Στο «Go down, Moses» είδαμε την κατάβαση του ανθρώπου στο σκοτεινό σπήλαιο, την επιστροφή του στη μήτρα, εκεί όπου συλλαμβάνεται η αρχική σκηνογραφία ενός κόσμου στον οποίον είμαστε ταυτόχρονα θεατές και αντικείμενα θέασης. Γυμνός και φοβισμένος, ο άνθρωπος θα ψηλαφήσει τη δίοδο προς έναν κόσμο άγνωστο και απρόβλεπτο.
Ο Ρομέο Καστελούτσι δεν δίνει απαντήσεις, δεν εξηγεί. Απλώς, στήνει εικόνες και αφήνει το θεατή στο έλεος των συναισθημάτων του. Τον βυθίζει σ΄ένα νοερό φιλοσοφικό ταξίδι και τον φέρνει αντιμέτωπο με όλα τα υπαρξιακά ερωτήματα που τον ταλανίζουν καθ΄όλη την πορεία της ύπαρξής του.
Το στοίχημα που θέτει ο σπουδαίος αυτός ιταλός σκηνοθέτης είναι πάντα δύσκολο, γιατί αφορά το πόσο τελικά ο θεατής θα καταφέρει να συνταξιδέψει με τις σκέψεις του και θα προσλάβει τα όσα θέλει αυτός να του μεταφέρει. Γι΄αυτό και το «Go Muses Go» - που αναφέρεται στη θεϊκή εντολή προς τον Μωυσή την εποχή της εβραϊκής αιχμαλωσίας και παραπέμπει, βέβαια, και στο περίφημο σπιρίτσουαλ για τους Αφροαμερικανούς σκλάβους που ποθούσαν τη χειραφέτησή τους αντίστοιχα με την απελευθέρωση των Εβραίων από τα δεσμά της Αιγύπτου- λειτουργεί κατά κύριο λόγο μέσω της έντονης εικονοποιίας του. Και οι εικόνες που μας χάρισε ο Καστελούτσι ήταν πολύ δύσκολο να αφήσουν ασυγκίνητη την πλειοψηφία του κοινού που είχε κατακλύσει τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Γιατί ήταν εικόνες που παρέπεμπαν άμεσα σε σπάνιας ομορφιάς συμβολική εικαστική εγκατάσταση.
Αρχικά βλέπουμε έναν επιμήκη τροχό που αρχίζει να γυρίζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ο θόρυβός του μας κατακλύζει το μυαλό. Κεφάλια κομμένα πέφτουν από ψηλά και συνθλίβονται, το μόνο που μένει είναι τα μαλλιά τους... Αμέσως μετά βλέπουμε μία νεαρή κοπέλα να αιμορραγεί σε μια τουαλέτα φέρνονται στον κόσμο το μωρό της. Πετά το μωρό στα σκουπίδια και έπονται αλλεπάλληλες ανακρίσεις της αστυνομίας. Η γυναίκα ακολούθως μπαίνει σ΄έναν μαγνητικό τομογράφο και αυτόματα εισέρχεται σ΄ ένα διαφορετικό κόσμο. Μέσα σε μια αρχέγονη σπηλιά – που μας φέρνει στο μυαλό ευθέως το σπήλαιο των Ιδεών του Πλάτωνα- παρακολουθούμε την ταφή ενός άλλου μωρού από τους γονείς του και την προσπάθεια πάλι να δημιουργήσουν ζωή. Μέσα σ΄αυτή τη σκοτεινή σπηλιά πλάθονται οι ιδέες, μέσα στις σκιές, εκεί δημιουργείται ο κόσμος, εκεί δημιουργούνται οι έννοιες και οι σημασίες τους. Ναι, αυτή η σπηλιά είναι τελικά η μήτρα των πάντων και από τη μήτρα αυτή δεν μπορεί να κανένας να δραπετεύσει. Οι άνθρωποι της σπηλιάς μάταια προσπαθούν να διαρρήξουν τον υμένα της, θα συνεχίσουν εκεί να ζουν και να δημιουργούν...
Εκεί μέσα βρίσκει τη λύτρωση η γυναίκα της ιστορίας του Καστελούτσι. Το σκάνιγκ του τομογράφου κατάφερε και έφτασε στη βαθύτερη ουσία και εκεί την παρέδωσε…. Και εκεί ακριβώς είναι που τα θεμελιώδη ερωτήματα του καθενός αντιπαρατίθενται με τις αντιλήψεις του ίδιου του Καστελούτσι.
Στην επώδυνή αυτή Έξοδό μας όμως στην ουσία θα καταφέρουμε να απελευθερωθούμε από τα δεσμά των πλαστών εικόνων;
Γεωργία Οικονόμου
georgia,[email protected]
