Ο μουσικός Δημήτρης Καμαρωτός επέλεξε μια διαδρομή πλάι στους κοιμώμενους, όπου ο επισκέπτης μπορεί να περιπλανηθεί ανάμεσα σε πολύ σημαντικά έργα τέχνης αλληλεπιδρώντας με το φυσικό ηχοτοπίο.

Νίκος Αρβανίτης

Τι έγινε όταν πήγα και πού πήγα

Στο κυλικείο του A΄ Κοιμητηρίου

28 & 29 Μαΐου, 4 & 5, 11 & 12, 18 & 19 Ιουνίου | 18:00 – 20:00

Είσοδος ελεύθερη

Ερευνητική υποστήριξη: Παυλίνα Κύρκου

Σημείωμα του καλλιτέχνη Νίκου Αρβανίτη: «Το ιστορικό Α΄ Κοιμητήριο των Αθηνών είναι ένας τόπος ο οποίος ανασυνθέτει ένα μέρος της ιστορίας της πόλης και της χώρας, καθώς και ένα διαρκές εν-αποθετήριο των κοινωνικών και ιδεολογικών αντιλήψεων που πρέσβευαν οι ένοικοί του. Σε αυτόν τον τόπο μνήμης, το ιστορικό παρελθόν αναπαράγεται και εξιδανικεύεται, καθώς παράλληλα αντανακλώνται σε αυτόν τα σημαντικότερα διακυβεύματα της σύγχρονης περιβάλλουσας πόλης των ζωντανών. Στο χώρο του κοιμητηρίου επιτυγχάνεται η σύνδεση του υποκειμένου με το συλλογικό και, συνάμα, η ανάγνωση του συλλογικού από το υποκείμενο. Το κοιμητήριο συντηρεί το συλλογικό υποσυνείδητο και έγκειται στο εν ζωή ανθρώπινο δυναμικό να το ανακαλέσει, με τον ίδιο τρόπο που ο ύπνος ανασύρει το ατομικό υποσυνείδητο. Για να ανασύρουμε το ατομικό υποσυνείδητο, προϋποτίθενται διαδικασίες ύπνωσης ή και άμβλυνσης των μηχανισμών άμυνας. Αντιστρόφως, για να ανακαλέσουμε το συλλογικό υποσυνείδητο, προϋποτίθενται διαδικασίες εγρήγορσης και όξυνσης της συνειδητότητας. Συχνά, η συλλογική μνήμη αποσιωπά ή και παραγκωνίζει κομμάτια του συλλογικού υποσυνείδητου. Το προτεινόμενο ηχητικό έργο επιχειρεί να φέρει στη επιφάνεια τα αποσιωπημένα αυτά θραύσματα μνήμης. Επιχειρεί μια διατάραξη του δημόσιου ύπνου.

Η ηχητική εγκατάσταση περιλαμβάνει αποσπάσματα από ηχογραφημένο υλικό (π.χ. συνεντεύξεις, ομιλίες) – λέξεις, φράσεις, παύσεις και σιωπές των επιφανών «ενοίκων» του κοιμητηρίου. Οι ηχητικές αυτές καταγραφές προέρχονται από δημόσια αρχεία, ψηφιακές βιβλιοθήκες και δημοσιοποιημένα ντοκουμέντα και αποτελούν μέρος της επίσημης και ανεπίσημης ιστοριογραφίας. Η αφήγηση βασίζεται σε αυθεντικές ηχητικές καταγραφές και στερείται χρονικής αλληλουχίας. Η αποσπασματική ανασύνθεση των ηχητικών αυτών θραυσμάτων επιχειρεί να δημιουργήσει ένα νέο διάλογο και μια νέα συλλογική αφήγηση. Η αποσπασματική της δομή συμβάλλει στην αποπροσωποποίηση του λόγου των επιφανών ενοίκων του κοιμητηρίου. Η αποπροσωποποίηση του λόγου αντιπαρέρχεται τη δεδομένη έλλειψη καταγεγραμμένου υλικού από θανόντες που έζησαν σε εποχή πρότερη της δυνατότητας ηχητικής καταγραφής. Συνάμα, η οριζόντια αντιμετώπιση των ενοίκων του νεκροταφείου –ιστορικά καταγεγραμμένων και μη– θέτει ερωτήματα που αφορούν τη διαχείριση της μνήμης, μέσω ενός τέτοιου ιστορικού τόπου, καθώς και της φωνής των μη επιφανών ενοίκων. Η άυλη φύση του ήχου και η δομή της αφήγησης αφαιρούν τα στοιχεία εξατομίκευσης του «μοντέρνου» ταφικού μνημείου, προσεγγίζοντάς το ως έννοια.

Η ηχητική εγκατάσταση λαμβάνει χώρα στο κυλικείο του κοιμητηρίου – το χώρο των ζωντανών.

Η επικήδεια τελετή είναι μια συλλογική διαδικασία, την οποία ο κάθε ένας βιώνει ατομικά, μνημονεύοντας και αποτίνοντας φόρο τιμής στον νεκρό. Μετά το πέρας της τελετής το κυλικείο είναι ο χώρος στον οποίο το άτομο ξαναγίνεται μέρος του κοινωνικού συνόλου των ζωντανών.

Ο χώρος του κυλικείου προσφέρεται συνάμα για μια μεταφορική υιοθέτηση των τεσσάρων σταδίων της εξέλιξης των κοιμητηρίων ως τόπων. Τα τέσσερα στάδια αυτά είναι, συνοπτικά, ο εγκλεισμός, η οπτική απομόνωση, ο εκτοπισμός από τον αστικό χώρο και η μεταμφίεσή τους μέσα σε αυτόν.

Η επιλογή του χώρου του κυλικείου συμπυκνώνει γνωρίσματα που συναντώνται στην ανάπτυξη του ίδιου του έργου, συνθέτοντας, με τον τρόπο αυτόν, μια ετεροτοπία εντός της ετεροτοπίας του νεκροταφείου.»

Δημήτρης Καμαρωτός

Αναπνοή

Μια διαδρομή μέσα σε ένα ενεργό ηχητικό τοπίο

28 Μαΐου, 11 Ιουνίου, 18 & 19 Ιουνίου | 19:00 – 20:00

Είσοδος ελεύθερη

Κρατήσεις θέσεων στο [email protected]

Μουσικοί (με αλφαβητική σειρά): Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου, Μαρίνα Αργυρίδου, Λεονώρα Γαϊτάνου, Πάνος Καμμένος, Μάνος Καρατζογιάννης, Αλεξάνδρα Ντεληθέου, Ιωάννα Πιατά, Βασιλική Σουρρή, Αλέξανδρος Τούντας

Σημείωμα του καλλιτέχνη Δημήτρη Καμαρωτού: «Διαδρομή σε ένα μέρος της πόλης που διατηρεί ακοίμητο τη λειτουργία του, ανεξάρτητα από τα εξωτερικά συμβαίνοντα, ένα μέρος που λειτουργεί αδιάλειπτα κατοικημένο από τον πληθυσμό της πόλης σαν χώρος προσωπικής και συλλογικής μνήμης. Ένας χώρος που τον επισκέπτονται οι κάτοικοι της πόλης για να θυμηθούν και να τιμήσουν πρόσωπα και στιγμές του παρελθόντος. Παράλληλα, ένας χώρος που μπορεί να δώσει μια επιβεβαίωση ζωής, μια αναπνοή της πόλης όπου, με τη μνήμη στους κατοίκους της που έφυγαν, ενισχύεται η σημασία της παρούσας στιγμής των ζώντων.

Αυτή η σιωπηλή διαδρομή, που διαρκεί περίπου 45 λεπτά, προτείνει μέσα από την ακρόαση του φυσικού ηχοτοπίου το άνοιγμα ενός χώρου σκέψης. Αναμειγνύονται μνήμες χαραγμένες στην πέτρα και έργα τέχνης, ήχοι φύσης και ήχοι πόλης. Μια ομάδα που περιβάλλει τους επισκέπτες δημιουργεί ένα διαφανή καμβά φυσικών και ηλεκτρονικών ήχων, που σποραδικά προτείνει την ενεργητική ακρόαση και δημιουργεί έναν ήπιο ιστό ο οποίος προστίθεται στο υπάρχον ηχητικό τοπίο.»

Λίγα λόγια για το Ύπνος Project

Το Ύπνος Project είναι ένα σπονδυλωτό πρόγραμμα εκδηλώσεων της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο αποτελείται από μια έκθεση έργων μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, performances και sleepovers, έναν κύκλο ηχητικών έργων και ζωντανών περιπατητικών δράσεων και μια σειρά διαλέξεων και δημόσιων συζητήσεων. Επίσης, συνοδεύεται από μια ειδική περιοδική έκδοση.

Το Ύπνος Project αναπτύσσεται στο κτίριο της Στέγης, στο κτίριο του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και σε άλλους χώρους, από 18 Απριλίου έως 19 Ιουνίου.

Το πρόγραμμα προσεγγίζει το μείζον θέμα του Ύπνου μέσα από καλλιτεχνικές πρακτικές, κείμενα και δημόσιες συζητήσεις που ξεδιπλώνουν τις πιο σύγχρονες αιχμές και εκδοχές του. Δεν πρόκειται για μια θεματική έκθεση –με τη συμβατική έννοια του όρου– αλλά για ένα πρόγραμμα καλλιτεχνικών δράσεων που επικεντρώνονται σε εκείνο το λιγότερο εξερευνημένο τμήμα της ζωής και του φαντασιακού μας. Εκείνο το τμήμα που πιστεύουμε πως οι δραστηριότητές μας αναστέλλονται και αποσυρόμαστε για να ανασυνταχτούμε σωματικά και ψυχικά, που πιστεύουμε πως παύει η κοινωνική δραστηριότητα και τα βάρη της. Πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα γύρω από το τμήμα της ζωής μας που νομίζουμε πως του αξίζουν η σιωπή και η αργία.

Πληροφορίες

Α΄ Κοιμητήριο Αθήνας

Τριβωνιανού 29 & Αναπαύσεως, Αθήνα

Είσοδος ελεύθερη

Κρατήσεις θέσεων για το έργο Αναπνοές στο [email protected]