Η κατάθεση συνοδευόταν από τη ρήτρα να δοθεί το υλικό αυτό στη δημοσιότητα μετά τον θάνατό της. Στόχος του Ιδρύματος είναι η έκδοση του υλικού να πραγματοποιηθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2010.
Ο πρώτος «ΦΑΚΕΛΟΣ» (δακτυλόγραφο κείμενο πενήντα δύο σελίδων), με τίτλο «Υπόθεση Πλουμπίδη», κατατέθηκε στο Ίδρυμα τον Ιούλιο του 1993 και περιλαμβάνει τη δική της ολοκληρωμένη μαρτυρία για την προσωπικότητα, την κομματική δράση, τις ιδέες, τις συγκρούσεις, τη δίκη και το τέλος του αγωνιστή της ελληνικής κομμουνιστικής Αριστεράς.
Η μαρτυρία της Έλλης Παππά έχει, δίχως αμφιβολία, μία ιδιαίτερη βαρύτητα και λόγω της ακέραιας προσωπικότητάς της, αλλά και εφόσον λόγω της θέσης και της ιστορίας της ήταν σε θέση να γνωρίζει σημαντικές πτυχές της εν λόγω «υπόθεσης». Η σοβαρότητα της κατάθεσής της ενισχύεται από το γεγονός ότι η ίδια, υπακούοντας στους ηθικούς - αξιακούς κώδικες της κομμουνιστικής αγωνιστικής παράδοσης, αρνήθηκε να εξαργυρώσει τη μαρτυρία της ή να προβεί σε εύκολες, ευκαιριακές ή υστερόβουλες καταγγελίες. Επέλεξε συνειδητά να δώσει ψύχραιμα και υπεύθυνα, μετά από τόσα χρόνια, τη συνολική μαρτυρία της.
Ο δεύτερος «ΦΑΚΕΛΟΣ» κατατέθηκε από την Έλλη Παππά στα Ιστορικά Αρχεία του Ιδρύματος τον Ιανουάριο του 1996 και συνοπτικά περιλαμβάνει: (1) Κείμενο εκατόν οχτώ δακτυλόγραφων σελίδων, στο οποίο μιλάει εν εκτάσει για τη δράση της μέσα στις γραμμές της ελληνικής κομμουνιστικής Αριστεράς, για κρίσιμες στιγμές αυτής της πορείας, για πρόσωπα και γεγονότα που σφράγισαν την ίδια, αλλά και τη νεότερη ελληνική πολιτική και κοινωνική ιστορία, αναπτύσσοντας παράλληλα έναν θαρραλέο προβληματισμό για τη δημιουργία των κομματικών μηχανισμών, για τον σταλινισμό και τα πρόσωπά του, για τις επιβιώσεις του και φυσικά για τις συνέπειές του στην ιστορία της ελληνικής Αριστεράς.
Η ίδια αναφέρει στο συνοδευτικό σημείωμα: «Όποιος ενδιαφερθεί να διαβάσει αυτό το κείμενο δεν πρέπει να πιστεύει πως θα βρει μιαν αυτοβιογραφία. Αναμφισβήτητα όσα γράφω με αφορούν, αφορούν τη ζωή μου και τις εμπειρίες μου, αλλά περιορίζομαι αυστηρά (όσο μπορούσα και όσο μπόρεσα) σε μια κατηγορία εμπειριών: σε όσες αφορούσαν τη θέση μου στο ΚΚΕ και τις περιπέτειες της αμοιβαίας σχέσης μας. [?]
Σ’ αυτές τις εμπειρίες μου στάθηκα, αυτές προσπάθησα να δώσω στο κείμενό μου, που καταθέτω στο Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη με την ελπίδα πως σε κάτι μπορεί να χρησιμεύσει. Η αλλαγή μεθόδων λειτουργίας, λήψης και εφαρμογής των αποφάσεων, ο σεβασμός στους αγωνιστές είναι πλέον ανάγκες για την Αριστερά του τόπου μας, ύστερα κι από τις σκληρές εμπειρίες της κατάρρευσης του ?υπαρκτού σοσιαλισμού?. Το ζήτημα είναι αν αυτές οι ανάγκες ?ή οι ιστορικές αναγκαιότητες- έχουν γίνει κοινή συνείδηση σε όλα τα κομμάτια της Αριστεράς, ιδιαίτερα του κομμουνιστικού κινήματος.
[?]». Και τα ίδια θα επαναλάβει στον επίλογο του μακρού, αλλά ολοζώντανου αυτού κειμένου, ολοκληρώνοντας την κατάθεσή της (με ημερομηνία 26 Δεκεμβρίου 1995): «Εδώ σταματώ. Θα είχα ακόμη πολλά να πω, μα δεν ντρέπομαι να ομολογήσω πως η ?βιολογική σε μεγάλο βαθμό- αντοχή μου εξαντλήθηκε. Χρειάστηκε μεγάλος κόπος για να πω όσα είπα. Αποφεύγοντας όσο το δυνατόν την αυτοβιογραφία, θέλησα, μέσα από την καταγραφή των προσωπικών εμπειριών μου, να θέσω ορισμένα ερωτηματικά για ό,τι αφορά τις μεθόδους του σταλινισμού στην Ελλάδα και της άσκησης της εξουσίας σε όλα τα επίπεδα. Τις πιο συγκεκριμένες ?και προπαντός έμπρακτες- απαντήσεις ας τις δώσει το Μέλλον στο οποίο και αφιερώνονται αυτές οι εμπειρίες ζωής ?και θανάτου- που κατέγραψα».
(2) «Παράρτημα» με παλαιότερα δημοσιευμένα κείμενά της στις εφημερίδες Αυγή και Νέα (σχετικά με τις τελευταίες ώρες του Νίκου Μπελογιάννη και την υπόθεση Πλουμπίδη), γράμματα από την Απομόνωση στον γιο της και ιδιόχειρο γράμμα του Νίκου Πλουμπίδη στην Έλλη Παππά, με ημερομηνία 4 Μαΐου του 1952.
Το Μουσείο Μπενάκη τιμώντας την εμπιστοσύνη που του έδειξε η μεγάλη αγωνίστρια του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και εκτιμώντας τη θεμελιώδη σημασία που έχουν τα πολύτιμα αυτά τεκμήρια για την ιστορία της Αριστεράς και για τη συνολική νεοελληνική ιστορία, αποφάσισε να προβεί στην έκδοση των κειμένων αυτών, ώστε να παραδοθεί αυτούσια η μαρτυρία της Έλλης Παππά εκεί που δικαιωματικά ανήκει: στην ελληνική κοινωνία (όπως η ίδια είπε: «στο Μέλλον, στο οποίο και αφιερώνονται αυτές οι εμπειρίες ζωής ?και θανάτου- που κατέγραψα»), αλλά και στην επιστημονική κοινότητα, ώστε να συνεκτιμηθεί και να λειτουργήσει μέσα στο corpus των ομόλογων μαρτυριών και προβληματισμών.
Info
Μουσείο Μπενάκη, Κουμπάρη 1
τηλ.: 210 3671000
www.benaki.gr
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 9.00-17.00 Πέμπτη: 9.00-24.00 Κυριακή: 9.00-15.00 Τρίτη: κλειστά
