Λουφάρει, χαζεύει και ονειροπολεί ή μιλάει ακατάπαυστα, κάνει προχειροφτιαγμένες εργασίες, δεν ακολουθεί οδηγίες, ξεχνάει τα τετράδιά του, έχει κουρέλια τα βιβλία του, κινείται διαρκώς, κάνει την τάξη άνω-κάτω... Λίγα πράγματα μπορούν να φτάσουν ένα γονέα στα πρόθυρα νευρικής κρίσης όσο η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητα). Κι όμως με πρόγραμμα κι οργάνωση τίποτε δεν είναι ανυπέρβλητο, ακόμα κι αυτό...

Τι είναι η ΔΕΠΥ;

Πρόκειται για τον επίσημο όρο με τον οποίο περιγράφουμε ένα συνδυασμό συμπτωμάτων, όπως αφηρημάδα, έλλειψη προσοχής, παρορμητισμός και υπερκινητικότητα. Η διάγνωσή της γίνεται με την εφαρμογή αναγνωρισμένου τεστ από καταρτισμένο ειδικό. Η ΔΕΠΥ οφείλεται στην αδυναμία του εγκεφάλου να ρυθμίσει κέντρα υπεύθυνα για τον έλεγχο του παρορμητισμού και τη συγκέντρωση. Μιλάμε για ΔΕΠΥ όταν το πρόβλημα παρουσιάζεται σε διάφορα πλαίσια – όχι μόνο στο σπίτι, όταν το παιδί αντιμετωπίζει σημαντική δυσκολία στο σχολείο και στις κοινωνικές του σχέσεις και όταν κάποια από τα συμπτώματα έχουν κάνει την εμφάνισή τους αρκετά χρόνια πριν.

Τι να κάνεις: Αναζήτησε διάγνωση από εξειδικευμένο κέντρο.

Πρόσεξε: Για να πάρεις την απαραίτητη βεβαίωση για το σχολείο θα πρέπει να αποταθείς σε αναγνωρισμένους κρατικούς φορείς. Ουδέν άλλο αναγνωρίζεται.

Είναι ΔΕΠΥ ή κάτι άλλο;

Σε πολλά παιδιά προσκολλάται η ετικέτα του «υπερκινητικού» χωρίς να είναι. Αυτό οφείλεται στην άγνοια των γονέων για τα αναπτυξιακά στάδια του παιδιού, στην έλλειψη γνώσεων διαπαιδαγώγησης αλλά και στην άρνηση ν’ αλλάξουν και να βελτιωθούν ως γονείς ρίχνοντας το «φταίξιμο» στα παιδιά τους. Οι φωνές, τα μαλώματα, η έκδηλη αγανάκτηση και οι τιμωρίες μόνο χειρότερα μπορούν να κάνουν τα πράγματα. Επίσης παρόμοιες συμπεριφορές με τη ΔΕΠΥ παρουσιάζουν και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που δεν έχουν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, καθώς και παιδιά που υποφέρουν από στρεσογόνους παράγοντες στο οικογενειακό τους περιβάλλον – βία, απώλεια, ένταση.

Τι να κάνεις: Μια εξέταση από αναγνωρισμένο φορέα και καταρτισμένους ειδικούς θα βοηθήσει να ξεδιαλύνουν τα πράγματα, ενώ παράλληλα θα σου δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες.

Χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή;

Η υπερσυνταγογράφηση φαρμάκων ΔΕΠΥ, για την οποία έχει γίνει τόσος ντόρος, οφείλεται στην αδυναμία πολλών γονιών να είναι σωστοί για τα παιδιά τους. Ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών με διαγνωσμένη ΔΕΠΥ παρουσιάζει βελτίωση όταν η αγωγή που δίνεται από τους ειδικούς συνδυάζεται με την πληροφόρηση και την επιμόρφωση των γονέων, την παρουσία και την ενεργό συμμετοχή τους στη ζωή των παιδιών και το ειλικρινές και έμπρακτο ενδιαφέρον για τη βελτίωσή τους. Μια στάση που είναι σημαντική και απαραίτητη ακόμη κι όταν δεν υπάρχει φαρμακευτική παρέμβαση.

Τι να κάνεις: Συζήτησε με ειδικούς για το αν και κατά πόσο το παιδί χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή, ειδικά αν ανησυχείς για πιθανές παρενέργειες. Να θυμάσαι ότι οι ανάγκες των παιδιών αλλάζουν μεγαλώνοντας, άρα μπορούν να γίνονται και οι κατάλληλες ρυθμίσεις.

ΠΕΡΑΣΕ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ

Προετοιμασία μελέτης

Η συνεννόηση και η συνεργασία με το σχολείο για να βοηθηθεί το παιδί στη συγκέντρωση και την απόδοσή του είναι απαραίτητες, όπως και η συνεργασία με εξειδικευμένο άτομο. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν έχουν πλήρη κατάρτιση σχετικά με τη διαταραχή, όμως θα συνεργαστούν μαζί σας για να βοηθηθεί ο μαθητής τους, αρκεί να είσαι λογική.

Συνεργασία με το δάσκαλο: Εφοδίασε το παιδί με ένα μαθητικό ημερολόγιο, όπου θα γράφει καθημερινά τα μαθήματα για την επόμενη μέρα. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ελέγχει ότι οι υποχρεώσεις είναι όλες σωστά γραμμένες.

Χώρος μελέτης: Φρόντισε ώστε το παιδί να μελετά σε σημείο που μπορείς να το εποπτεύεις και οπωσδήποτε εξαφάνισε από το χώρο του οτιδήποτε μπορεί να διασπάσει την προσοχή του.

Οργάνωση: Να έχεις μόνιμη στο γραφείο του μια κούτα με όλα τα απαραίτητα «πολεμοφόδια» διαβάσματος – γόμες, ξύστρες κ.λπ.

Χρόνος μελέτης: Φρόντισε να ξεκινά συγκεκριμένη ώρα. Καθόρισε χρονικό πλαίσιο για το πόσο θα διαρκέσει η μελέτη. Να είσαι λογική και γενναιόδωρη, αλλά όχι ελαστική από τη στιγμή που καθοριστεί ο χρόνος.

Βάλε χρονόμετρο: Αν ο ήχος του το ενοχλεί, τοποθέτησέ το λίγο μακρύτερα.

ΝΑΙ σε διάλειμμα 2’: Τουαλέτα, νερό, χοροπηδητό επιτόπου, χάιδεμα γάτας κ.ο.κ.

ΟΧΙ στους μαραθώνιους διαβάσματος: Το διάβασμα πρέπει να λήγει την καθορισμένη ώρα κι ας μην έχει τελειώσει – συνεννοήσου με το δάσκαλο.

Εφαρμογή στρατηγικής

Τηρώντας τα παρακάτω με επιμονή, καλή διάθεση και αισιοδοξία θα έχεις σημαντική πιθανότητα επιτυχίας, αρκεί να είσαι συνεπής. Πληροφόρησε έγκαιρα τον εκπαιδευτικό ώστε να ξέρει τι γίνεται.

1. Διαχείριση χρόνου: Βάλε σειρά προτεραιότητας στα μαθήματα. Χώρισε το κάθε μάθημα σε στάδια ανάλογα με την ικανότητα και την ηλικία του.

2. Ο πήχης χαμηλά: Επιβράβευσε αρχικά το 50% επιτυχίας όσον αφορά την εκτέλεση της εργασίας μέσα στα δεδομένα χρονικά πλαίσια. Ανέβαζε τον πήχη σταδιακά. Ρύθμισε απαιτήσεις και προσδοκίες, ώστε το παιδί να βιώνει επιτυχία 80% από τις φορές που θα διαβάζει. Τροποποίησε ανάλογα, καθώς βελτιώνεται η συγκέντρωσή του.

3. Ενθάρρυνση: Παρακολούθησε από απόσταση και επιβράβευε λεκτικά την καλή προσπάθεια κάθε 1 ή 2 λεπτά. Επιβράβευσέ το καθώς περνά από το ένα στάδιο στο άλλο. Αν είσαι εντός των χρονικών σου πλαισίων, δώσε χρόνο στα λάθη. Αν όχι, προχώρησε στο επόμενο στάδιο ή μάθημα, ενημερώνοντας το δάσκαλο με ένα σημείωμα.

4. Πληροφορίες: Βεβαιώσου ότι το παιδί έχει καταλάβει την άσκηση. Κάπου στη μέση του χρόνου προσέγγισέ το και βοήθησέ το, αν χρειάζεται, για 1’ ή 2’ μόνο. Αν θέλει επιπλέον βοήθεια, πες να περιμένει μέχρι τη λήξη του χρόνου.

5. Αδιαφόρησε για την ανάρμοστη, διασπαστική συμπεριφορά. Αν ο χρόνος παρέλθει, ανάφερε το γεγονός και πέρασε στο επόμενο μάθημα ή σήμανε τη λήξη ώρας μελέτης.

6. Επίτρεψέ του την κίνηση. Αν το παιδί έχει ανάγκη να κινείται ενόσω σου λέει το μάθημά του, άφησέ το! Δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, οπότε δείξε την κατανόησή σου.

7. Ναι, τα καταφέρνει! Είναι πάρα πολύ σημαντικό το παιδί σου να νιώθει ότι τα καταφέρνει! Μην διστάσεις λοιπόν να χαρίσεις τη λεκτική σου επιβράβευση: «Μπράβο σου, μου αρέσει να σε βλέπω να δουλεύεις τόσο σοβαρά». Ή απλώς να του χαρίσεις μια αγκαλιά, ένα χαμόγελο, ένα φιλί.

Το σκορ των 3 σημείων!

Φτιάξε μαζί με το παιδί έναν τιμοκατάλογο επιβράβευσης και επιτυχίας, με προνόμια και ανταμοιβές, εφαρμόζοντας το σκορ των τριπλών σημείων, που θα περιλαμβάνει:

ΠΡΟΝΟΜΙΑ: Για παράδειγμα, ύπνος αργότερα, έξτρα χρόνος στην ΤV ή στο ηλεκτρονικό, πίτσα, βόλτα.

ΑΜΟΙΒΕΣ: Χρήματα, παιχνίδια, ρούχα, έξτρα πόντοι για βραβείο κ.ο.κ.

ΣΚΟΡ: Για τέλειο μέτρημα πόντων ως προς τους στόχους.

Παράδειγμα τιμοκαταλόγου επιβράβευσης:

Για πάντα υπερκινητικό;

Αν και οι δυσκολίες αρχίζουν να φθίνουν στην εφηβεία, το άτομο με ΔΕΠΥ θα παρουσιάζει διάφορα συμπτώματα και στην ενήλικη ζωή του. Η έγκυρη διάγνωση, η σωστή αντιμετώπιση, η εφαρμογή δεξιοτήτων και η συν τω χρόνω αυξανόμενη ωριμότητα συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων, τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή του.

Πηγή: Οι οδηγίες προέρχονται από το σύστημα που επινόησαν οι ψυχολόγοι J. Power, J. L. Karoustis, D. F. Habboushe, εξειδικευμένοι στη ΔΕΠΥ. Συνεργάσου με ειδικούς για την καλύτερη εφαρμογή τους.

AΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΑΣΙΔΑΚΗ, συμβουλευτική ψυχολόγο & σύμβουλο σχέσεων

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 163

Update: Οκτώβριος 2015.