Ένα από τα πιο μεγάλα ονόματα του σινεφίλ κινηματογράφου, ο Ούγγρος σκηνοθέτης Μπέλα Ταρ, βρίσκεται στην Αθήνα, καλεσμένος της εταιρείας New Star, η οποία και διοργανώνει αφιέρωμα στο μέχρι στιγμής έργο του στον κινηματογράφο Τριανόν.
Στην συνέντευξη Τύπου που έδωσε στον Ιανό, ο Ταρ ξεκίνησε λέγοντας ότι αισθάνεται την Αθήνα σαν το σπίτι του και ότι γενικά πιστεύει ότι «είναι αδύνατον να μιλήσει για μια ταινία, αφού αυτή εγγράφεται στα μάτια των ανθρώπων». Απάντησε όμως στις ερωτήσεις του κοινού σχετικά με την δουλειά του και τις απόψεις του για το σινεμά, και εμείς παραθέτουμε τις πιο σημαντικές του δηλώσεις.
Για το αν οι ταινίες του ανήκουν στο σινεμά του δημιουργού:
«Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει 'σινεμά του δημιουργού', όλες οι ταινίες έχουν σκηνοθέτη και εξαρτώνται από την προσωπικότητά του. Τελικά το ερώτημα είναι απλό: θέλεις να πεις την αλήθεια ή θέλεις να διασκεδάσεις τον κόσμο; Εγώ απλά επικοινωνώ το πώς βλέπω τον κόσμο.»
Για το σημερινό εμπορικό σινεμά:
«Κάνουν τις ίδιες ταινίες ξανά και ξανά. Αν ανακατέψεις τις μπομπίνες πέντε ταινιών από το Χόλιγουντ, είμαι σίγουρος ότι δεν θα καταλάβεις τη διαφορά παρά μόνο εξαιτίας της αλλαγής στους σταρ που πρωταγωνιστούν.»
Για το τι συμβουλεύει τους νέους κινηματογραφιστές:
«Δεν υπάρχει κανένας λόγος να συμβιβαστείτε. Απλά να είστε ο εαυτός σας, βρείτε το δικό σας στιλ. Η κινηματογραφική σχολή είναι σαν ένα νησί, είσαι πραγματικά ελεύθερος εκεί. Αφότου τελειώσεις όμως, αντιμετωπίζεις την βιομηχανία και όλα τα υπόλοιπα. Κάποιοι άνθρωποι χάνονται στην πορεία αλλά άλλοι τα καταφέρνουν.»
Για τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες:
«Για μένα το φιλμ είναι το σελιλόιντ των 35mm και μόνο. Δε ξέρω πολλά για τα ψηφιακά και ίσως είναι μια πιθανότητα να κάνεις άλλη τέχνη. Αλλά αν κάποιος θέλει να το χρησιμοποιήσει σαν φιλμ, τότε έχω ενστάσεις.»
Για το λόγο που συνταξιοδοτείται: «Το 2008 είπα ότι θα έκανα την τελευταία μου ταινία. Δεν θέλω να είμαι ένας επαγγελματίας κινηματογραφικός σκηνοθέτης. Είναι ένα επάγγελμα πολύ μικροαστικό. Άλλοι σκηνοθέτες συνεχίζουν και δεν τους νοιάζει αλλά αν το έκανα εγώ, θα προέκυπτε απλά ένα αντίγραφο του εαυτού μου.»
«Συνταξιούχος κινηματογραφιστής που ολοκληρώνει το ταξίδι του»
Το ίδιο θέμα, όπως και άλλες πτυχές του έργου του, έθιξε ο Ούγγρος σκηνοθέτης και στη χθεσινή συνομιλία που είχε στον κινηματογράφο Τριανόν με μέλη του κοινού. Όπως είπε, ξεκίνησε παρακινούμενος να πάει κόντρα στις «ψεύτικες ιστορίες, τα ψεύτικα χρώματα, τους ψεύτικους ηθοποιούς της εποχής, που δυστυχώς ακόμη επικρατούν». Το στιλ κινηματογράφησης που είναι πλέον σήμα κατατεθέν του, ήταν κάτι που βρήκε σιγά-σιγά μέσα από τον πειραματισμό: «ταινία με την ταινία, μαθαίνοντας από τα λάθη μου, πειραματίστηκα και έφτασα σε αυτό που εσείς λέτε το στιλ μου. Το στιλ είναι έτοιμο, όλο το πακέτο είναι ολοκληρωμένο. Θα μπορούσα να συνεχίσω να κάνω ταινίες, γιατί όχι; Αλλά η επόμενη ταινία μου θα είναι ένα απλό αντίγραφο. Το έργο είναι έτοιμο, γι’ αυτό σταματάω.»
Όσον αφορά τον τρόπο που προσεγγίζει τα γυρίσματα, όπως εξήγησε, αναζητά τοποθεσίες και μουσική σαν να είναι ξεχωριστοί χαρακτήρες των ταινιών, και προσπαθεί να ‘συλλάβει’ έναν άλλον χρόνο, διαφορετικό από αυτόν που έχει επικρατήσει στο σινεμά. Γι’ αυτό το λόγο γυρνά εκτενείς λήψεις και θέλει οι ηθοποιοί να φέρονται απόλυτα φυσικά, προσθέτοντας ότι τους σταματά «όταν αρχίζουν να παίζουν και τους λέω απλά να υπάρχουν στην σκηνή.» Αποκάλεσε το σενάριο «απλές λέξεις» που δεν του χρειάζονται και ότι χρησιμεύουν μόνο στους παραγωγούς και χρηματοδότες. Την προτίμησή του στο ασπρόμαυρο των ταινιών του την εξήγησε λέγοντας ότι «το ασπρόμαυρο μού αρέσει περισσότερο από το ηλίθιο χρώμα Kodak, γιατί είναι πιο έγχρωμο από το πραγματικό έγχρωμο. Έχεις όλο το φάσμα του γκρι, το βαθύ μαύρο ή το καθαρό άσπρο, όλα αυτά είναι λιγότερο νατουραλιστικά από το έγχρωμο.»
Παρά τα προβλήματα του ούγγρικου κινηματογράφου (αναφέρθηκε μάλιστα στο γεγονός ότι επικεφαλής του κυρίως φορέα χρηματοδότησης της Ουγγαρίας είναι ο παραγωγός των ταινιών «Ράμπο»!), ο Μπέλα Ταρ έχει ελπίδα για το μέλλον και ζήτησε από τη νέα γενιά να είναι «πιο δυνατή, πιο ριζοσπαστική, πιο φρέσκια».
Εν όψει της συνταξιοδότησής του, τι είναι λοιπόν αυτό που θέλησε να πετύχει με το σύνολο του έργου του; «Φτωχοί άνθρωποι, δυστυχισμένοι άνθρωποι, άσχημοι άνθρωποι – ο στόχος είναι να τους προστατέψω, να δείξω ότι έχουν αξιοπρέπεια και δικαίωμα σε μια κανονική ζωή. Πρέπει να σέβεσαι την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και πραγματικότητα, τους ανθρώπους.»
Masterclass στο Τριανόν
Την Τετάρτη 8 Ιουνίου, το ελληνικό κοινό θα έχει και πάλι την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Μπέλα Ταρ στο masterclass που αυτός θα παραθέσει στον κινηματογράφο Τριανόν στις 5 το απόγευμα. Χ.Λ.
