Έχοντας παρά τρίχα γλιτώσει το αναπηρικό καροτσάκι στον πόλεμο του Αφγανιστάν, ο πρώην πεζοναύτης και νυν οικονομικός αναλυτής Τζακ Ράιαν (Κρις Πάιν), στρατολογείται από τον Τόμας Χάρπερ (Κέβιν Κόστνερ) για λογαριασμό της CIA. Η ένταξη στην υπηρεσία έχει ως στόχο να προλάβει ένα νέο, σφοδρό χτύπημα εναντίον των ΗΠΑ, μία συνδυασμένη οικονομική και τρομοκρατική επίθεση.
Όμως η αναζήτηση της διαδρομής του μαύρου χρήματος, το οποίο θα στηρίξει την επίθεση, αποτελεί μονάχα το πρώτο βήμα της αποστολής του νέου πράκτορα, η οποία περιλαμβάνει και μία άκρως επικίνδυνη επίσκεψη στη Μόσχα…
Η πέμπτη ταινία με ήρωα τον μυστικό πράκτορα που έπλασε και ανέπτυξε σε σειρά μυθιστορημάτων ο Τομ Κλάνσι, γίνεται και η πρώτη που δε βασίζεται σε βιβλίο του προσφάτως εκλιπόντα επιτυχημένου αμερικανού συγγραφέα, γνωστού για τις συντηρητικές πολιτικές του θέσεις αλλά και φανατικού υποστηρικτή της οπλοκατοχής.
Μετά το «Thor», ο Ιρλανδός ηθοποιός και σκηνοθέτης Κένεθ Μπράνα, διακεκριμένος κυρίως για τις σεξπιρικές διασκευές του («Ερρικός V», «Άμλετ»), αναλαμβάνει ακόμα ένα υποσχόμενο εμπορικά πρότζεκτ. Πρόκειται για τη δεύτερη συνεχόμενη απόπειρα επανεκκίνησης των περιπετειών του Τζακ Ράιαν, έπειτα από την αποτυχημένη πρώτη με τον «Απόλυτο Κίνδυνο» του 2002.
Στο φιλμ αυτό, ο Μπράνα σκηνοθετεί, εκτός από τον ίδιο, και τον Κρις Πάιν, πρωταγωνιστή των νέων «Star Trek», τον τέταρτο ηθοποιό που ενσαρκώνει τον χαρακτήρα του Ράιαν μετά τους Άλεκ Μπάλντουιν («Το Κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη»), Χάρισον Φορντ («Παιχνίδια Ολέθρου», «Άμεσος Κίνδυνος») και Μπεν Άφλεκ («Απόλυτος Κίνδυνος»).
Απαλλαγμένοι από το βάρος της όποιας διασκευής, οι σεναριογράφοι Άνταμ Κόζαντ και Ντέιβιντ Κεπ αναπτύσσουν την πλοκή γύρω από το χτίσιμο του ήρωα και τη σταδιακή διαμόρφωσή του σε κανονικό πράκτορα κατά τη διεκπεραίωση της πρώτης του αποστολής. Αυτή τοποθετείται στο σήμερα, σε μία Αμερική πληγωμένη ακόμα από την 11η Σεπτεμβρίου που κυνηγά να προλάβει το επόμενο χτύπημα.
Ένα χτύπημα που, για χάρη του όποιου ρεαλισμού, δεν αναλώνεται σε θεαματικές βομβιστικές επιθέσεις, αλλά φέρει τα χαρακτηριστικά ενός πιο «φρέσκου» τρόμου (βλέπε 2008 και εξής), εκείνου των συνεπειών μιας νέας οικονομικής καθίζησης.
Παρά το «κυνήγι» της όποιας επικαιρότητας, ωστόσο, η λογική που διέπει το «Τζακ Ράιαν: Πρώτη Αποστολή» παραμένει βαθιά παλαιομοδίτικη, ακριβώς σαν την πρώτη θανάσιμη απειλή που καλείται να αντιμετωπίσει ο ήρωας, την οποία συναντάμε αυτούσια από πλευράς σκηνικής απόδοσης στους Τζέιμς Μποντ του Κόνερι και του Μουρ.
Άλλωστε, παρότι το ψυχροπολεμικό κλίμα, που παραδοσιακά διαπότιζε τις περιπέτειες του χαρακτήρα του Κλάνσι, έχει φαινομενικά απαλειφθεί από την εξίσωση, οι γνώριμες σταθερές μιας κλασικής κατασκοπικής περιπέτειας παραμένουν εμφανείς στο φιλμ του Μπράνα.
Ο βαθιά πατριώτης ήρωας, ο σκληρά παραπλανητικός αλλά πατρικός μέντορας (Κόστνερ), οι σχηματικοί «κακοί», η καλή CIA και η Αμερική των «αθώων» σε κίνδυνο, μαζί με μία γοητευτική αλλά και δυναμική - όπου οι περιστάσεις το απαιτούν - γυναίκα στο πλευρό του ήρωα (την υποδύεται η Κίρα Νάιτλι, αναλαμβάνοντας να τονώσει το αισθηματικό σκέλος της πλοκής), συνθέτουν ένα σύμπαν που αν δοκιμάσεις να το πάρεις στα σοβαρά γίνεται ασυγχώρητα επαναλαμβανόμενο.
Το ίδιο ισχύει ακόμα κι όταν εντάσσονται σε αυτό high-tech πινελιές τύπου «Επικίνδυνων Αποστολών» ή η ρωσική πρωτεύουσα ως σκηνικό ξεχασμένων ψυχροπολεμικών σκιών και αδιόρατων φόβων περί της «Ρωσικής Αρκούδας» που αργά ή γρήγορα θα ξυπνήσει.
Στον αντίποδα, βέβαια, η παρουσία του Μπράνα πίσω από την κάμερα διασφαλίζει πως η ταινία δε φτηναίνει στην όψη. Έχοντας ικανή αντίληψη της κρισιμότητας του ρυθμού σε μία περιπέτεια κατασκοπίας, προσδίδει νεύρο και συνοχή στο φιλμ, παρακάμπτοντας τις όποιες σεναριακές υπερβάσεις προς όφελος της σβέλτης αφήγησης. Ταυτόχρονα, η ερμηνευτική του στόφα τον καθιστά ιδανικό αντίβαρο στον πάντα κλασάτο Κόστνερ, που ακόμα και «σβηστός» μπορεί να σταθεί σε κάθε αρρενωπό ρόλο.
Όσο όμως κι αν φιλότιμα προσπαθεί ο Ιρλανδός σκηνοθέτης και ηθοποιός, η ιστορία που κλήθηκε να αφηγηθεί, παραμένει αγκυλωμένη στο ακραιφνώς συντηρητικό σύμπαν που επινόησε ο Κλάνσι. Ο Ράιαν είναι ένας ήρωας μιας άλλης εποχής, ένα ψυχροπολεμικό φάντασμα που, παρά τις όποιες επανεκκινήσεις, απομακρύνεται διαρκώς από την σύγχρονη κινηματογραφική αντίληψη περί του κατασκοπικού ήρωα.
Κοινώς, ο δρόμος που άνοιξε ο Μπορν του Ματ Ντέιμον και του ταχυδακτυλουργού Πολ Γκρίνγκρας κι ακολούθησε σοφά ο νέος Μποντ του Ντάνιελ Κρεγκ, παραμένει αθέατος για τον Τζακ Ράιαν και τα στείρα, πατριωτικά του ιδεώδη.
