ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Εψαχνα μέρες να βρω στο PC μου ένα κείμενο που είχα γράψει πριν δυο ή τρία χρόνια για τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά την οποία είχα δει σε μία μαγική βραδιά. Τελικά το βρήκα χτες. Ευτυχώς, λέω, διότι κινδύνευα να γράψω πάλι τα ίδια ακριβώς.
Θα έγραφα ξανά και πάλι, για την απίστευτη κίνηση των χεριών της, για την εξαίσια εκπαιδευμένη και πολύχρωμη φωνή της, για την ερμηνευτική της δεινότητα, για την κομψότητα της και για τις φωτιές που ανάβει, τραγουδώντας ρωσικά, ιταλικά, ισπανικά, αργεντίνικα, ελληνικά, πορτογαλέζικα, αγγλικά, παλιά και αιώνια τραγούδια.
Αλλά, όπως είπα, το βρήκα το παλιό κείμενο κι έτσι ξεκίνησα να γράψω κάτι άλλο.
Κάπως έτσι κόλλησα, έσβησα όσα είχα γράψει πέντε φορές και ξανάρχισα επτά. Διότι με τι λέξεις περιγράφει κάποιος ιδανικός αλλά ανάξιος θαυμαστής, ένα σύμπαν τόσο διαφορετικό από τα συνηθισμένα που μέχρι και τα χρώματα έχουν άλλα ονόματα;
Και πώς αποφεύγει κάποιος που θέλει να περιγράψει τα τσουνάμι συναισθήματα που εγείρει αυτή η μοναδική γυναίκα, την κοινοτοπία των επιθέτων που διαθέτει η γλώσσα;
Εύκολο! Δεν τα αποφεύγει!
Τα βάζει όλα τα επίθετα που ξέρει στη σειρά, με όλους τους υπερθετικούς τους μέχρι να κάνει τον αναγνώστη του να σκάσει από ζήλια που δεν ήταν κι αυτός εκεί, για να πιει να ξεδιψάσει. Διότι η Μαργαρίτα Ζορμπαλά δεν είναι μία ακόμη τραγουδίστρια που βγαίνει κάποιες νύχτες και λέει δέκα τραγούδια.
Είναι ένα άλλο δέντρο, που έχει τις ρίζες του στον ρώσικο ρομαντισμό, τον κορμό του τυλιγμένο από ελληνικά μυρωδικά κι αγριόχορτα, τα φύλλα του κόκκινα σαν τα αργεντίνικα ερωτικά πάθη και τα λουλούδια του σπαρμένα σε όλον τον πλανήτη. Αμήν.

Ήμουν κι εγώ εκεί...
Ημουν εκεί, πίσω από μια κολόνα στα αριστερά του χώρου κι όποτε μπορούσα σηκωνόμουν και στεκόμουν ακριβώς απέναντι από τη σκηνή. Πώς πας στην πρύμη του βαποριού για να πάρει ο θαλασσινός αέρας τα μαλλιά σου και τα έσω σου για να τα πετάξει στο πίσω που αφήνεις; Ετσι ακριβώς ένιωσα αυτή τη φωνή να καθαρίζει τα βαριά που κουβαλάω τα τελευταία εκατό χρόνια.
Μεγάλη κάθαρση σου λέω.
Και για να μη νομίζεις ότι είναι διαπροσωπικός αυτό ο διάλογος με την συγκεκριμένη ερμηνεύτρια, να σε ενημερώσω ότι το μαγαζί ήταν γεμάτο μέχρι το ταβάνι και τις έξι νύχτες που το κόσμησε η Μαργαρίτα Ζορμπαλά, ο πορτογάλος φαδίστας Χέλντερ Μουτίνιο και οι άξιοι μουσικοί που τους συνόδευαν.
Μια που το κείμενο με έφερε στους μουσικούς να βάλω μερικά άριστα δέκα στον Θοδωρή Οικονόμου για τη δεξιοτεχνία και την ευαισθησία με την οποία έπαιζε πιάνο, στο Ρικάρντο Παρέιρα για την πορτουγέζικη κιθάρα που μας έφερε, στον Μιχάλη Πορφύρη για το τσέλο του και στον ηχολήπτη που φρόντισε να ακούσουμε όλα τα όργανα και τις φωνές ευκρινώς και ισορροπημένα.
Πού να πάω τώρα;
Να συνεχίσω τους υπερθετικούς για τη Ζορμπαλά και τη φωνή της που όταν λέει ρώσικα τραγούδια νιώθεις ότι μεταφέρει κόπους κι αισθήματα αιώνων; Η να πάω στον Χέλντερ Μουτίνιο, ο οποίος ήταν τρομερά καλλίφωνος, αλλά..;
Αλλά, όσο ψηλό και δυνατό κυπαρίσσι και να είσαι, πώς να τα βάλεις μ' αυτό το διαφορετικό δέντρο που έλεγα πριν;
Δε γίνεται. Αποτέλεσμα: παρά τα ομορφότατα φάδο που είπε με όλη του την τέχνη και την 'καθαρή' τεχνική, δίπλα στην διαφορετικότητα της Ζορμπαλά, 'χανόταν' ή, αν προτιμάς, έδειχνε σα να μην μπορούσε να σκορπίσει τη συγκίνηση που είχαν έρθει όλοι έτοιμοι να εισπράξουν από εκείνη τη βραδιά.
Ετσι είναι πάντα. Μια μεγάλη φωνή δεν αρκεί.
Μια 'φέρουσα' φωνή όμως που λέει, για παράδειγμα:
"Δρόμοι παλιοί που αγάπησα και μίσησα ατέλειωτα
κάτω απ' τους ίσκιους των σπιτιών να περπατώ
νύχτες των γυρισμών αναπότρεπτες κι η πόλη νεκρή
Την ασήμαντη παρουσία μου βρίσκω σε κάθε γωνιά
κάμε να σ᾿ ανταμώσω κάποτε φάσμα χαμένο του τόπου μου κι εγώ
Ξεχασμένος κι ατίθασος να περπατώ
κρατώντας μία σπίθα τρεμόσβηστη στις υγρές μου παλάμες
Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα
κι ούτε κανένας κι ούτε κανένας με γνώριζε με γνώριζε"
σηκώνει, δικαίως, το μαγαζί όρθιο και σε κάνει να χειροκροτάς και να φωνάζεις 'μπράβο' ακόμα κι αν είσαι φτιαγμένος από πέτρα.
Κι από πέτρα δεν ήταν κανείς εκείνο το βράδυ εκεί.
Θέλω να αναφέρω, τέλος, την απίστευτη οικονομία με την οποία η Μαργαρίτα Ζορμπαλά καταφέρνει να σε 'πάει και να σε φέρει' σε γωνιές του αισθήματός που δεν είχες υποπτευθεί καν ότι κρύβεις εντός σου. Οικονομία στην έκφραση, στην κίνηση, σε όλα.
Ευθύτητα, λιτότητα και μπαμ και κάτω, όπως έλεγε και το παλιό σουξέ.
Να πέφτεις και να το 'φχαριστιέσαι.

Η καλύτερη στιγμή:
Κάθε στιγμή, κάθε κίνηση και κάθε νότα της Ζορμπαλά είναι από τα καλύτερα που μπορεί να σου προσφέρει η νύχτα της Αθήνας. Μέτρησα στις σημειώσεις μου τουλάχιστον δέκα σημεία που έχω γράψει ένα 'άριστη' κι ένα θαυμαστικό δίπλα σε στιχάκια που κατέγραφα για να θυμάμαι.
Αν και είναι από τις λίγες φορές που δεν χρειάστηκε να ανατρέξω στις σημειώσεις μου για να θυμηθώ πόσες φορές συγκινήθηκα και πόσες θαύμασα.

Τελικά αξίζει να πάω;
Να πας τώρα δε γίνεται, διότι για λίγες μέρες άναψε αυτό το φως στην πόλη. Αλλά την επόμενη φορά που θα έρθει η Μαργαρίτα Ζορμπαλά φρόντισε να είσαι από τους πρώτους έξω από την πόρτα, διότι όταν ανοίξει και μπεις θα βρεθείς σ' αυτό το άλλο σύμπαν για το οποίο προσπαθώ τόσην ώρα να σε προϊδεάσω, και θα ξαποστάσει η ψυχή σου. Ασε που μετά το καλό τίναγμα "του μέσα βίου έξω" που θα σου κάνουν αυτές οι ερμηνείες, θα 'χεις ξεφορτωθεί μερικά κιλά πίσσας και νικοτίνης με τις οποίες έχει βλάψει την υγεία σου, η ζωή σου.
Αμήν, θα ξαναπώ.

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ:
Ricardo Parreira: πορτουγκέζικη κιθάρα
Pedro Pinhal: κλασική κιθάρα
Κώστας Ράπτης: ακορντεόν
Μιχάλης Πορφύρης: βιολοντσέλο
Θοδωρής Οικονόμου: πιάνο

Γεωργία Λαιμού.
Ησουν κι εσύ εκεί; Πες μου τι είδες μ' ένα mail...: [email protected]