Αρχικά η Ειρήνη, μία μαύρη κοπέλα, οδήγησε την ομάδα μας στο υγρό και σκοτεινό υπόγειο του κτιριού επί της οδού Ακαδημίας 23. Καθίσαμε τυχαία πάνω σε κάποια νούμερα. Η Ειρήνη μάς είπε σε αυστηρό τόνο να κάνουμε απόλυτη ησυχία. Στη συνέχεια άρχισε να μας δείχνει στην τύχη νούμερα. Όταν βλέπαμε το δικό μας, σηκωνόμασταν προκειμένου να περιηγηθούμε στους χώρους της έκθεσης. Αυτή η περίεργη σύλληψή δημιουργούσε έντονα την αίσθηση πως έχουμε διαπράξει κάτι κακό. Και δεν είχα άδικο. Όντως εμείς και οι όμοιοί μας είχαμε και έχουμε διαπράξει εγκλήματα που δεν χωρά ο ανθρώπινος νους.
Ουσιαστικά, αυτό που επακολούθησε ήταν μια περιήγηση σε μία αλλόκοτη ανθρώπινη εγκατάσταση, έναν αποτρόπαιο ανθρώπινο ζωολογικό κήπο. Πρώτο έκθεμα το «Μια θέση στον Ηλιο». Σ΄αυτό, μία πανέμορφη μαύρη κοπέλα σε μία μεγάλη προθήκη, είναι αλυσοδεμένη σ΄ένα κρεβάτι ανάμεσα σε ταριχευμένα ζώα και κορνίζες με κυνηγούς. Στο δεύτερο, τον «Χαμένο Κρίκο», μια επίσης μαύρη γυναίκα στριφογυρίζει πάνω σε μία κυκλική κατασκευή κοιτάζοντας τους θεατές επίμονα στα μάτια. Η αμηχανία είναι διάχυτη. Είναι και αυτή αλυσοδεμένη. Τρίτο έκθεμα το «Εργασία και Πρόοδος». Εκεί, ένας κονγκολέζος βαμμένος λευκός κρατά ένα μεγάλο καλάθι γεμάτο κομμένα χέρια. Είναι τα χέρια των μαύρων εργατών που δεν μάζευαν καουτσούκ. Όποιος δεν μαζεύει, δεν έχει χέρι.
Συνεχίζω να περιηγούμαι σ΄αυτά τα ζωντανά εκθέματα που έκαναν την καρδιά μου να σφίγγεται όλο και πιο πολύ. Στάθηκα μπροστά στο πέμπτο έκθεμα για πολύ ώρα. Λεγόταν «Ο ισχυρότερος επιβιώνει» και στο μεσαίο κάθισμα ενός αεροπλάνου στεκόταν φιμωμένος ένας λευκός. Εσείς γνωρίζατε πόσοι θάνατοι από ασφυξία μεταναστών σημειώνονται κατά τη μεταφορά τους στην Ευρώπη; Αμέσως μετά προσγειώθηκα απότομα στο σήμερα. Βρισκόμουν μπροστά σ΄ ένα «Ευρεθέν Αντικείμενο». Ένα Σύριο μετανάστη μέσα σε ένα υπερβολικά μικρό κελί. Δίπλα του, στο μετρητή ύψους, αναγραφόταν αναλυτικά η ταυτότητά του.
Ανατριχιαστικό και το όγδοο έκθεμα με τίτλο «Αιώνας Διαφωτισμού». Ένας μαύρος βαμμένος λευκός γδάρθηκε, παραγεμίστηκε και εκτέθηκε στη συλλογή του αυτοκράτορα Ιωσήφ του Α΄ τον 17ο αιώνα. Ακολουθεί ο «Εκπολιτισμός των Ιθαγενών», ένα από τα πιο συγκλονιστικά εκθέματα. Μία μαύρη κυρία κάθεται ανάμεσα σε χιλιάδες γυαλιά. Κρατά στο χέρι της ένα ανθρώπινο κρανίο. Αυτή και άλλες γυναίκες του χωριού της, αφού έβραζαν τα κομμένα κεφάλια των συγχωριανών τους, αναγκάζονταν να καθαρίσουν τα κρανία με κομμάτια γυαλιού. Καταλήγω στη «Συλλογή αξιοπερίεργων του δόκτορα Φίσερ». Με μία χορωδιακή γκόσπελ υπόκρουση, αντικρίζω τρεις φωτογραφίες παραμορφωμένων μαύρων και από κάτω τέσσερις προτομές μαύρων που το βλέμμα τους αιχμαλωτίζει. Δεν είναι αγάλματα, είναι και αυτοί ζωντανοί και τραγουδούν σπαραχτικά. Είναι το Exhibit Quartet, οι τραγουδιστές από τη Ναμίμπια. Κάθομαι στις καρέκλες που υπάρχουν μπροστά και αισθάνομαι πως είμαι σε κηδεία. Σε μια μεγάλη κηδεία που θρηνούμε όλους αυτούς που θυσιάστηκαν στο βωμό του ισχυρότερου, στο όνομα της διαφορετικότητάς τους, αλλά και του ίδιου του ευρωπαϊκού «πολιτισμού», αυτού που στο όνομα της επέκτασής που πρεσβεύει έναν ανθρωπιστικό προσανατολισμό, διέπραξε τα πιο στυγερά εγκλήματα.
«Τα κατώτερα είδη πρέπει να κάνουν τόπο στα κυρίαρχα, Ο ισχυρότερος τελικά είναι αυτός που αντέχει», τα λόγια αυτά του Brett Bailey που διάβασα στο πρόγραμμα της έκθεσης λίγο πριν μπω ηχούν εκκωφαντικά στα αυτιά μου. Δύσκολο να παραμείνω ψύχραιμη, ακόμη πιο δύσκολο να μην κυριευτώ από θυμό. Ο νους μου πηγαίνει αμέσως στα σαπούνια του Χίτλερ, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, πηγαίνει στα νεκρά παιδιά προσφύγων που ξεβράζει το Αιγαίο, στις βαρυφορτωμένες με ανθρώπινες ψυχές λέμβους….
Τελευταίο δωμάτιο πριν την έξοδο. Οι περφόμερ της έκθεσης συστήνονται. Όλοι, εκτός από τους τραγουδιστές από τη Ναμίμπια, προέρχονται από την Αθήνα. Ολοι καταθέτουν ένα σύντομο κείμενο που έχει κρεμαστεί με τη φωτογραφία τους στον τοίχο και εξομολογούνται πώς αισθάνονται που ζουν στην Ελλάδα. Ανοίγω την πόρτα της εξόδου και βγαίνω στην πολύβουη Ακαδημίας. Βλέπω δεκάδες αυτοκίνητα και ανθρώπους να συνεχίζουν τη ζωή τους σαν να μην τίποτα να έχει διαταράξει την ηρεμία τους. Μακάρι να αισθανόμουν και εγώ το ίδιο.
Η έκθεση θα διαρκέσει δυστυχώς μόνο μέχρι την Κυριακή 29 Μαΐου από τις 19.00 ως τις 22.20μ.μ. Οι επισκέψεις ξεκινούν κάθε 20 λεπτά, με μάξιμουμ 25 επισκέπτες κάθε φορά. Προσπαθήστε να πάτε.
Γεωργία Οικονόμου
georgia,[email protected]
