Ο Ρώσος νομπελίστας συγγραφέας Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, κορυφαία μορφή της σοβιετικής Ρωσίας, πέθανε τη νύχτα της Κυριακής στο σπίτι του στη Μόσχα, σε ηλικία 89 ετών, από «οξεία καρδιακή ανεπάρκεια», όπως ανακοίνωσε ο γιος του, Στεπάν.
Ο αντιφρονών του σοβιετικού καθεστώτος, Σολζενίτσιν, βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1970 για το έργο του «Μια ημέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς», ενώ έγινε παγκοσμίως γνωστός με το -απαγορευμένο από το σοβιετικό καθεστώς- έργο του «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ», όπου περιέγραφε τις εμπειρίες του ως θύμα της σταλινικής τρομοκρατίας.
Γεννημένος στον Καύκασο στις 11 Δεκεμβρίου του 1918, ο Σολζενίτσιν σπούδασε Φυσική και Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Ροστόφ και υπηρέτησε στον Κόκκινο Στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Αντικομμουνιστής, εχθρός του δυτικού υλισμού και γνήσιο τέκνο της ρωσικής ορθόδοξης ψυχής.
Αυτή ήταν η επιγραμματική ταυτότητα του Αλεξάντερ Σολζενίτσιν. Του ανθρώπου που έκανε εκατομμύρια ανθρώπους στη Δύση να πάψουν να συμπαθούν το σοβιετικό καθεστώς, με τα εμβληματικά μυθιστορήματα «Μια ημέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» και «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ».
Οκτώ ολόκληρα χρόνια πέρασε στα «γκούλαγκ» ο συγγραφέας, επειδή τόλμησε να κριτικάρει τον Στάλιν σε γράμμα που έστειλε σε μια παλιά συμμαθήτρια το 1945.
Αργότερα τον έστειλαν εξορία στο Καζακστάν και δεινοπάθησε ώσπου να πετύχει την απέλασή του στη Γερμανία και την Ελβετία το 1974, για να καταλήξει τελικά στις ΗΠΑ δύο χρόνια αργότερα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν τσιγκουνεύτηκε τους επαίνους για τον μεγάλο συμπατριώτη του, με τον οποίο είχαν αναπτύξει ειδική σχέση. Πέρυσι, με την ιδιότητα ακόμη του προέδρου, παρασημοφόρησε τον άρρωστο συγγραφέα στο σπίτι του και ο τελευταίος ευχαρίστησε τον Πούτιν που «έσωσε την κρατική υπόσταση της πατρίδας».
Ο Σολζενίτσιν πίστευε βαθιά στον παγκόσμιο ρόλο της Ρωσίας -έστω και με «μυστικιστικό» τρόπο- κι αυτό τον ένωνε με τον σημερινό ηγέτη της.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο άνθρωπος που επέστρεψε στον Σολζενίτσιν τη σοβιετική ιθαγένεια, υπενθύμισε τον ρόλο του στο γκρέμισμα του σταλινικού καθεστώτος.
Η βραχύβια «χρουστσοφική άνοιξη» επέτρεψε την κυκλοφορία του «Ιβάν Ντενίσοβιτς» το 1962, αλλά η μπρεζνιεφική λογοκρισία κήρυξε τον πόλεμο στον νομπελίστα Λογοτεχνίας του 1970. Τα κείμενά του κυκλοφορούσαν στη Ρωσία σε παράνομα φυλλάδια, τα σαμιζντάτ.
Ο Σαρκοζί τον συνέκρινε με τον Ντοστογιέφσκι και τον κατέταξε στο «πάνθεον της παγκόσμιας ιστορίας».
Ομως η αλήθεια είναι πως η Ρωσία του νεοπλουτισμού και των τινέιτζερ που θαυμάζουν τον Ντίμα Μπιλάν και τη Γιουροβίζιον δεν συγκλονίστηκε ιδιαίτερα από τον θάνατο ενός 89χρονου ιδεολόγου. «Λυπήθηκα όταν το έμαθα, αλλά δεν έβαλα και τα κλάματα. Οι άνθρωποι γεννιούνται και πεθαίνουν», είπε στους «Τάιμς» ο 24χρονος διευθυντής πωλήσεων Αντρέι Ντριόμοβ, από τη Μόσχα. Ισως μαζί με τον Σολζενίτσιν η Ρωσία να έχασε πράγματι το τελευταίο κομμάτι της ψυχής της.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
