Η ιστορία της, άρρηκτα δεμένη με την ιστορία του τόπου, ξεδιπλώνεται μπροστά μας, παράλληλα με τα σύγχρονα του καιρού της γεγονότα, τα οποία καλύπτουν σχεδόν μισό αιώνα σύγχρονης Νεοελληνικής ιστορίας.
Μετά από την μεγάλη επιτυχία των παραστάσεων του έργου «Πηνελόπη Δέλτα» του Γιώργου Α. σκηνοθεσία Ανδρομάχης Μοντζολή και αφού έκλεισε ο κύκλος των προγραμματισμένων παραστάσεων, το Θέατρο της Ημέρας αποφάσισε να παρατείνει τις παραστάσεις του έργου. Την Πηνελόπη Δέλτα ενσαρκώνει η Τζένη Καλλέργη, τον πατέρα της Εμμανουήλ Μπενάκη ο Ντίνος Καρύδης, τον φλογερό έρωτα της ζωής της ΄Ιωνα Δραγούμη ο Θεόφιλος Βανδώρος και την πιστή της Μαριάνθη η Ράσμη Τσόπελα.
Εμείς μιλήσαμε με την σκηνοθέτιδα της παράστασης Ανδρομάχη Μοντζολή και μάθαμε όσα περισσότερα μπορούμε γι’ αυτήν…
Τι σας ώθησε να σκηνοθετήσετε το συγκεκριμένο έργο;
Ανδρομάχη Μοντζολή: Το έργο «Πηνελόπη Δέλτα» του Γιώργου Α. Χριστοδούλου, ενορχηστρώνεται γύρω από την τραγική και γοητευτική συνάμα ζωή και το έργο της σημαντικής αυτής γυναίκας και εστιάζει στις «σχέσεις και συναντήσεις» που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά της και καθόρισαν την πορεία της, όπως η ίδια κατέγραψε στα ημερολόγια και τα έργα της. Μόλις το έργο αυτό έφθασε στα χέρια μου, ένοιωσα την ακατανίκητη επιθυμία να προσεγγίσω με συγκρατημένη συγκίνηση και να κατανοήσω βαθειά την ηρωίδα Πηνελόπη Δέλτα, ώστε με τη σειρά μου και μέσα από την δική μου ματιά, να την επανασυστήσω και να την γνωρίσω στον σημερινό θεατή, μέσα από την παράσταση αυτή που σκηνοθέτησα για το Θέατρο της Ημέρας.
Μιλήστε λίγο για την προσωπικότητα της Π.Δ. Γιατί έχει τόσο ενδιαφέρον η ζωή της;
Ανδρομάχη Μοντζολή: Η Πηνελόπη Δέλτα αποτελεί εμβληματική παρουσία ανάμεσα στις πρωτοπόρες γυναικείες φυσιογνωμίες του 20ου αιώνα. Ως συγγραφέας, άφησε ένα πλούσιο -γνωστό τοις πάσι- συγγραφικό έργο που γαλούχησε ολόκληρες γενιές παιδιών, αλλά και ένα ίσως λιγότερο γνωστό αλλά εξίσου πολύτιμο, απευθυνόμενο στους ενήλικες, έργο. Καθιερώθηκε στον τομέα της παιδικής λογοτεχνίας για το εμπνευσμένο εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό έργο της, για το οποίο άλλωστε τιμήθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών το 1930. Η παρουσία της, διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο κατά την ταραγμένη περίοδο των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα. Η ιστορία της, άρρηκτα δεμένη με την ιστορία του τόπου, ξεδιπλώνεται μπροστά μας παράλληλα με τα σύγχρονα του καιρού της γεγονότα, τα οποία καλύπτουν σχεδόν μισό αιώνα σύγχρονης Νεοελληνικής ιστορίας.
Η πολύπλευρη και σύνθετη προσωπικότητα της Πηνελόπης Δέλτα, καθορίζεται από την Πηνελόπη -συγγραφέα, χαρακτηρίζεται από την Πηνελόπη-πρωτοπόρο κοινωνό των πολιτικοκοινωνικών εξελίξεων της εποχής της και ολοκληρώνεται με την Πηνελόπη- Γυναίκα: μητέρα, σύζυγο, ερωμένη. Η τραγική αλλά γοητευτική ζωή της, επηρεάζεται από τις σημαντικές παρουσίες , τις σχέσεις και τις συναντήσεις. Σφραγίζεται από τον ανεκπλήρωτο έρωτα-ανοιχτή πληγή που αιμορραγεί μέχρι το τέλος της ζωής της. Ποιος θεατής θα μπορούσε να μείνει αδιάφορος, απαθής, ασυγκίνητος;
Χρειαζόμαστε σήμερα στην κοινωνία μας ανθρώπους σαν την Πηνελόπη Δέλτα; Αφορά η παράσταση τον σύγχρονο Ελληνα και γιατί; Ποιός είναι ο στόχος σας;
Ανδρομάχη Μοντζολή: Η Πηνελόπη Δέλτα είναι μια γυναίκα σημερινή, μια γυναίκα που θέλει να διαλέξει τη ζωή της, να κατευθύνει το πεπρωμένο της, να ορίσει τη μοίρα της. Επιλέγει τουλάχιστον τον θάνατό της. Η ελευθερία που επιζητεί, στο πλαίσιο μιας αυταρχικής μεγαλοαστικής οικογένειας και μιας κλειστής κοινωνίας στην Αλεξάνδρεια των αρχών του αιώνα μας, την φέρνουν αντιμέτωπη με την αίσθηση του καθήκοντος, τα πρέπει, τα «κοινωνικά πορτρέτα».Στην προσπάθειά της να υπερασπίσει την προσωπική της ελευθερία, αρχίζει να γράφει, να δημοσιεύει, να ασχολείται με τα κοινά. Ο έρωτας – ανεκπλήρωτος, οδυνηρός- λειτουργεί καταλυτικά σαν πηγή έμπνευσης, δύναμη ζωής, απόπειρα ελευθερίας, υπέρβαση ζωής. Η παράστασή μας ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα με όχι πάντοτε σαφή όρια. Η ιδιωτική ζωή αναμειγνύεται με την δημόσια, τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής, εναλλάσσονται με προσωπικές στιγμές και συγκινήσεις. Οι μνήμες, οι ανασύρσεις των μνημονικών ιχνών, δημιουργούν τον ψυχικό βιότοπο εντός του οποίου καλούνται να «δράσουν» οι ήρωες του έργου. Η παράσταση ακολουθεί κινηματογραφική ροή , εναλλάσσοντας χώρους και τόπους γεωγραφικούς (Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Ευρώπη) αλλά και ψυχικούς. Χρόνους παρελθόντες και παρόντες, μέσα στην απόλυτη διαχρονία των επαναλαμβανόμενων στην ιστορία μηνυμάτων και γεγονότων.
Η παράστασή μας επιχειρεί μια ποιητική θέαση προσώπων, πραγμάτων και καταστάσεων, πριμοδοτώντας την επικοινωνία μέσα από τα συναισθήματα που λυτρώνουν και απελευθερώνουν. Διαδικασία πολύτιμη για τον σημερινό θεατή, τον σημερινό άνθρωπο, που με βιαστικό βήμα και κουρασμένο βλέμμα αφήνει αναξιοποίητο ότι μπορεί να κρατήσει ζωντανά τα αποξηραμένα κύτταρά του, να γαληνέψει την ψυχή του. Υπολείπεται το πάθος, η πίστη, η ακούραστη προσήλωση και επιμονή στον στόχο, σε ένα ιδανικό. Γιαυτό, παρουσίες όπως η Πηνελόπη Δέλτα, αποκτούν αλλά και προσδίδουν μεγαλύτερο ανθρωπιστικό νόημα και σημασία σε αυτά που θεωρούμε ασήμαντα ξεπερασμένα και πεπερασμένα, φωτίζοντας με το πέρασμά τους στο χρόνο τα σκοτεινά μας μονοπάτια.
Ο Γιάννης Κότσιρας έχει γράψει την μουσική της παράστασης.Πρόκειται μάλιστα για την πρώτη του σύνθεση για θέατρο.Τι θέση έχει η μουσική στην παράσταση;
Ανδρομάχη Μοντζολή: Ο Γιάννης Κότσιρας- όπως άλλωστε το ομολογεί και ο ίδιος- γράφει πρώτη φορά μουσική για το θέατρο, κάτι που επιθυμούσε από καιρό. Η συνεργασία μας υπήρξε πολύ δημιουργική και αποτελεσματική, εν τέλει ευτυχής. Από την πρώτη μας συνάντηση εργασίας, ο συνθέτης βυθίστηκε στην έρευνα και την μελέτη των μουσικών ακουσμάτων της εποχής του έργου που άλλωστε διατρέχει μια περίοδο 50 ετών. Οι ρίζες του από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, του έδωσαν έμπνευση και συγκίνηση ώστε να μας ταξιδέψει στα μονοπάτια της Ανατολής της πρώτης περιόδου της ζωής της Πηνελόπης Δέλτα, που αναμειγνύονται αρμονικά με τα δυτικά ακούσματα του μεγαλοαστικού περιβάλλοντος που ανατράφηκε η ηρωίδα . Η στέρεη μουσική παιδεία και το ταλέντο του Γιάννη Κότσιρα, τον οδήγησαν να συνθέσει το μουσικό ψυχογράφημα των ηρώων, στην Δύση, την Ελλάδα του χθες , των χρόνων του μεσοπολέμου και της κατοχής , φιλτραρισμένα μέσα από το σήμερα και απευθυνόμενα στον σημερινό θεατή. Η μουσική, τα τραγούδια (που ερμηνεύει ο ίδιος και η Ρίτα Αντωνοπούλου), οι ήχοι, υποδηλώνουν, σχολιάζουν, ερμηνεύουν τις καταστάσεις, τις σχέσεις και συναντήσεις των ηρώων, δημιουργώντας παράλληλα το μουσικό κλίμα που ονειρεύτηκα για αυτήν την παράσταση.
Γεωργία Οικονόμου
[email protected]
