Ήταν στα μέσα του περασμένου Οκτωβρίου, όταν ο Λευτέρης Βογιατζής πέρασε την είσοδο της ΕΡΤ στην Αγία Παρασκευή ως προσκεκλημένος στην εκπομπή «Netweek» της Eλλης Στάη.
Με χαμόγελο, ευγένεια και διακριτικότητα ξεδίπλωσε τις σκέψεις του για τη ζωή, το θέατρο και την πορεία του. Eδειχνε αποφασισμένος να μην τον καταβάλει η ασθένεια και έκανε σχέδια για παραστάσεις που ονειρευόταν να ανεβάσει στη σκηνή. Μέσα σε όλα, η δημοσιογράφος κράτησε μια λέξη. Με αυτή ξεκίνησε στον πρόλογο της εκπομπής, την ίδια χρησιμοποίησε για να σφραγίσει τον επίλογο. Ηταν η λέξη «λουλούδια».
Αυτή άλλωστε ήταν και η πρώτη λέξη που είπε στη ζωή ο Λευτέρης Βογιατζής... Στην τελευταία του συνέντευξη άφησε να εκφραστεί η αγάπη του για το θέατρο, οι λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή αλλά και η διπλή ιδιότητα του ηθοποιού και του σκηνοθέτη.
«Oταν πρωτοκάναμε τη Σκηνή στην πρώτη μορφή, είχαμε πει μέσα σε όλα όσα προτείναμε ότι θέλουμε έναν τρόπο εργασίας που να αναφέρεται στο γεγονός ότι ένας ηθοποιός πρέπει σιγά σιγά να γίνεται σκηνοθέτης. Hταν νεανικά όνειρα. Δεν ξεκινήσαμε με σκοπό τη σκηνοθεσία, όταν εγώ και ο Βασίλης Παπαβασιλείου σκεφτόμαστε το πρώτο έργο που ήταν η "Σπασμένη στάμνα".
Μετά διαλύθηκε η Σκηνή, έφυγε ο Βασίλης και άρχισα να σκηνοθετώ εγώ. Ούτε επρόκειτο να γίνω σκηνοθέτης, ούτε με ενδιέφερε. Εαν είχα βρει την ευτυχία ως ηθοποιός προηγουμένως, ούτε καν θα μου ερχόταν αυτό στο μυαλό. Oλα ξεκίνησαν επειδή θέλαμε να συνεργαστούμε», έλεγε ο σκηνοθέτης.
Σημείο αναφοράς
Για τρεις δεκαετίες η Σκηνή ήταν σημείο αναφοράς για το θέατρο, την τέχνη. Τι προσέφερε όμως η διαδικασία αυτή στον δημιουργό; Προσωπική ευτυχία; Ικανοποίηση; «Oλα αυτά για ένα δευτερόλεπτο, ως μια απαραίτητη ανάσα. Μη γελιόμαστε» απάντησε στη δημοσιογράφο. «Ούτε ένα βιβλίο δίνει τέτοιου είδους λύσεις. Πρέπει να την ανακαλύπτει κανείς ξανά και ξανά, με διάφορους τρόπους ώσπου να πεθάνει. Δίνει όμως για ένα δευτερόλεπτο μια καθαρότητα και μια αγαλλίαση εάν πιθανώς ένα έργο είναι πολύ καλό».
Ο ίδιος θεωρούσε υπέροχο εάν υπήρχε η δυνατότητα να μπει μέσα στο μυαλό, στη σκέψη του θεατή και να διαπιστώσει πώς αντιλαμβάνεται ένα έργο. Μια ζωντανή σχέση απέναντι και δίπλα από το κοινό. «Για εμένα υπάρχει κάποιος φανταστικός θεατής ο οποίος περιλαμβάνει επάνω του όλα τα στοιχεία του ιδανικού θεατή: γνώση, καλή διάθεση, επιθυμία κάτι να αναποδογυρίσει μέσα του. Μπορεί να μην υπάρχει και να το ξέρω.
Αλλά άμα το έχω στο μυαλό μου είναι σαν να υπάρχει. [...] Το κοινό μπορεί να με καθοδηγεί πολλές φορές, αλλά πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός. Το κοινό δεν είναι θεότητες, μπορεί να σε καθοδηγεί τελείως λάθος, σύμφωνα με τα ψυχικά του συμφέροντα... Υπάρχουν άνθρωποι που μόλις κάτι πάει πιο έξω τσινάνε και έχουν δυσκολία στο να αφεθούν».
Παρά τον σεβασμό του στα κοινά στοιχεία που έχει το τρίπτυχο κινηματογράφος - τηλεόραση - θέατρο, γνώριζε ότι ο άνθρωπος πρέπει να δείχνει την αξία του και να τα χρησιμοποιεί όπως πρέπει χωρίς να τον επηρεάζουν. Για τον ίδιο βέβαια η ζυγαριά βάραινε πάντοτε στο θεατρικό σανίδι.
Ηταν αυτό που του δημιουργούσε τη μεγαλύτερη ψυχική άνεση. Ενα όμως ακόμα σημείο αναφοράς ήταν και η θεατρική επαλήθευση.
Σαν τα μαθηματικά
«Με ενδιέφερε από πολύ παλιά. Μου έλεγαν φίλοι μου "τι σε ενδιαφέρει στο θέατρο, η επαλήθευση, τα μαθηματικά"; Κι όμως, ποιος είπε ότι δεν είναι μαθηματικά και το θέατρο. Γιατί τα μαθηματικά είναι κάτι φοβερό όπως το είχαμε στο γυμνάσιο και περιορισμένο; Είναι πράξεις, θέσεις, σκέψεις που οδηγούν προς κάπου. Η επαλήθευση είναι απαραίτητη. [...] Πώς γίνεται στο θέατρο; Κατ' αρχήν έχεις σκεφτεί κάτι, το ξαναδουλεύεις και αρχίζεις την πράξη πάνω στη σκηνή. Προχωρείς, κάτι δεν σε ικανοποιεί, προχωρείς κλπ., ώσπου κάπου να σε ικανοποιήσει. Μετά από αυτό αρχίζεις να σκέφτεσαι, πώς ξεκίνησες και αν αυτό με το οποίο ξεκίνησες έχει σχέση με αυτό που κάνεις».
Ο Λευτέρης Βογιατζής πάλευε και κατάφερε να μην «προδώσει» τα έργα του μέσα από τη συνεχή προσπάθεια. Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε που παραδεχόταν ότι ίσως να προτιμά τις πρόβες από την παράσταση... το ταξίδι από τον προορισμό. «Ισως γιατί εξακολουθώ να έχω μέσα μου το έργο και να το χειρίζομαι, να καταλαβαίνω πράγματα που δεν είχα καταλάβει ακόμα και όταν παίζεται. Δεν είναι εύκολο να απογαλακτιστώ.
Πάντα σηκώνομαι το πρωί με μια αίσθηση ότι κάτι μου λείπει. Από την άλλη πλευρά είναι πολύ δύσκολο για τους ηθοποιούς να μπουν σε μια συνθήκη όπου οι ίδιοι συνηθίζουν και έχουν το ίδιο αίσθημα σε όλη τη διάρκεια των παραστάσεων. Είναι σαν να τελειώνει κάτι από τη στιγμή που ανεβαίνει», αφηγήθηκε και δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη σύντομη διάρκεια των έργων που παρουσίαζε συχνά ίσως με κριτήριο τα ίδια τα έργα τα οποία λάτρευε.
«Το πρώτο έργο ήταν πολύ σύντομο, αλλά ήταν της Σάρα Κέιν. Οταν την ανακάλυψα ήταν για μένα ένα σοκ. Οταν διάβασα έργο της σε περιοδικό σοκαρίστηκα από την ομορφιά της γλώσσας, που μιλούσε μόνο για ασχήμια με ακρότητες αλλά και τρυφερότητα. Ηταν πάρα πολύ σχετική, μέσα μου, με τη γλώσσα Σαίξπηρ. Με τρόμαζε, αλλά είπα θα το κάνω».
Διάβασε όλο το θέμα στο ΕΘΝΟΣ...
Η κηδεία του σπουδαίου σκηνοθέτη και ηθοποιού Λευτέρη Βογιατζή θα πραγματοποιηθεί στις 5 το απόγευμα της Τετάρτης 8/5 από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Από τις 12 το μεσημέρι ως τις 4 το απόγευμα η σορός του θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, το χώρο που δημιούργησε και λάτρεψε.
