σου θέτει το ερωτημα γιατι δεν κανεις αυτό κι εκείνο , υπαρχουν χιλια πραγματα για να έχεις θέση και να συνυπάρξεις με τους αλλους χωρις να εισαι ταγμένος κάπου. Το να αυτονομηθείς και να συλλογικοποιηθείς, να παρεις την ευθυνη του εαυτού σου και να συμπράξεις με άλλους πέντε ανθρώπους είναι μια άλλη κατάσταση από το να σου δίνουν 3 επιλογές και να σου λένε διάλεξε μόνο μία.
*Info:
Ο χώρος έκφρασης και πειραματισμού Ζp87 βρίσκεται Ζωοδόχου Πηγής 86, Εξάρχεια
Τα "Passport Οpen" workshops της παράστασης Passport Project θα πραγματοποιηθούν τις Κυριακές 4 και 11 Μαϊου στις 21:00 με ελεύθερη είσοδο.
