Στο βάθος της σκηνής ένα μικρό μίνι μπαρ, όπου ο άνδρας ανανεώνει διαρκώς το ουίσκι του. Μια αύρα μυστηρίου διαπερνά το ζευγάρι αυτό, που μάλλον είναι απλώς δύο σύζυγοι που προσπαθούν να συζητήσουν για οδυνηρές εμπειρίες - ρεαλιστικές ή μη - του παρελθόντος. Σταδιακά οι ήρωες αυτοεγκλωβίζονται, καθώς η επώδυνη διαδικασία καθίσταται συνθήκη αναπόδραστη, που εξωθεί τις δυο φωνές να φτάσουν μέχρι το τέλος.
Ο λόγος για το έργο «Τέφρα και σκιά» του Χάρολντ Πίντερ, που παρουσιάζεται στο θέατρο Ροές σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, ένα έργο που αποτελεί μια έξοχα κρυπτογραφημένη παραβολή για την αποδοχή της βίας, την υπακοή στη δύναμη εκείνου που την ασκεί και την ατομική ευθύνη εκείνου που συναινεί.
Είναι πραγματικά άξιο θαυμασμού πώς ένας τόσο νέος στην ηλικία σκηνοθέτης είναι τόσο ώριμος στις επιλογές του και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τα δύσκολα έργα που επιλέγει. Είχα την τύχη να δω το ίδιο έργο πριν χρόνια, το 2000, το ίδιο έργο στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή με τον ίδιο και τη Ρένη Πιττακή στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και είχα την ακόμη μεγαλύτερη τύχη βλέποντας το σήμερα να μην χρειάζεται να προβώ σε καμία απολύτως σύγκριση γιατί πολύ απλά δεν χρειάστηκε…
Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά ήταν χειρουργικά ακριβής και υφασμένη στην απόλυτη λεπτομέρεια, καθώς κατάφερε να αποδομήσει πλήρως το δύσκολο αυτό έργο του Πίντερ, να αναδείξει όλες τις διαχρονικές πτυχές του και τελικά να το μεταφέρει στο σήμερα, στο 2015. Με πολύτιμο σύμμαχο τη ρέουσα μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη, έπαιξε με τις εκκωφαντικές στα αφτιά μας σιωπές των ηρώων του, σιωπές που παραπέμπουν τόσο έντονα στις σύγχρονες σχέσεις, ενώ παράλληλα, έκανε ένα εύστοχο σχόλιο για τη σύγχρονη Ευρώπη αντιστοιχίζοντας τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της ναζιστικής Γερμανίας με τα πάθη των προσφύγων στα στρατόπεδα φιλοξενίας και στη θάλασσα του Αιγαίου.
Οι ερμηνείες του Χρήστου Λούλη και της Εύης Σαουλίδου ήταν υποδειγματικές, καθώς μας σύστησαν ένα ζευγάρι άνδρα και γυναίκας, στο οποίο εναλλάσσονταν διαρκώς οι ρόλοι του θύτη και του θύματος. Ένα ζευγάρι που η γυναίκα είναι διαρκώς καθηλωμένη σε μία καρέκλα, σαν ανάπηρη, και ο άνδρας κινείται σαν δυνάστης από πάνω της πίνοντας ουίσκι. Του περιγράφει σαδιστικά τις στιγμές που πέρασε μ΄ έναν παλιό, ίσως και ανύπαρκτο, εραστή της. Τον κακοποιεί συναισθηματικά. Και ο άνδρας αντιδρά. Και μετά τους κατακλύζουν και άλλες μνήμες. Μνήμες που εκδηλώνονται με λόγια, αλλά κυρίως με σιωπές. Μνήμες ωμής και καλυμμένης βίας. Βία των σχέσεων, αλλά και της ιστορίας, βία των ανθρώπων, αλλά και των κρατών, των καταστάσεων, των μοναρχών και των δημοκρατών. Βία μέσα στο πέρασμα του χρόνου, στο διηνεκές. Η προσωπική μας και η συλλογική μας μοίρα και ιστορία ή αλλιώς Τέφρα και Σκιά. Γιατί όσο χαμηλώνουν τα φώτα στη σκηνή, τόσο πιο έντονες γίνονται οι σκιές των δύο πρωταγωνιστών, τόσο η άμμος που πατούν μετουσιώνεται σε τέφρα…
Το «Τέφρα και Σκιά» δεν είναι ένα έργο εύκολο και βατό. Πασχίζεις να ανακαλύψεις την αλήθεια πίσω από τις λέξεις, πασχίζεις να συνδέσεις τα όσα ακούγονται, πασχίζεις να κατανοήσεις τα παράλληλα σύμπαντά του. Ωστόσο, οι καρποί που θα δρέψετε όσοι τελικά επιλέξετε να τη δείτε θα είναι πρωτόγνωροι…
Μοναδική προϋπόθεση; Πριν παρακολουθήσετε την παράσταση, διαβάστε λίγα πράγματα για το έργο, προκειμένου να μη χαθείτε στις δαιδαλώδεις ατραπούς του Πίντερ και των παραβολών του.
Γεωργία Οικονόμου
georgia.oikonomou@gmaicom
