H Ελένη Ευθυμίου που έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία και τη μουσική της παράστασης μας μίλησε για την εξαιρετική αυτή προσπάθεια.
Τι θα δούμε στον Ανθρωπο Ανεμιστήρα;
Θα παρακολουθήσουμε ιστορίες γύρω από το θέμα τις αναπηρίας. Η προσέγγιση γίνεται είτε από τη οπτική του ανθρώπου που βιώνει την αναπηρία, είτε από την οπτική του κοντινού του, γονέα, αδελφού, φίλου, είτε από την οπτική του ξένου, του ανθρώπου που, θεωρώντας εντελώς ανοίκειο το θέμα της αναπηρίας, δημιουργεί συνεχώς ερωτηματικά, τα οποία όμως δεν έχει πάντα το θάρρος να διατυπώσει ανοιχτά. Η σκηνική σύνθεση αποτελείται από 21 ηθοποιούς που κινούνται και δρουν σαν θεατρικό αλλά και μουσικό σύνολο. Το σύνολο ανά στιγμές απομονώνει κάποιον ήρωα στο κέντρο του ενδιαφέροντος και φωτίζει την ξεχωριστή ιστορία του.
Πώς προέκυψε η τελική σύνθεση της παράστασης;
Η δραματουργία της παράστασης προέκυψε στη διαδικασία των προβών. Η δημιουργική διαδικασία περιελάμβανε ασκήσεις, αυτοσχεδιασμούς και ερωτηματολόγια για τους νέους ηθοποιούς, αλλά και πολλές μεταξύ μας συζητήσεις. Τα τελικά κείμενα διαμορφώθηκαν στην πορεία. Η επιλογή των κομματιών έγινε με το κριτήριο να διαπραγματευτούμε το θέμα από πολλές πλευρές και να το διαχειριστούμε με ευθύ τρόπο.
Πώς λειτουργήσατε σκηνοθετικά; Ατομικά ή ομαδικά;
Αρχικά με ανυπόκριτη αποδοχή στο διαφορετικό. Αναγκαστικά κάποιες αποφάσεις παίρνονται ατομικά ή σε κλειστό κύκλο συζητήσεων με τους βασικούς συντελεστές της παράστασης, αλλά κάθε επιλογή συζητιέται αργότερα και μέσα στην ομάδα και αναδιαμορφώνεται. Με αυτόν τον τρόποτην ομαδική δηλαδή “συναίνεση” και συνεισφορά σε μία απόφαση θεωρώ ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι πιο συλλογικό σαν δημιουργία και άρα πιο σημαντικό και προσωπικό για το σύνολο που το εκφράζει επί σκηνής.
Πώς προκύπτει αυτή η αναζήτηση ταυτότητας;
Το θέμα της αναπηρίας δεν έχει σταματήσει να είναι θέμα ταμπού. Συχνά για τους κοντινούς ενός ανθρώπου που βιώνει κάποια αναπηρία η “ιστορία” είναι είτε κάπως ωραιοποιημένη, είτε στο άλλο άκρο, όπου το άτομο βιώνει τον περιορισμό και την περιθωριοποίηση κατ' αρχήν από τους δικούς του. Αυτό το θετικό ή αρνητικό πρόσημο μπορεί να είναι ένα ακόμα εμπόδιο στην ομαλή ένταξη του προσώπου στην κοινωνία. Το βασικό βέβαια εμπόδιο προκύπτει από την ίδια την κοινωνία που κρατάει αποστάσεις, κυρίως λόγω της άγνοιάς της, άγνοια δυστυχώς τεράστιας ακόμα και στην εποχή μας. Θα αναφέρω το παράδειγμα μίας μαμάς που πηγαίνει το παιδί της σε ένα νηπιαγωγείο όπου υπάρχει ένα παιδάκι με νοητική στέρηση, η οποία ζήτησε το παιδί της να μην είναι στο ίδιο τμήμα “για να μην κολλήσει”. Στην παράσταση η αναζήτηση της ταυτότητας γίνεται με σκοπό τα πράγματα να ειπωθούν όπως είναι, ούτε τραγικότερα αλλά ούτε και ωραιοποιημένα. Να ανοίξει η πόρτα όπου είναι κλειδωμένες οι ιστορίες αυτές, να γίνουν γνωστές, να αρχίσουν να συζητιούνται πιο ανοιχτά.
Ποιά δίπολα πραγματεύεται η παράσταση;
Η σχέση μεταξύ αυτού που θεωρείται διαφορετικό με αυτό που θεωρείται κανονικό εί ναι το μοναδικό “δίπολο” στην παράσταση.
Μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος το πολύ διαφορετικό;
Είναι συχνά δύσκολο ή και πολύ δύσκολο αλλά είναι επίσης και πολύ γοητευτικό. Αντιστρέφω όμως κι εγώ την ερώτηση κι αναρωτιέμαι: Μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος το πολύ ίδιο;
Ποιός φόρτισε το διαφορετικό με αρνητικό πρόσημο; Και γιατί;
Κατ' αρχήν ο φόβος προς ό,τι είναι άγνωστο και ανοίκειο είναι μάλλον μία έμφυτη αδυναμία. Ο φόβος όμως καταρρίπτεται από τη γνώση. Η ενσυνείδητη απόφαση να γνωρίσουμε το άγνωστο και να το οικειοποιηθούμε ώστε να πάψει να μας φοβίζει είναι ευθύνη του καθένα προσωπικά.
Δυστυχώς στην κοινωνία μας δεν προωθείται μόνο η γνώση αλλά αναπαράγονται συνεχώς τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις.
Τι θα θέλατε να πάρουν μαζί τους οι θεατές; Και γιατί;
Την γνώση ότι το χάσμα μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων μπορεί να γεφυρωθεί, την οικειοποίηση με το διαφορετικό όσο αυτό είναι δυνατόν. Θα ήθελα να ανοίξει μία νέα συζήτηση, οι θεατές να σκεφτούν, να διαφωνήσουν ή να συμφωνήσουν, αλλά να μη φύγουν αδιάφοροι. Τέλος, συγκεκριμένα για την ομάδα Εν δυνάμει θα ήθελα να γίνει γνωστή στο κοινό κοινό ως μία ενεργή, ερευνητική, καλλιτεχνική οντότητα μέσα στην κοινωνία.
Γεωργία Οικονόμου
