Τις περιμένουμε με ανυπομονησία, για να χαλαρώσουμε, να ξεφύγουμε, να βγούμε έξω και να χαρούμε. Ο λόγος βέβαια για τις καλοκαιρινές διακοπές, που όμως συχνά δημιουργούν και μεγάλες προσδοκίες: για ταξίδια και αποδράσεις από τη ρουτίνα, αυξημένες ανάγκες και επιθυμίες ομορφιάς. Και όταν αυτές συχνά δεν εκπληρώνονται, μας αφήνουν απογοητευμένους και δυστυχείς. Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε μια πιο ισορροπημένη στάση απέναντι στις θερινές μας απαιτήσεις;
Οι «φυλές» του θερινού ηλιοστασίου!
Οι διακοπές και οι πιο χαλαροί ρυθμοί που επιβάλλονται από την εποχή, παρά το θετικό τους πρόσημο, δεν παύουν να σημαίνουν αλλαγή. Και κάθε αλλαγή –ακόμα και όταν είναι θετική– μπορεί να ανεβάσει τα επίπεδα του άγχους. Ανάλογα με τη δομή της προσωπικότητας του καθενός μας κάποιοι αγχώνονται περισσότερο...
Σχολαστικές και ψυχαναγκαστικές προσωπικότητες, που ανακουφίζονται με το αίσθημα ελέγχου και τη ρουτίνα που έχουν οργανώσει, αντέχουν δύσκολα τις αλλαγές, ακόμα κι εκείνες των επικείμενων διακοπών και της προσωρινής παύσης της εργασίας.
Οι αγχώδεις άνθρωποι που υποφέρουν από κρίσεις άγχους αντιμετωπίζουν τις όποιες καλοκαιρινές μετατοπίσεις με αυξημένα επίπεδα στρες, γιατί αλλάζουν τα συνήθη δεδομένα, αλλά και μεγιστοποιούνται οι προσδοκίες «να περάσουμε καλά».
Όμως και οι νευρωτικές προσωπικότητες, που έχουν μια σχετικά ισορροπημένη καθημερινότητα, υπόκεινται στις αναταράξεις του θέρους, γιατί μεγαλώνει ο χρόνος που έχει κανείς για τον εαυτό του, με το/τη σύντροφό του, την οικογένειά του, καθώς και ο χρόνος τού να μην κάνεις τίποτα. Κάτι που για πολλούς είναι τρομακτικό! Σύμφωνα με έρευνες, τα 2/3 των ζευγαριών καβγαδίζουν κατά τη διάρκεια των διακοπών, ενώ αναδεικνύεται και η σχετική δυσκολία προσαρμογής στον τόπο και το κλίμα των διακοπών: χρειαζόμαστε κατά μέσο όρο 2 ημέρες και 17 ώρες για να... προσαρμοστούμε!
Μα στρες και στις διακοπές;
Τα τελευταία χρόνια της ύφεσης οι προσδοκίες και οι φαντασιώσεις μας για τις θερινές διακοπές σκοντάφτουν στην οικονομική δυσπραγία. Δημιουργείται μια δύσκολη εξίσωση: από τη μία αυξάνονται οι αγχώδεις διαγνώσεις και οι καταθλιπτικές διαταραχές λόγω της κρίσης, αυξάνεται λοιπόν η ψυχική φόρτιση και από την άλλη υπάρχουν λιγότερες δυνατότητες για να μπορεί κάποιος να αποδράσει και να αποφορτιστεί. Στην περίπτωση αυτή έχουμε σύγκρουση επιθυμίας και πραγματικότητας, που δημιουργεί περαιτέρω φόρτιση. Ένας άλλος παράγοντας στρες είναι οι αναπροσαρμογές των επαγγελματικών υποχρεώσεων, από την κατανομή των αδειών (που συχνά δεν είναι όπως θα τις επιθυμούσαμε) μέχρι και την αγωνία που έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια μήπως δεν βρει κάποιος τη θέση του επιστρέφοντας από τις διακοπές!
Πέρα από το πλαίσιο της εργασιακής και οικονομικής στενότητας, αυξημένο άγχος μπορεί να προκαλέσουν επίσης η οργάνωση των διακοπών –από την επιλογή του τόπου έως την ετοιμασία της αποχώρησης–, οι σχέσεις –αρκετές περνούν κρίση στις διακοπές–, η εύρεση κατάλληλης παρέας αλλά και η εικόνα του σώματος! Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις κάποιοι απέχουν ακόμα και από τη θάλασσα προκειμένου να αποφύγουν την εμφάνισή τους με μαγιό! Και φυσικά οι απαιτήσεις των παιδιών, που πρέπει να οργανωθεί σωστά ο χρόνος τους ώστε να μη βαριούνται. Ένα σταυρόλεξο δηλαδή για δύσκολους λύτες!
Δες το αλλιώς!
Όποιες και αν είναι οι συνθήκες της ζωής μας μπορούμε να τις επηρεάσουμε ώστε να μη χαλάσουν τη διάθεσή μας και την επιθυμία για διακοπές, ακόμα και αν χρειαστεί να μείνουμε σπίτι.
Προσαρμόσου! Η ευελιξία στις καταστάσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μας κάνει πιο ανθεκτικούς στις αναποδιές (μια που ακόμα και το καλύτερο πρόγραμμα μπορεί να πέσει έξω κάποιες φορές) αλλά και στις ματαιώσεις των προσδοκιών μας. Και είναι σπουδαίο μάθημα για τα παιδιά να παρατηρούν πώς καταφέρνουν οι γονείς και αντεπεξέρχονται στον απρόσμενο παράγοντα που «ρίχνει έξω» τον προγραμματισμό.
Δες θετικά την κατάσταση! Ακόμη και αν λόγω οικονομικών δυσκολεύεσαι να αποδράσεις, υπάρχουν εναλλακτικές. Εξάλλου ζούμε σε μια χώρα που η θάλασσα είναι συνήθως προσβάσιμη και από το σπίτι μας. Μπορούμε να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας περισσότερες εξορμήσεις, για μπάνιο, βόλτα στα άλση, πολιτιστικές δραστηριότητες, χαλάρωση με την οικογένεια και τους φίλους.
Μοίρασε αρμοδιότητες! Αν η προετοιμασία των διακοπών σε αγχώνει, μοίρασε ευθύνες και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Καθένας μπορεί να εμπλακεί στο σχεδιασμό και στην προετοιμασία των διακοπών, είναι μάλιστα μια ευκαιρία προσέγγισης, βελτίωσης της επικοινωνίας και ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης των νεότερων μελών. Στη διάρκεια των διακοπών σου μείνε ευέλικτη, αλλά σταθερή σε βασικά προγράμματα των παιδιών. Συνδύασε δραστηριότητες στις οποίες θα συμμετέχει όλη η οικογένεια, αφήνοντας όμως προσωπικό χώρο για τα ενδιαφέροντα του κάθε μέλους. Όλοι μας νιώθουμε καλύτερα όταν ικανοποιούνται σε ένα βαθμό οι ανάγκες μας.
Θέσε όρια μεταξύ δουλειάς και προσωπικού χρόνου αν το άγχος σου οφείλεται στην εργασιακή διακοπή. Μην παίρνεις δουλειά στις διακοπές και αν είσαι υποχρεωμένη να το κάνεις, περιόρισε δραματικά το χρόνο που θα ασχοληθείς. Δύσκολο; Αναζήτησε τις αιτίες, θα σε βοηθήσει.
Εκτίμησε τον ελεύθερο χρόνο σου! Βρες ποιες επιθυμίες σου μπορείς να ικανοποιήσεις κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής χαλάρωσης, είτε μείνεις σπίτι είτε φύγεις. Αποδέξου ότι δεν πειράζει το να μην κάνεις τίποτα για λίγο και απλώς να αφήνεις την ημέρα να κυλάει ευχάριστα και χαλαρά. Εξάλλου αυτή είναι και η έννοια των διακοπών: μια αλλαγή του ψυχικού κυρίως τοπίου, που ανανεώνει και ξεκουράζει, ανοίγει δρόμους επικοινωνίας και επανεύρεσης με τους ανθρώπους γύρω μας. Ζήσε τις προσδοκίες του καλοκαιριού σου με το βέλτιστο δυνατό τρόπο, επιτρέποντάς τους να μην είναι ό,τι ακριβώς φαντάστηκες! Μπορεί να είναι και καλύτερες, πιο γόνιμες, πιο δημιουργικές!
Το καλοκαίρι κάνει καλό!
Η καλοκαιρία είναι αποδεδειγμένα ευνοϊκή για τον ψυχισμό των περισσότερων ανθρώπων. Λειτουργεί μάλιστα ευεργετικά σε ήπιες καταθλίψεις, σε αγχώδεις διαταραχές, αμβλύνονται τα συμπτώματα ψυχοσωματικών εκδηλώσεων χάρη στην υψηλή ηλιοφάνεια, στην έκθεσή μας στο φυσικό φως, στον ήλιο, στη θάλασσα και στην αυξημένη φυσική δραστηριότητα. Από την άλλη, είναι μια εποχή ιδιαιτέρως επενδεδυμένη με προσδοκίες και επιθυμίες, εποχή ρήξης με τη ρουτίνα: διακοπές, αλλαγή ωραρίων, αλλαγή εποχής υπό την ευρεία έννοια του όρου για πολλά επαγγέλματα, «απαιτήσεις» ξεγνοιασιάς, είναι πολλά που μπορούν να σκιάσουν την ψυχική ρουτίνα. Βέβαια, σύμφωνα με τις έρευνες, υπάρχει και ένα 25% του πληθυσμού που δεν είναι τόσο ικανοποιημένο από τη φωτεινότητα, τη μεγάλη μέρα και τη ζέστη. Ποσοστό που πάσχει από «summer blues» και έχει καλύτερη διάθεση από το φθινόπωρο και μετά!
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ, ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 162
Update: Αύγουστος 2016.
