Από τον Βασίλη Δαλαμπίνη

Εάν πριν από μία εικοσαετία μιλούσε κάποιος για το ραδόνιο ή το πολώνιο, όλοι θα νόμιζαν ότι πρόκειται για κάποιον πυρηνικό φυσικό ή τεχνικό αντιδραστήρων. Κι αν πάλι έθετε θέμα επικινδυνότητας του ραδονίου, λόγω της ύπαρξής του στα έγκατα της γης και ειδικά λόγω της υψηλής συγκέντρωσης ραδίου στα βραχώδη θεμέλια -θεμέλια των οικοδομών- θα χαρακτηριζόταν κινδυνολόγος ή γραφικός. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη τα περιστατικά καρκίνου που εκτιμάται ότι προκαλεί ετησίως, το ραδόνιο συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο επικίνδυνων τοξικών ουσιών. Το δυστύχημα, όμως, είναι ότι οι κύριες πηγές του είναι φυσικές, ενώ ανάλογα με το πού ζούμε και κυρίως με το πώς σχεδιάζουμε τα σπίτια μας καθορίζεται και η δόση που λαμβάνουμε.

Γιατί είναι επικίνδυνο

Το ραδόνιο είναι ένα ραδιενεργό αέριο, άοσμο, άχρωμο, άγευστο και χημικά μη δραστικό. Παράγεται από τη διάσπαση του ραδιενεργού ραδίου ή του ουρανίου και δεν ανιχνεύεται από τις αισθήσεις, ενώ για τον εντοπισμό του χρειάζονται ειδικοί ανιχνευτές ακτινοβολίας. Το ραδόνιο και τα θυγατρικά του συχνά καταφέρνουν να εισχωρήσουν στους πνεύμονες, είτε ως αέρια είτε προσκολλημένα σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια. Στον πνεύμονα, δύο από τα θυγατρικά του ραδονίου είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα, επειδή, όταν διασπώνται, εκπέμπουν σωματίδια άλφα τα οποία προκαλούν έντονες βλάβες. Για τον άνθρωπο, η κύρια πηγή έκθεσης είναι ο αέρας των εσωτερικών χώρων. Το ραδόνιο μέσα από διάφορα ρήγματα ανεβαίνει προς την επιφάνεια της γης και εισέρχεται συνήθως στο σπίτι από το χώμα που βρίσκεται στα θεμέλια της οικοδομής, από ρωγμές που δημιουργούνται στα δάπεδα ή το σκυρόδεμα, μέσω της αποχέτευσης, του νερού των φρεατίων που χρησιμοποιείται για οικιακή παροχή και μικρών πόρων στους τοίχους. Τα στοιχεία μιας μελέτης που έγινε σε 552 σπίτια στις Ηνωμένες Πολιτείες (Environmental Protection Agency Α citizens Guide to Radon και National Council on Radiation Protection Report No 78 Bethesda, MD) αναφέρουν ότι τα εσωτερικά επίπεδα ραδονίου είναι συχνά 100 φορές μεγαλύτερα από εκείνα της υπαίθρου! Στη Σουηδία, οι Αρχές αναγνωρίζουν ότι τουλάχιστον 400 από τους 2.800 θανάτους ετησίως από καρκίνο των πνευμόνων οφείλονται στο ραδόνιο. Και οι εφιαλτικές στατιστικές δε σταματούν εδώ.

Στο σύγγραμμα «Τοξικά από το Α ως το Ω» του Ε.Μ.Π. αναφέρεται ότι το 100% όλων των περιπτώσεων καρκίνου των πνευμόνων στις Η.Π.Α. προκαλείται από το εσωτερικό ραδόνιο. Αν λάβουμε υπόψη ότι οι καπνιστές είναι πιο ευαίσθητοι στον καρκίνο από το ραδόνιο σε σύγκριση με τους μη καπνιστές, τότε ο εφιάλτης γίνεται χειρότερος και προσεγγίζουμε ετησίως τους 2.000-20.000 θανάτους από καρκίνο των πνευμόνων. Κι αν όλα τα ανωτέρω συμβαίνουν στις Η.Π.Α. όπου υπάρχουν πανίσχυρες κρατικές υπηρεσίες (όπως η NCR: National Council for Radiation Protection and Measurement) που εκδίδουν συνεχώς οδηγίες και συμβουλές για το κοινό, τότε μπορούμε να φανταστούμε τι γίνεται ή μάλλον τι δε γίνεται στη χώρα μας. Λαμπροί επιστήμονες έχουν κυκλοφορήσει βιβλία, στατιστικές και έρευνες συνεχώς δημοσιεύονται στις εφημερίδες, αλλά από εκεί και πέρα τίποτα. Αλλωστε δεν είδαμε ποτέ κάποιον να τον απασχόλησαν τα επίπεδα του ραδονίου στα υπόγεια ή τους χαμηλά ευρισκόμενους χώρους του σπιτιού του.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Πάνω απ όλα μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για τα τοξικά που απειλούν τα σπίτια και τη ζωή μας. Οι λύσεις για την πρόληψη και τον περιορισμό των κινδύνων είναι πολλές, όπως και οι πηγές ενημέρωσης και οι ειδικοί που θα μας βοηθήσουν. Αν το σπίτι σας έχει υψηλά επίπεδα ραδονίου ή οι μετρήσεις στα θεμέλια δείξουν περισσότερο από 300 bq/m3 (μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο) υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Σε κάποια σπίτια η ραδιενέργεια που μετρήθηκε κυμάνθηκε από 4.000-8.000 bq/m3 και οι ένοικοι δυστυχώς δεν είχαν ιδέα για τον κίνδυνο. Υπάρχουν ειδικές στεγανοποιητικές μεμβράνες ή ειδικές θεμελιώσεις που φτιάχνονται κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σπιτιού,

όπως επίσης και ειδικοί σωλήνες που τοποθετούνται στους εξωτερικούς χώρους και εξαερίζουν το χώμα κάτω από το σπίτι. Η αύξηση του ρυθμού εξαερισμού στους εσωτερικούς χώρους διαβίωσης είναι αποτελεσματική επειδή βοηθά στην απομάκρυνση του ραδονίου, όπως και η εγκατάσταση πρόσθετου εξαερισμού στα υπόγεια, που ούτως ή άλλως είχαν ελαφρά χαμηλότερη ατμοσφαιρική πίεση από το χώμα που βρίσκεται από κάτω.