Πώς θα κάνω οικονομία;

16.02.2016

Αν προσπαθείς χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία να καταλάβεις πώς ξεκίνησε κι απλώθηκε η παγκόσμια οικονομική κρίση σίγουρα δεν πρέπει να ντρέπεσαι που δεν τα καταφέρνεις. Αποτελεί πολυεπίπεδο και πολυσύνθετο συμβάν με δαιδαλώδης παραμέτρους φευγαλέες ακόμα στους πιο ικανούς ανάμεσά μας.

Το τσουνάμι των τελευταίων γεγονότων μάς ταρακουνά και η ανησυχία μας για το μέλλον μετατρέπεται σε φόβο για το παρόν. Μας αναγκάζει να αναθεωρήσουμε καταναλωτικές συνήθειες και συμπεριφορές καθώς και να επανεξετάσουμε τη στάση ζωής μας και τις βλέψεις μας για το μέλλον.

Πώς κάνεις οικονομία;

Αμήχανη συνειδητοποιώ φτάνοντας στο ταμείο του σούπερ μάρκετ, πως δεν θυμάμαι πώς γίνεται αυτό που λέγεται «οικονομία». Παρ΄ ότι προσπάθησα να μην ξεφύγω απ’ τη λίστα μου, πώς εξηγείται ότι το καροτσάκι έχει πολλά και άσχετα προιόντα που άξαφνα «χρειάστηκα» όταν τα είδα στα ράφια; Γιατί τρία διαφορετικά είδη ζυμαρικών; Γιατί καινούριο σαμπουάν αφού υπάρχουν διάφορα μισοτελειωμένα στο μπάνιο; Γιατί τρεις κούτες χαρτομάντιλα αντί 2 που είχα γράψει; Είναι άραγε οικονομία ή βλακεία να απαρνηθώ το τέταρτο κουτί ντοματάκια; Είναι «αδικία», «κρίμα», ή «τσιγκουνιά» που γυρίζω σπίτι χωρίς «έκπληξη» για τα παιδιά;

Σαν τον παλιό «καλό» καιρό;

Συζητώντας το θέμα και με πολλές άλλες γυναίκες εξομολογούμαι παρόμοιες «αμαρτίες». Προβληματισμένες ψηλαφίζουμε τις παραμέτρους αυτού που συμβαίνει γύρω και μέσα μας. Ψάχνοντας να καταλάβουμε και να ευθυγραμμιστούμε με τη νέα κατάσταση ανατρέχουμε σε παιδικά και εφηβικά βιώματα, περί συνετούς κατανάλωσης, εγκράτειας και αποταμίευσης για να βρούμε λύσεις και οδηγίες πλεύσης. Και ενώ αυτές οι παλιές «αρχές και αξίες» ακούγονται σοφές, σωστές και χρήσιμες, από την άλλη φαντάζουν δυσεφάρμοστες ακόμα και γραφικές απέναντι στους ρυθμούς και τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής.

Μα τι άλλαξε;

Από τότε, το κόστος ζωής εκτόπισε τη μάνα από το σπίτι και αντί οκτάωρου την δέσμευσε σε ατελείωτες ώρες εργασίας. Οι αποστάσεις καταβρόχθισαν κάθε κενό χρόνου, χάθηκε η γειτονιά με τα μαγαζάκια της. Τα ψώνια γίνονται όλα μια μέρα τη βδομάδα στα γιγάντια σούπερ-μάρκετ. Τώρα αγοράζουμε όχι μόνο αυτό που μας λείπει, αλλά και σε ποσότητα για να μην μας λείψει. Ψωνίζουμε προκαταβολικά για να προλάβουμε τυχόν επιθυμίες και αργότερα πετάμε τα ληγμένα. Σ’ αυτούς τους ευσεβείς πόθους και μύχιους φόβους ξεφωνίζουν οι σειρήνες της διαφήμισης. Από τα αμπαλάζ ιλουστρασιόν, τα περιοδικά, τα τηλεοπτικά σποτάκια, και τις γιγαντοαφίσες, απαιτούν την προσοχή μας στοχεύοντας στο πορτοφόλι μας.

Παγίδα η πολυτέλεια της επιλογής

Η προσφορά στην εποχή που ήμασταν εμείς παιδιά ανταποκρινόταν κυρίως στις καθημερινές ανάγκες της οικογένειας. Για το κάτι παραπάνω ή το ιδιαίτερο, κανείς αποταμίευε και ενέδιδε ενίοτε και συγκρατημένα, νοοτροπία που χαρακτήριζε και τις εύπορες τάξεις. Η κουλτούρα αυτή δεν υπάρχει πια. Αντικρίζοντας δεκάδες μάρκες μακαρόνια, εκεί που η μητέρα μου είχε μόνο δύο, συνειδητοποιώ πως υπάρχουν φίρμες που ούτε καν υπολογίζω… για να μην πω «σνομπάρω». Τώρα το εύρος προσφοράς είναι τέτοιο που όλοι με ελάχιστες εξαιρέσεις, αγοράζουμε κάνουμε τις επιλογές μας με βάση το ίματζ και το στιλ που θέλουμε να αποπνέουμε και με το οποίο ταυτιζόμαστε.

Ψωνίζω άρα υπάρχω

Εκεί που οι μητέρες μας θα κοκκίνιζαν από ντροπή στην ιδέα ότι θα ψώνιζαν με δανικά, εμείς με πασπαρτού την πιστωτική κάρτα, κινούμε τα γρανάζια της αγοράς, φουντώνουμε τις δυναμικές προσφοράς και ζήτησης, παραδομένες στον παρορμητισμό μας.

Ο όρος shopping therapy ως συμπεριφορά θα σόκαρε τη μάνα μας. Εμείς όμως κατανοούμε πλήρως το «ευεργετικό» του αποτέλεσμα. Ήρθε μαζί με τον εθισμό στα ψώνια σαν ένα ξέσπασμα κι άμεση ανακούφιση στον ανταγωνισμό, το «στύψιμο» στους χώρους εργασίας, την έλλειψη ελεύθερου ουσιώδους χρόνου με τον εαυτό μας, με φίλους και αγαπημένους. Η ανάγκη συναστροφής, χαράς και αγάπης εκτονώνεται άμεσα κι ας έρχεται κάποτε η… λυπητερή για να μας πνίξει… Έτσι κι αλλιώς πάλι με δανεικά θα ξεπληρωθεί.

Παλιές αξίες σε νέες βάσεις

Τώρα το «πάρτι» μοιάζει να έχει τελειώσει. Από τις αγορές του κόσμου ακούμε τριγμούς, ο ξέφρενος ρυθμός της μουσικής σταματά, βλέπουμε τα φώτα ν΄ανάβουν απότομα και σπεύδουμε να ανασυνταχθούμε μην και πιαστούμε στην παγίδα. Τρέχω λοιπόν κι εγώ μαζί σας να συνετιστώ, γυρίζοντας πίσω στα παιδικά μου χρόνια ανακαλώντας στη μνήμη την εικόνα της γιαγιάς μου. Τη θυμάμαι πως τρελαινόταν να ψωνίζει αλλά και να παζαρεύει μέχρι τελικής πτώσεως. Να παρατάει πράγματα στο ταμείο και να φεύγει με αέρα πριμαντόνας. Να σκαλίζει στα βάθη των συρταριών της για να μας βρει ότι παράδοξο ζητάγαμε γιατί ήξερε τι να μην πετά. Και απ’ αυτές τις αναμνήσεις διεκδικώ ένα νέο, απαιτητικό και συνειδητοποιημένο προφίλ καταναλώτριας βάζοντας παλιές αξίες σε νέα σκαριά.

Ενσυνείδητη κατανάλωση

Παρακάμπτω τεχνάσματα και γαλιφιές και κρίνω μόνη μου αν ένα προϊόν αξίζει τα λεφτά του, αν είναι δυνατό κάνει αυτό που λέει πως κάνει (όσο και να το θέλω), και αν… έχει λόγο ύπαρξης.

Πράσινη οικονομική συνείδηση

Ανακυκλώνω, μεταποιώ, και μετατρέπω τη χρήση πραγμάτων για να εκπληρώσουν άλλους σκοπούς και ανάγκες. Ανταποκρίνομαι έμπρακτα στις ανάγκες του πλανήτη μας που πλέον εκπέμπει SOS.