Από τη ΒΙΚΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗ
Μέσα από τις εμπειρίες της ζωής του Σταύρου Ψινάκη ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας ταραγμένης πολιτικά περιόδου της ιστορίας των Φιλιππίνων και συγκεκριμένα η εποχή της δικτατορίας του Μάρκος. Η δεκαετία του 70 υπήρξε καθοριστική για τις πολιτικές ανακατατάξεις εκεί. Ένας Έλληνας ξεκίνησε από την Ελλάδα για σπουδές στην Αμερική και βρέθηκε στη μακρινή χώρα, την οποία λάτρεψε. Ο ίδιος έπαιξε το δικό του ρόλο στην αποκατάσταση της δημοκρατίας αλλά και στην οικονομική ανάπτυξη των Φιλιππίνων. Όλα αυτά και πολλά ακόμη περιγράφονται στην αυτοβιογραφία του Σταύρου Ψινάκη «Ο Έλληνας των Φιλιππίνων» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Φερενίκη». Στο άκουσμα του επιθέτου Ψινάκης, βέβαια, το μυαλό μας δεν πηγαίνει στον Σταύρο Ψινάκη, αλλά στο δημοφιλέστατο και πολύ αγαπητό Ηλία Ψινάκη. Είναι γνωστό σε όλους άλλωστε ότι ο Ηλίας έχει οικογένεια στις Φιλιππίνες. Οι δύο άντρες λοιπόν δεν έχουν απλώς συνωνυμία, αλλά ο Σταύρος είναι αδερφός του Νότη Ψινάκη, πατέρα του Ηλία, επομένως θείος του γνωστού μάνατζερ. Μάλιστα, ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ότι νιώθει πολύ ευτυχισμένος όταν βλέπει όλη του την οικογένεια να είναι ενωμένη.
Το ξεκίνημα
Ο Σταύρος, γιος της Νεκταρίνης και του στρατιωτικού Ηλία Ψινάκη, γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1931 στην Κοζάνη. Πριν από αυτόν η οικογένεια είχε άλλα δύο παιδιά, τον Νότη και τη Γιάννα. Λόγω του επαγγέλματος του πατέρα τους, μετακόμιζαν συχνά σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Την περίοδο της Κατοχής έμεναν στη Νέα Σμύρνη. Ο Σταύρος θυμάται έντονα εικόνες από εκείνη τη δύσκολη περίοδο της ζωής του. Οι γονείς του προσπαθούσαν με όλες τους τις δυνάμεις να προσφέρουν στα παιδιά τους ό,τι περισσότερο μπορούσαν. Κύριο μέλημά τους μάλιστα ήταν να μορφωθούν. Ο Σταύρος λοιπόν πήγε στην Κοργιαλένειο Σχολή που βρισκόταν στις Σπέτσες. Εκεί δεν ασχολήθηκε μόνο με τα γράμματα, αλλά και με τον αθλητισμό, και πήρε χρυσό μετάλλιο για τις επιδόσεις του, το οποίο του απένειμε ο βασιλιάς Παύλος, αλλά και μια υποτροφία για σπουδές στο εξωτερικό. Μόλις τελείωσε τη βασική εκπαίδευση έπειτα από τρία χρόνια και με όπλο στις αποσκευές του την υποτροφία του, ακολούθησε την αδερφή του Γιάννα, που είχε φύγει τρεις μήνες νωρίτερα για σπουδές στην Αμερική. Αρχικά φοίτησε στο Πολυτεχνείο Ρένσλιρ, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Τζόνσταουν. Παράλληλα, εργαζόταν σε διάφορες δουλειές για να εξασφαλίζει τα προς το ζην. Με το που τελείωσε τις σπουδές του, το 1953, εργάστηκε σε μια μεγάλη εταιρεία παραγωγής και διαχείρισης ηλεκτρικού ρεύματος.
Στην προσωπική του ζωή η γνωριμία του με την Τόνι οδήγησε στον πρώτο του γάμο το 1955, ενώ το 1957 απέκτησαν το γιο τους Λι. Εκείνη τη χρονιά ο Σταύρος προσχώρησε στην εταιρεία Gilbert Associates, μια εταιρεία συμβούλων στο Ρέντινγκ της Πενσυλβάνια, ως μηχανολόγος. Ένας από τους μεγάλους πελάτες της εταιρείας ήταν και η
Μεράλκο, η ηλεκτροδοτική εταιρεία της Μανίλα.
Στις Φιλιππίνες
Κάπως έτσι βρέθηκε ο νεαρός Έλληνας στις μακρινές Φιλιππίνες να συνεργάζεται με τη Μεράλκο για τη δημιουργία ενός μεγάλου σταθμού παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.
Ο Λίλαντ Γκάρντνερ, αντιπρόεδρος της εταιρείας, ξεχώρισε τον Έλληνα μηχανολόγο για τις ικανότητές του όχι μόνο στο επάγγελμά του, αλλά και στη διοίκηση κι έτσι του πρότεινε τη θέση του διευθυντή παραγωγής της Μεράλκο. Ο Σταύρος αποδέχτηκε τη δελεαστική πρόταση και μετακόμισαν οικογενειακώς στη μακρινή χώρα. Από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του εκεί ο νεαρός τότε Σταύρος εντυπωσιάστηκε όχι μόνο από τη χώρα και τις ομορφιές της, αλλά και από τους ανθρώπους. Η πρώτη κίνηση στην οποία προέβη μόλις ανέλαβε τη διεύθυνση ήταν σταδιακά να εξισώσει τους μισθούς των απόδημων, όπως αποκαλούν οι Φιλιππινέζοι τους μετανάστες, με των Φιλιππινέζων, που πληρώνονταν σαφώς πιο χαμηλά. Ο Έλληνας διευθυντής κατάφερε να κερδίσει τη συμπάθεια αυτού του λαού. Με τη σύζυγό του Τόνι, όμως, ανοιγόταν ένα τεράστιο συναισθηματικό χάσμα, που οδήγησε σε κρίση τη σχέση τους. Μια κρίση που οδήγησε το ζευγάρι, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες που έκαναν, σε διαζύγιο στις αρχές του 1968. Παράλληλα, ο Σταύρος είχε ήδη γνωρίσει τον Ντον Γιουχένιο Λόπεζ, έναν από τους μεγιστάνες των Φιλιππίνων, που είχε στην κατοχή του, εκτός από μια αμύθητη περιουσία, τηλεοπτικούς σταθμούς αλλά και την εταιρεία Μεράλκο.
Η γνωριμία με την Πρέσι
Η μοναχοκόρη του Ντον Γιουχένιο Λόπεζ, Πρέσι, ήταν μια πανέμορφη κοπέλα με εξωτικά χαρακτηριστικά και δυναμικό χαρακτήρα, ενώ διέθετε πολιτική άποψη και μάχονταν για τις ιδέες της. Αρχικά η σχέση του Σταύρου και της Πρέσι ήταν καθαρά τυπική. Οι δυο τους, όμως, ήρθαν πιο κοντά έπειτα από ένα γεύμα στο οποίο κάθονταν δίπλα δίπλα και από τότε πραγματικά άλλαξε η ζωή τους. Η Πρέσι, που από τον πρώτο της γάμο είχε αποκτήσει ένα γιο, τον Ρότζι, αργότερα αποκάλυψε μάλιστα ότι είχε σχεδιάσει να καθίσουν δίπλα δίπλα γιατί από την αρχή ήθελε να γνωριστούν καλύτερα. Το ζευγάρι είναι μαζί εδώ και περισσότερα από σαράντα χρόνια και πολύ ερωτευμένοι. Παρά την αντίθεση του Ντον Γιουχένιο για αυτή τη σχέση, οι δύο νέοι έφυγαν μαζί για την Ελλάδα, ενώ ο γάμος τους έγινε στο Λας Βέγκας. Το 1971 μάλιστα απέκτησαν το πρώτο τους παιδί, τον Μάικλ. Στην Ελλάδα το ζευγάρι έζησε στιγμές ξεγνοιασιάς με την οικογένεια Ψινάκη. Τα παιδιά του Σταύρου και του Νότη, ανάμεσά τους και ο γνωστός μάνατζερ Ηλίας Ψινάκης, πέρασαν πολλά καλοκαίρια με παιχνίδι και καλή παρέα. Τον Ιούνιο του 1972 ο πατέρας της Πρέσι, Ντον Γιουχένιο, ήρθε στην Ελλάδα για να αποκαταστήσει τις σχέσεις του τόσο με την κόρη του όσο και με τον Σταύρο. Όλοι μαζί στη συνέχεια ταξίδεψαν σε όλη την Ευρώπη.
Ο Μάρκος, οι πολιτικές αναταραχές και ο ρόλος του Σταύρου
Το Σεπτέμβριο του 1972 ο Μάρκος κήρυξε στρατιωτικό νόμο στις Φιλιππίνες. Από τον Ιανουάριο του 1971 ωστόσο ο Ντον Γιουχένιο είχε αρχίσει να ασκεί κριτική στο καθεστώς και στους χειρισμούς του στην οικονομική πολιτική της χώρας. Το Νοέμβριο του 1972 ο Χένι, ο μεγάλος αδερφός της Πρέσι, δέχτηκε απροειδοποίητα στο γραφείο του αξιωματούχους του καθεστώτος και φυλακίστηκε στο Φορτ Μπονιφάτσιο για 5 χρόνια. Παρά τις αντιδράσεις και τις διαμαρτυρίες από την πλευρά της οικογένειας Λόπεζ και παρά τις συζητήσεις τους με Αμερικανούς, ώστε να διαπραγματευτούν την αποφυλάκιση του Χένι, ο Μάρκος διαρκώς έβρισκε τρόπους για να καλύψει τα νώτα του. Έτσι, μία από τις δικαιολογίες που χρησιμοποίησε ήταν ότι ο Χένι κρατούνταν εξαιτίας του Σταύρου. Μάλιστα, έθεσε όρο κατά κάποιον τρόπο ότι αν σταματούσαν οι αντιδράσεις και οι πιέσεις από την πλευρά της Πρέσι και του Σταύρου, τότε θα αποφυλακιζόταν ο Χένι. Το 1975 η Πρέσι και ο Σταύρος απέκτησαν την κόρη τους Τζένη, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα ο Ντον Γιουχένιο «έφυγε» από τη ζωή. Τελικά, ο Χένι απέδρασε από τις φυλακές το 1977, η εμπλοκή όμως του Σταύρου στις πολιτικές εξελίξεις ήταν όλο και σημαντικότερη. Σε αυτό συνέβαλαν όχι μόνο οι γνωριμίες του, αλλά και το γεγονός ότι διψούσε για να επαναφέρει τη Δημοκρατία.
Η σύλληψη από την αμερικανική κυβέρνηση
Το 1981 η αμερικανική κυβέρνηση και ειδικά το FBI αποφάσισαν να δράσουν. Ο πράκτορας Αλ Κρουζ επισκέφθηκε την οικία του Σταύρου και της Πρέσι Ψινάκη και του απήγγειλε κατηγορίες για τις δραστηριότητες του στον αντιδικτατορικό αγώνα. Στην πορεία ακολούθησαν και άλλες επισκέψεις του FBI, ενώ ο κλοιός στένευε γύρω από τον Σταύρο. Τον Ιούλιο του 1987 και στο πλαίσιο ενός ταξιδιού του Έλληνα επιχειρηματία στην Καλιφόρνια πράκτορες της υπηρεσίας αλλοδαπών τον συνέλαβαν και, τελικά, φυλακίστηκε με την κατηγορία της «διαπολιτειακής μεταφοράς εκρηκτικών χωρίς άδεια». Αποφυλακίστηκε λίγο αργότερα και προσωρινά με την παρέμβαση του φιλιππινέζικου λαού αλλά και των πολιτειακών αρχόντων του. Ο Σταύρος Ψινάκης έλαβε εύφημο μνεία από τη Δημοκρατία των Φιλιππίνων το 1988 για την προσφορά του στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα.
Ο θάνατος του Νότη και η συνάντηση όλης της οικογένειας
Λίγο μετά την αθώωσή του ο Σταύρος έλαβε ένα δυσάρεστο μήνυμα από την Ελλάδα. Η υγεία του αδερφού του Νότη ήταν κρίσιμη. Αμέσως ήρθε στη χώρα μας και, όπως ο ίδιος αναφέρει, πέρασε όσο περισσότερο χρόνο μπορούσε με τον αδερφό του, με τον οποίο είχαν χαθεί για χρόνια. Δεν είχε χαθεί όμως και κρατούσε συχνές επαφές με την Αλίκη, τη σύζυγο του αδερφού του και τα δύο του παιδιά, τον Ηλία και τον Γιώργο. Αυτοί οι δύο αποτέλεσαν εκείνες τις θλιβερές μέρες μια ανάσα αισιοδοξίας για τον Σταύρο μέσα στο βαρύ κλίμα που επικρατούσε στην οικογένεια. Τον έβγαζαν έξω, τον πήγαιναν σε διάφορα μέρη και του κρατούσαν πολύ ευχάριστη συντροφιά. Τελικά, ο αδερφός του υπέκυψε. Το 1995 και η αδερφή του Γιάννα έχασε τη μάχη με το θάνατο έπειτα από επιδείνωση της ασθένειάς της. Το 1996 και αφού είχε ζήσει τραγικές καταστάσεις, ο Σταύρος με την οικογένειά του ταξίδεψαν στο Κάμπο Σαν Λούκας στο Μεξικό. «Περάσαμε εκεί έξι ολόκληρους μήνες ψαρεύοντας», λέει χαρακτηριστικά. Όλη η οικογένεια βρέθηκε πάλι μαζί εκείνο το Πάσχα, που θα μείνει στη μνήμη όλων αξέχαστο, αφού απέκτησε διαφορετικό νόημα: Η συνάντησή τους έπειτα από πάρα πολλά χρόνια σήμανε και την επανένωση της οικογένειας Ψινάκη.
