Οι μαμάδες σε κατάσταση άγχους βρίσκονται παντού! Είναι αποτέλεσμα του σύγχρονου τρόπου ζωής, της οικονομικής ανασφάλειας, των προσωπικών τους φιλοδοξιών, της διάθεσής τους να τα έχουν όλα τέλεια. Είναι όμως «συναισθηματικά διαθέσιμες», όπως θα έλεγε και ένας ψυχολόγος, ώστε η παρουσία τους να δημιουργεί γέφυρες συναισθηματικής επικοινωνίας με τα άλλα μέλη της οικογένειάς τους; Με τη βοήθεια της κ. Μαίρης Πάσχου, σωματικής ψυχοθεραπεύτριας, μέλους της EABP και του ΠΕΣΩΨ, ας δούμε πώς μπορούμε να κάνουμε το χρόνο που περνάμε με την οικογένειά μας ουσιαστικότερο.
Οι έρευνες αποκαλύπτουν!
Μελέτη του dr Douglas Teti, καθηγητή Ψυχολογίας του Παν/μίου της Πενσιλβανίας, κατέδειξε ότι για τα παιδιά (ιδιαίτερα μέχρι 24 μηνών αλλά και μεγαλύτερα) έχει πολύ μεγάλη σημασία όχι μόνο η σωματική παρουσία της μητέρας τους όταν τα βάζει για ύπνο, όσο η συναισθηματική διαθεσιμότητά της. Αν, δηλαδή, τα ακούει με ενδιαφέρον όταν μιλάνε και τους κάνει σχετικές ερωτήσεις, αν αποφεύγει τις άσκοπες κριτικές, αν τα κοιτάζει στα μάτια, τους χαμογελάει, τους δείχνει στοργή, αν με άλλα λόγια είναι όχι μόνο σωματικά, αλλά και νοητικά και ψυχικά παρούσα. Η μελέτη κατέληξε ότι ο ύπνος των παιδιών είναι άστατος όταν οι μητέρες –έστω κι αν τα βάζουν οι ίδιες για ύπνο– είναι συναισθηματικά απούσες. Κι αυτό μακροπρόθεσμα μπορεί να επηρεάσει και την υγεία τους.
Είσαι παντού και πουθενά!
Πώς ορίζεται όμως η συναισθηματική «απομόνωση»; «Το άγχος αντιπροσωπεύει ένα οδυνηρό συναίσθημα, που λειτουργεί σαν σήμα επικείμενου κινδύνου για το Εγώ. Είναι τόσο οδυνηρή κατάσταση, ώστε αδυνατούμε να την αντέξουμε για πολύ. Ένας από τους μηχανισμούς άμυνας που αναπτύσσουμε απέναντι στο άγχος είναι της απομόνωσης (isolation)», μας εξηγεί η κ. Πάσχου. «Αυτό σημαίνει ότι απομονώνουμε τα γεγονότα στη μνήμη ή απομονώνουμε το συναίσθημα από το περιεχόμενο μιας ανάμνησης ή μιας παρόρμησης. Κατά τη διάρκεια της απομόνωσης δεν αρνούμαστε στην παρόρμηση, τη σκέψη ή την πράξη να έχουν πρόσβαση στη συνείδηση, αλλά αρνούμαστε το συνεπακόλουθο συναίσθημα. Επακόλουθο της χρησιμοποίησης του μηχανισμού της απομόνωσης είναι και η διανοητικοποίηση, δηλαδή η κυριαρχία της λογικής πάνω στο συναίσθημα και τη συγκίνηση».
Η πραγματικότητα... δαγκώνει!
Όμως, μια γυναίκα η οποία δουλεύει και ταυτόχρονα έχει επωμιστεί και όλο το βάρος του νοικοκυριού, από πού να αντλήσει τη δύναμη, ώστε να μπορέσει να στηρίξει και συναισθηματικά τα παιδιά της; «Αυτό που παρατηρούμε ως συναισθηματική απόσταση ή απουσία συναισθήματος είναι η άμυνά μας για τις στρεσογόνες καταστάσεις. Τόσο στη δουλειά όσο και στο σπίτι, οι απαιτήσεις για μια γυναίκα είναι πολλές. Η απομόνωση του συναισθήματος ως άμυνα απέναντι στο στρες και το άγχος είναι πραγματικότητα, παρά το γεγονός ότι αυτό δύσκολα γίνεται αντιληπτό από το ίδιο το άτομο. Αυτό συμβαίνει επειδή όλες οι άμυνές μας είναι συνήθως ασυνείδητοι τρόποι επιβίωσης του ατόμου σε δύσκολες καταστάσεις. Έτσι, μια μαμά μπορεί να τρέχει 24 ώρες το 24ωρο και να προσφέρει τα πάντα στην οικογένειά της, αλλά τόσο τα παιδιά όσο και ο σύντροφος να της παραπονιούνται ότι είναι απούσα συναισθηματικά».
Παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια μας!
Το πρώτο πράγμα που οφείλουμε να κάνουμε είναι να «ακούμε» το περιβάλλον μας. «Το μεγάλωμα των παιδιών είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα θεραπευτική και σημαντική για τους γονείς. Μπορούν κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της ζωής των παιδιών να αντιληφθούν πολλά πράγματα γύρω από τη δική τους ανατροφή». Συνήθως, οι γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά τους είτε με τον ίδιο τρόπο που οι ίδιοι ανατράφηκαν –αν πιστεύουν ότι αυτός ήταν σωστός– είτε με τον ακριβώς αντίθετο – αν θεωρούν ότι οι γονείς τους έκαναν πολλά λάθη. «Συνήθως, όταν οι γονείς έχουν υποστεί τη συναισθηματική απουσία των γονιών τους και αυτό τους έχει σημαδέψει, θέλουν πάση θυσία να μεγαλώσουν παιδιά όντας παρόντες. Διεκδικούν, λοιπόν, ουσιαστικό χρόνο μαζί τους και στόχος τους είναι να βρίσκονται "δίπλα" τους. Υιοθετούν έναν τρόπο ανατροφής υποστηρικτικό, ζεστό, που θα γεμίσει τα παιδιά τους με αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Επειδή βασικό συστατικό όλων των παραπάνω είναι το να έχει κανείς αυτογνωσία και να έχει συνειδητοποιήσει το πού βρίσκεται, η ψυχοθεραπεία βοηθά σημαντικά σε αυτή την κατεύθυνση».
Συναισθηματικά παρούσα; Ναι, αλλά πώς;
Μέσα στο φορτωμένο 24ωρο μιας εργαζόμενης μητέρας, ο μόνος τρόπος για να μπορέσει και η ίδια να είναι συναισθηματικά παρούσα όταν βρίσκεται μαζί με τα παιδιά της είναι αφιερώνοντας λίγο χρόνο και στον εαυτό της, για να καλύψει τις δικές της ανάγκες, «ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα καθίσετε πέντε λεπτά παραπάνω στο αυτοκίνητο πριν μπείτε στο σπίτι, προσπαθώντας να ηρεμήσετε και να αποβάλετε το άγχος», λέει η ψυχολόγος Ruth Coppard.
Βρίσκοντας χρόνο για εκείνον!
Μπορεί τα παιδιά μας να είναι τα πιο σημαντικά πλάσματα στον κόσμο, όμως και ο σύντροφος κατέχει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Συνήθως καταλήγουμε «δυο ξένοι» στο ίδιο σπίτι, γιατί πνιγμένοι στις καθημερινές υποχρεώσεις ποτέ δεν βρίσκουμε το χρόνο ή τη διάθεση να σταθούμε πραγματικά στον άλλο. Αναβάλλοντας συζητήσεις για αργότερα, γκρινιάζοντας και περιορίζοντας τις συζητήσεις στα οικονομικά χάνουμε την ουσιαστική επαφή. Μερικές λέξεις συμπάθειας μεταξύ μας, κάποιες ειλικρινείς ματιές και χειρονομίες στοργής δίνουν στον άλλο να καταλάβει ότι προσέχουμε και ότι μας ενδιαφέρει.
Κάνοντας πράγματα για μας!
- Αν μετακινείσαι με τα μέσα μεταφοράς, διάβασε ένα βιβλίο ή άκουσε μουσική. Κάνε οτιδήποτε μπορεί να σε χαλαρώσει μέχρι να φτάσεις σπίτι!
- Πριν πας στο σπίτι από τη δουλειά, πέρασε από το γυμναστήριο ή έστω κατέβα δύο στάσεις πριν και περπάτησε, ώστε να χαραλώσεις από το στρες.
- Φτιάξε μια λίστα με τις εκκρεμότητες της επόμενης μέρας. Έτσι θα ξέρεις τι έχεις να κάνεις και θα σε βοηθήσει να είσαι πιο ήρεμη.
- Βάλε στην είσοδο του σπιτιού σου ένα μεγάλο καλάθι ή κουτί, όπου θα αφήνεις τους φακέλους, την τσάντα σου και οτιδήποτε άλλο σχετίζεται με την εργασία σου. Μην το παίρνεις από εκεί παρά μόνο το επόμενο πρωί που θα πρέπει να γυρίσεις στη δουλειά σου.
- Δημιούργησε «αποχαιρετισμούς για καληνύχτα»! Βάζε η ίδια τα παιδιά στο κρεβάτι, διαφορετικές ώρες, ώστε να έχεις την ευκαιρία να μιλάς και να νανουρίζεις το καθένα χωριστά. Μην ξεχνάς το «μεγάλο» παιδί, το σύντροφό σου.
ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 125
Update: Ιανουαρίου 2016.
