Από τη Ρωσική Πρωτοπορία, που σφυρηλάτησε την αισθητική της επαναστατικής µεταµόρφωσης του πολιτισµού, µέχρι τον σοσιαλιστικό ρεαλισµό, που έθεσε υπό έλεγχο την τέχνη, την περεστρόικα και τη µετα-περεστρόικα, που απελευθέρωσε τη δηµιουργική δραστηριότητα.
Εκατόν είκοσι έργα από τη συλλογή της Πινακοθήκης Μανιέζ της Αγίας Πετρούπολης, που καλύπτουν µια τεράστια περίοδο από το 1920 έως τις µέρες µας, θα ταξιδέψουν στην Αθήνα, για να παρουσιαστούν στο Ιδρυµα Β. & Μ. Θεοχαράκη, µεταξύ 15 Δεκεµβρίου και 11 Μαρτίου. Πρόκειται για µια µοναδική έκθεση που θα δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσουµε την πορεία της ρωσικής ζωγραφικής, µέσα από πολλές ιστορικές συγκυρίες.
Οι καλλιτέχνες δεν είναι οι περισσότεροι τόσο γνωστοί εκτός ρωσικών συνόρων, όσο εκείνοι της Ρωσικής Πρωτοπορίας της Συλλογής Κωστάκη. Είναι αποκλειστικά δηµιουργοί που έζησαν στην πόλη Πέτρογκραντ (1914-1924) / Λένινγκραντ (1924-1991)/ Αγία Πετρούπολη. Την πρωτεύουσα των τσάρων, την πόλη απ' την οποία διέρχεται ο Νέβας, που γέννησε µεγάλους δηµιουργούς σε όλους τους καλλιτεχνικούς χώρους, που φούντωσε η σπίθα της Ρωσικής Επανάστασης και γέννησε τις ιδέες της Ρωσικής Πρωτοπορίας. Αυτήν την πόλη αποτυπώνουν, µε διαφορετικές τεχνοτροπίες και συναισθηµατική αµεσότητα, οι ζωγράφοι της έκθεσης. Εκτός από χαρακτηριστικές απόψεις της πόλης, τους καλλιτέχνες απασχόλησαν προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις και συνθέσεις.
Κορυφαία έργα είναι αυτά της περιόδου 1920-1940, όπως µας ενηµερώνει η διευθύντρια της Πινακοθήκης Μανιέζ, Μαρίνα Τσιγκαρκχανιάν, συνεπιµελήτρια µαζί µε την Αφροδίτη Οικονοµίδου. Σύµφωνα µε την ίδια, τα έργα αυτής της εποχής "παρουσιάζουν µε τον ξεχωριστό πλαστικό χαρακτήρα τους την ιδιαίτερη ''τοµή'' της σοβιετικής τέχνης, η οποία καταρρίπτει τα καθιερωµένα στερεότυπα". Τότε έδρασε η περίφηµη οµάδα "Ο κύκλος των καλλιτεχνών", που, µε επιρροές από τη Γαλλία, προσήλκυσε τους πιο ταλαντούχους καλλιτέχνες, όπως τους Πακούλιν, Ρουσακόβ, Ποτστένι, Τιµοσένκο, Παχόµοφ, Ζαγκόσκιν, Λιζάκ κ.ά. Τα µέλη του "Κύκλου" ενσάρκωσαν στα έργα τους την ατµόσφαιρα των κοινωνικών αλλαγών και των αναζητήσεων για µια καινούργια ζωή. Κι άλλοι που δεν ανήκαν τυπικά στην οµάδα ασπάστηκαν την εκφραστική αισθητική της, όπως οι Νικολάι Λαπσίν και Βλαντίµιρ Γκρίνµπεργκ, λησµονηµένοι για πολλές δεκαετίες στην ΕΣΣΔ. Στη λίστα των άδικα ξεχασµένων ζωγράφων συγκαταλέγεται και η Πελαγία Σουρίγκα, µε τα φουτουριστικά έργα της. Οταν το Μανιέζ παρουσίασε αναδροµική της το 2007 ήταν µια πραγµατική αποκάλυψη για τους θεατές.
Τόσο ο "Κύκλος" όσο κι άλλες οµάδες υποχώρησαν αναγκαστικά στην κυβερνητική απόφαση του 1932 να απαγορεύσει τη συγκρότηση καλλιτεχνικών οµάδων και να συσταθεί µια ενιαία Ενωση, γεγονός που συνεπαγόταν τον ιδεολογικό και εκφραστικό έλεγχο της τέχνης, σύµφωνα µε το δόγµα του σοσιαλιστικού ρεαλισµού.
Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη
Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, 106 71 Αθήνα
T: 210-3611206, www.thf.gr.
