Μία από τις σπουδαιότερες Ελληνίδες πρωταγωνίστριες. Μία από τις τελευταίες θεατρίνες της παλιάς σχολής. Μία ηθοποιός που όταν βρισκόταν επί σκηνής, νόμιζες ότι περπατάει ο αέρας γύρω της. Αυτή ήταν η Βέρα Ζαβιτσιάνου. Ενα καλοκουρδισμένο «μουσικό όργανο» που παρείχε ήχο, κίνηση, ερμηνεία στην εντέλεια.
Εύθραυστη κι αέρινη αλλά συνάμα γήινη και στιβαρή, καλλιτέχνης ευαίσθητων αποχρώσεων, φοβερού ενστίκτου, λεπτεπίλεπτων εκφράσεων, υψηλής τεχνικής και ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας, που μπορούσε να «μεταμορφώνει» τα υλικά σε άυλα όταν βρισκόταν στο σανίδι. Ταυτόχρονα υπήρξε μια γυναίκα πολύ κοκέτα, φιλάρεσκη, με μεγάλη θηλυκότητα αλλά και μια τρυφερή παιδικότητα, ένα πλάσμα φτιαγμένο από σπάνια υλικά.
Η Βέρα Ζαβιτσιάνου, αυτό το κεφάλαιο για το ελληνικό θέατρο, έφυγε από τη ζωή αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό στα θεατρικά μας δρώμενα. Αφησε το βράδυ της Πέμπτης την τελευταία της πνοή στο Ιατρικό Κέντρο Φαλήρου, όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες εβδομάδες (από τη Δευτέρα 18 Αυγούστου). Τα τελευταία δύο χρόνια πάλευε με τον καρκίνο. Η κατάστασή της επιδεινώθηκε το Πάσχα, οπότε ξεκίνησε και ο μεγάλος Γολγοθάς της.
Το 1932
Γεννημένη το 1932, όπως αναγράφεται στο μαθητολόγιο του Θεάτρου Τέχνης (η ίδια δεν έλεγε ποτέ την ηλικία της), στο Παλαιό Φάληρο, η Βέρα Ζαβιτσιάνου μυήθηκε στην υποκριτική τέχνη στη δραματική σχολή «Θεάτρου Τέχνης» Κάρολου Κουν. Με το Θέατρο Τέχνης, εξάλλου, έκανε και την πρώτη της εμφάνιση το 1955, στο έργο του Θ. Ουάιλντερ «Με τα δόντια». Στην πρεμιέρα ήταν εκεί η Μελίνα Μερκούρη, η οποία μετά το φινάλε την αγκάλιασε ενθουσιασμένη και της είπε: «Αύριο όλη η Αθήνα θα μιλάει για σένα. Και θα μιλάει γιατί εγώ θα το διαδώσω!».
Την τετραετία 1954-1958 παρέμεινε στον θίασο του Θεάτρου Τέχνης παίζοντας σε σημαντικές παραστάσεις μεταξύ των οποίων «Ο Ματωμένος Γάμος του Λόρκα», «Ο βυσσινόκηπος» του Τσέχοφ, η «Δωδέκατη Νύχτα» του Σαίξπηρ, «Η αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» του Μπρεχτ, «Καλοκαίρι και καταχνιά» του Τ. Ουίλιαμς. Στη συγκεκριμένη παράσταση μάλιστα άφησε εποχή ο τρόπος με τον οποίον έλεγε τη λέξη «Σωρείτες».
Αν και ξεκίνησε την καριέρα της από το Θέατρο Τέχνης, η Βέρα Ζαβιτσιάνου πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της θεατρικής της σταδιοδρομίας στο Εθνικό Θέατρο, με το οποίο συνεργάστηκε κατά τις περιόδους 1963-1973 και 1986-2002. Στο πλαίσιο αυτής της μακροχρόνιας συνεργασίας έπαιξε σε μεγάλα έργα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων: «Το σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα» του Λόρκα, «Η θυσία του Αβραάμ» του Κορνάρου, «Ο Βασιλικός» του Μάτεσι, η «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, «Ο Μισάνθρωπος» του Μολιέρου.
«Ταξίδι»
Στο Εθνικό, εξάλλου, έκανε την προτελευταία της θεατρική εμφάνιση με το έργο «Ταξίδι της μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα» σε σκηνοθεσία Γιάννη Ιορδανίδη (2002). Είχαν προηγηθεί «Οι Φάλαινες του Αυγούστου» σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη (2001) και «Ο ουρανός κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη, το 1998 (Βίκτωρ Αρδίτης), έργο που επανέλαβε στο πλαίσιο των θεατρικών μονολόγων της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας το 2003 (σκηνοθεσία Γιάννης Ιορδανίδης) και έμελλε να είναι η τελευταία της θεατρική εμφάνιση.
Στο ελεύθερο θέατρο συνεργάστηκε με μεγάλους ηθοποιούς όπως ο Μάνος Κατράκης, ο Δημήτρης Χορν με τον οποίον ανέβασαν το 62-63 «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού» του Μίκη Θεοδωράκη, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο Αγγελος Αντωνόπουλος, η Μαριέττα Ριάλδη κ.ά. Οσον αφορά την τηλεοπτική παρουσία, ο γνωστότερος ρόλος της ήταν αυτός της «Κυρίας Κούλας» στην ομώνυμη τηλεταινία του Διαγόρα Χρονόπουλου, η οποία ήταν βασισμένη σε νουβέλα του Μένη Κουμανταρέα, ενώ πρωταγωνίστησε και σε πολλά θεατρικά έργα που μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο.
Η Βέρα Ζαβιτσιάνου δοκίμασε και τις σκηνοθετικές της δυνάμεις σκηνοθετώντας στο Εθνικό Θέατρο τη «Φαλακρή τραγουδίστρια» του Ιονέσκο. Ως πολυτάλαντη καλλιτεχνική προσωπικότητα που ήταν, προσέγγισε και τον μουσικό χώρο (είχε πολύ ωραία και ξεχωριστή φωνή) ηχογραφώντας σε δίσκους «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού» του Μίκη Θεοδωράκη, τον «Ερωτόκριτο» του Νίκου Μαμαγκάκη και τον «Μικρό Επιτάφιο» των Κραουνάκη - Μανιώτη.
Τις πλούσιες γνώσεις της τις μετέδιδε στους νεότερους διδάσκοντας υποκριτική στις δραματικές σχολές των Γρ. Βαφιά, Κ. Μιχαηλίδη και Γ. Κιμούλη. Είχε τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος και με το «Επαθλο Κοτοπούλη», ενώ υπήρξε και μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών.
Η κηδεία θα γίνει τη Δευτέρα στις 5.00 μ.μ., στο Νεκροταφείο Παλιού Φαλήρου.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ
[email protected]
