Η εβδομάδα που τελείωσε βρήκε το Όπου υπάρχει Ελλάδα σε ένα οδοιπορικό σε Σκύρο και Εύβοια. Η Ευλαμπία Ρέβη και ο Γιώργος Κουρδής μαζι με την ομάδα της εκπομπής κατέγραψαν τις ομορφιές αλλά και τα προβλήματα των δύο νησιών και ειδικά της βόρειας Εύβοιας μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 2021.
Είχαν την ευκαιρία όμως να ζήσουν και στιγμές παράδοσης όπως τα σκυριανά Κούλουμα.
Αυτά είναι τα highlights μιας γεμάτης εικόνες εβδομάδας από την πένα της Ευλαμπίας Ρέβη:
«Στην Σκύρο η Καθαρά Δευτέρα ξυπνά με τον αχό των κουδουνιών, καθώς ο «Γέρος» κατεβαίνει τα καλντερίμια, και κάπως έτσι όλο το νησί σείεται στον ρυθμό της παράδοσης, η γη θυμάται και κόσμος τραγουδά. Εκεί μας βρήκε και εμάς η έναρξη της Σαρακοστής, όπου τα τραγούδια του κόσμου μπλέχτηκαν με τα βήματά μας και η εβδομάδα άνοιξε μπροστά μας σαν πανί σε καΐκι που ξανοίγεται στα ανοιχτά του πελάγους.
Η Σκύρος, ένα νησί γεμάτο ιστορία και πολιτισμό, κρύβει μέσα της θησαυρούς που παλεύουν να επιβιώσουν. Από το σκυριανό αλογάκι, μια σπάνια αρχαία ράτσα στα όρια της εξαφάνισης, μέχρι την τέχνη της ξυλογλυπτικής που χάνεται, οι άνθρωποι της Σκύρου είναι φύλακες μιας κληρονομιάς αιώνων που μας διδάσκουν ότι οι αγώνες φέρνουν αποτελέσματα. Έτσι, μάθαμε ότι το πλοίο «Αχιλλέας» δεν είναι απλώς ένα μέσο συγκοινωνίας, αλλά σύμβολο συλλογικής προσπάθειας. Η «Σκύρος Ναυτική Εταιρεία», μια εταιρεία λαϊκής βάσης, δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού τη δεκαετία του ‘80, αποδεικνύοντας πως η ενότητα του λαού μπορεί να φέρει λύσεις ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες.
Ωστόσο, παρά τις ομορφιές της, η Σκύρος αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις σε βασικές υποδομές. Το πολυδύναμο ιατρείο του νησιού λειτουργεί χωρίς παιδίατρο, αφήνοντας εκατοντάδες παιδιά χωρίς ιατρική φροντίδα. Κι αυτό είναι ένα ακόμα παράδειγμα των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι νησιώτες μας στην καθημερινότητά τους.
Επόμενος προορισμός μας ήταν η Εύβοια και εκεί στήσαμε το στούντιό μας για τις επόμενες τέσσερις ημέρες. Πρώτος μας σταθμός η Κύμη, μία ιστορικά σημαντική πόλη της Εύβοιας, που συνδέεται άρρηκτα με τη Μεγάλη Ελλάδα. Απ’ τα βράχια αυτής της πόλης, εκεί που ο άνεμος τραγουδάει μυστικά της θάλασσας, έφυγαν κάποτε πλοία φορτωμένα με όνειρα, με ανθρώπους που διάβαζαν τα άστρα και μιλούσαν στη θάλασσα σαν παλιά γνώριμη.
Ήταν οι Κουμιώτες, οι τολμηροί, οι πρώτοι ταξιδευτές, που στα μακρινά παράλια της Ιταλίας, έστησαν μια νέα πατρίδα, την Κύμη της Καμπανίας. Κι εκεί το ελληνικό αλφάβητο βλάστησε στις πλάκες του μέλλοντος και φώτισε όλο τον δυτικό πολιτισμό, εκεί η Σίβυλλα ψιθύρισε στους Ρωμαίους τα λόγια του χρησμού, και οι θεοί της Αρχαίας Ελλάδας βρήκαν δεύτερο ουρανό. Όλες οι προσπάθειες που κάνουν σήμερα οι ντόπιοι για να διατηρήσουν αναλλοίωτη την ιστορία τους είναι εξαιρετικά συγκινητικές.
Στην Ιστιαία, την επόμενη ημέρα, επικεντρωθήκαμε στις συνέπειες που είχε η τεράστια πυρκαγιά στη Βόρεια Εύβοια το καλοκαίρι του 2021 που ήταν μία από τις πιο καταστροφικές στην ιστορία της Ελλάδας, αφήνοντας πίσω της καμένη γη, διαλυμένες κοινότητες και ανθρώπους που προσπαθούν ακόμα να ξαναχτίσουν τη ζωή τους. Οι μαρτυρίες των κατοίκων σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά αποτυπώνουν ακόμα έντονα την αγωνία, τον πόνο, αλλά και την ανάγκη για στήριξη και αναγέννηση.
Ολόκληρα χωριά, όπως οι Ροβιές και η Λίμνη Ευβοίας, μεταμορφώθηκαν μέσα σε λίγες ώρες από παραδείσους πρασίνου σε ερημωμένα τοπία. Οι κτηνοτρόφοι, οι ρητινοπαραγωγοί, οι τουριστικοί επιχειρηματίες και όσοι ζούσαν από το δάσος βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς εισόδημα, χωρίς προοπτική, αναρωτώμενοι πώς θα συνεχίσουν. Γι’ αυτό και μία από τις αγωνίες τους είναι τι θα γίνει όταν το επταετές πρόγραμμα στήριξης της κυβέρνησης λήξει. Το πρόγραμμα EviaPass και οι πρώτες ενισχύσεις βοήθησαν, αλλά το ερώτημα παραμένει: Τι γίνεται τώρα;
Η αναγέννηση της Βόρειας Εύβοιας είναι ένα μακροπρόθεσμο στοίχημα. Οι δασολόγοι επισημαίνουν ότι η φυσική αποκατάσταση θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, ενώ οι κάτοικοι αναζητούν τρόπους να προσαρμοστούν σε μια νέα πραγματικότητα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Πολιτεία και η κοινωνία θα συνεχίσουν να στηρίζουν την περιοχή ή αν θα ξεχαστεί, όπως συνέβη με άλλες καταστροφές στο παρελθόν. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Βόρεια Εύβοια δεν είναι απλώς ένα κομμάτι γης που κάηκε. Είναι οι άνθρωποί της, η ιστορία της, η παράδοσή της. Και αυτοί οι άνθρωποι, παρά την βιβλική καταστροφή, δεν το βάζουν κάτω.
Την Πέμπτη στήσαμε το στούντιό μας στην πρωτεύουσα της Εύβοιας, την Χαλκίδα. Και εκεί γνωρίσαμε την Ματίνα Κυριάκου μια γυναίκα-σύμβολο, που μετέτρεψε την προσωπική της απώλεια σε μια αποστολή αγάπης χωρίς όρια. Ο θάνατος του γιου της, Αλέξανδρου, την οδήγησε στο να ανοίξει την αγκαλιά της σε όλα τα παιδιά μέσα από το «Θα ξαναβγεί ο ήλιος, Αλέξανδρος», ώστε η μνήμη του να ζει για πάντα. Το έργο της έχει γίνει πηγή έμπνευσης για πολλές οικογένειες που παλεύουν με τον πόνο του παιδικού καρκίνου και η δύναμή της αποτελεί σπουδαίο παράδειγμα θάρρους, τόλμης και άδολης αγάπης.
Την ίδια ώρα συναντήσαμε, όπως και σε άλλες περιοχές, το διαχρονικό πρόβλημα με την υποστελέχωση στον τομέα της υγείας. Παρά το νέο και σύγχρονο κτήριο, το νοσοκομείο της Χαλκίδας αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις προσωπικού. Γιατροί και νοσηλευτές εργάζονται σε εξαντλητικές συνθήκες, με τμήματα υποστελεχωμένα και χειρουργικές αίθουσες που παραμένουν κλειστές λόγω έλλειψης δυναμικού. Η κρίση στη δημόσια υγεία είναι πλέον εμφανής και εδώ συνειδητοποιεί κανείς ότι θα πρέπει να γίνει κάτι χτες, και στην Εύβοια και σε όλη τη χώρα.
Η εβδομάδα μας έκλεισε με την Κάρυστο, μία μικρή πόλη στη Νότια Εύβοια, που συνδυάζει την πλούσια ιστορία και την παράδοση με την ανάγκη για εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη. Η παραδοσιακή μουσική της, το χαρακτηριστικό Καβοντορίτικο, γεμίζει τον αέρα με ήχους από το παρελθόν, ενώ τα μονοπάτια της Καρύστου είναι γεμάτα με αναμνήσεις και ιστορίες. Ωστόσο, η Κάρυστος αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις. Η απομόνωσή της από τα μεγάλα συγκοινωνιακά δίκτυα εμποδίζει την ανάπτυξη του τουρισμού και τη σύνδεση με άλλες περιοχές. Η έλλειψη υποδομών, όπως οι επικίνδυνες συνθήκες στα γήπεδα του τοπικού ΑΟ Καρύστου, αποκαλύπτουν την ανάγκη για βελτίωση των υποδομών και την ενίσχυση του τοπικού κοινωνικού ιστού.
Από τις πιο όμορφες στιγμές μας ήταν εκείνη όπου «διδαχθήκαμε» μία από τις πιο σπάνιες και εντυπωσιακές γλώσσες στον κόσμο: τη σφυριχτή γλώσσα. Αυτή η μοναδική μορφή επικοινωνίας, που χρησιμοποιεί σφυρίγματα για να εκφράσει λέξεις και συναισθήματα, παραμένει ζωντανή εδώ και αιώνες και αποτελεί ένα αληθινό πολιτιστικό διαμάντι.
Η σφυριχτή γλώσσα στα Αντιά η οποία έχει καταγραφεί ως μία από τις τελευταίες ζωντανές παραδόσεις της Ελλάδας, δεν είναι απλώς ένα μέσο επικοινωνίας, είναι μία μορφή τέχνης που συνδέει τους κατοίκους του χωριού με την παράδοση, τη φύση και το τοπίο τους. Χρησιμοποιώντας τα χείλη και τη γλώσσα τους, οι κάτοικοι σφυρίζουν λέξεις που ταξιδεύουν στον αέρα και γίνονται κατανοητές από άλλους, ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις. Αυτή η επικοινωνία αποδεικνύεται ιδανική για την ανοιχτότητα του τοπίου της περιοχής, που συχνά περιλαμβάνει απότομες πλαγιές και πυκνά δάση, όπου οι ήχοι ταξιδεύουν με τρόπο μοναδικό.
Ωστόσο, η ύπαρξή της βρίσκεται πλέον σε κίνδυνο. Η διατήρησή της δεν είναι απλώς ζήτημα γλωσσικής κληρονομιάς, αλλά και ταυτότητας. Οι τελευταίοι ομιλητές αυτής της γλώσσας καταβάλλουν προσπάθειες για να τη διατηρήσουν, προσπαθώντας να διδάξουν τα παιδιά τους και να ενθαρρύνουν τη νέα γενιά να διατηρήσει αυτή την πολιτιστική κληρονομιά. Και εμείς ευχόμαστε ότι θα τα καταφέρουν!».
Δείτε τα καρέ από αυτό το ταξίδι:
Επόμενη στάση του Όπου υπάρχει Ελλάδα η Δράμα!
