Ελένη Γερασιμίδου: Μια αντάρτισσα στο σανίδι

17.12.2013

Εξήντα πέντε χρόνια από την λήξη του Εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα (1949) και σαράντα χρόνια από την πτώση της δικτατορίας (1974), στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου «Σημείο» παρουσιάζεται το έργο «Ήλιος στην πέτρα» της Σοφίας Αδαμίδου, βασισμένο στη ζωή της αντάρτισσας του Δημοκρατικού Στρατού, Ελένης Τραγγανίδα – Μακρυνιώτη, όπως το κατέγραψε στο αφήγημά της «Η Μυρτιά του βουνού», καθώς και σε διηγήσεις άλλων συναγωνιστριών και εξόριστων γυναικών, τόσο την περίοδο του Εμφυλίου όσο και την περίοδο της δικτατορίας.

Η παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία και φωτισμούς Κοραή Δαμάτη και σκηνικά - κοστούμια Γιάννη Μετζικώφ. Στο ρόλο της Μυρτιάς η Ελένη Γερασιμίδου. Βασικό ρόλο στην παράσταση έχει η Καλλιόπη Βέττα που ερμηνεύει επί σκηνής παραδοσιακά μοιρολόγια, αντάρτικα και τραγούδια των Μίκη Θεοδωράκη, Θάνου Μικρούτσικου, Απόστολου Καλδάρα, Νίκου Κυπουργού κ.ά. Κύμβαλο: Κλέαρχος Κορκόβελος. Συμμετέχει η Μαρίζα Τσίγκα.

«Διάβασα και άκουσα πολλές μαρτυρίες, από τα χρόνια της αντίστασης και του εμφυλίου» -σημειώνει η Σοφία Αδαμίδου. «Οταν διάβασα και την ιστορία της Μυρτιάς του Βουνού, που ίσως ήταν από τις μικρότερες ανταρτοπούλες του Δημοκρατικού Στρατού, συνειδητοποίησα το χρέος. Αυτοί οι άνθρωποι κάηκαν στη φωτιά για να φωτίζουν τα όνειρά μας. Είναι σειρά μας να ανάψουμε ένα φως να φωτιστεί το μεγαλείο της ψυχής τους. Μέσα, λοιπόν, από την ιστορία μιας από τις χιλιάδες αγωνίστριες, της κυρά Ελένης, που είναι ακόμη μάχιμη, συνέθεσα το σύμβολο της αγωνίστριας γυναίκας, της αγωνίστριας μάνας. Στο πρόσωπο της Μυρτιάς, δραματουργικά αξιοποιώντας κι άλλες μαρτυρίες, έχοντας στο μυαλό μου την αφήγηση της κόρης της Βάσως Κατράκη η οποία στην εξορία ζωγράφιζε ήλιους στις πέτρες και τα βότσαλα για να δίνει ελπίδα στους συνεξόριστους συντρόφους της, δημιούργησα μια θεατρική ηρωίδα που δεν σηκώνει "τ΄ άδικο" που ζούμε και σήμερα. Μια ηρωίδα που έζησε στις μάχες. Ατέλειωτες μάχες... Πάντα σε θέση μάχης. Ποτέ σε θέση ανάπαυσης. Γι' αυτόν τον αγώνα, χρειάζεται γνώση και μνήμη. Όχι δεν θα μας κάμψουν. Και το θέατρο μπορεί να συμβάλει σ' αυτό. Όπως έλεγε ο Ντάριο Φο "... το θέατρο είναι το αμεσότερο όπλο. Όχι για να δώσει λύσεις, αλλά για να βοηθήσει σε μια μάχη"».

Η Μυρτιά αφηγείται τη ζωή της στον Δημοκρατικό Στρατό, τις εξορίες, τις φυλακίσεις της σε μια έγκυο συγκρατούμενή της -βουβό πρόσωπο- στη Γυάρο, όπου είναι και πάλι εξορία, ακολουθώντας την μοίρα χιλιάδων αγωνιστών της γενιάς της, την περίοδο της Χούντας. Ηταν μόλις 16 χρονών όταν πήρε την απόφαση να βγει στο βουνό μην μπορώντας να αντέξει το άδικο. «Από μικρή οργιζόμουν με το άδικο. Ακόμα αυτή η οργή. Όσο θα υπάρχει άδικο θα το πολεμάω. Με την αγάπη, μου ‘λεγε ο πατέρας μου, με την αγάπη κάποια μέρα θα τους λυγίσουμε αυτούς που επιβάλουν το μίσος και το άδικο. Γι’ αυτό βγήκα στο Βουνό. Απ’ την πρώτη κιόλας μέρα… είδα τον ήλιο που μας έκρυβαν. Μέσα στη συννεφιά του κόσμου… κι εγώ έβλεπα τον ήλιο», αφηγείται η ίδια. Στο βουνό έμαθε για το φριχτό θάνατο του πατέρα της, εκεί έμαθε να αγωνίζεται, να ελπίζει και να αντέχει. Παρηγοριά και καταφύγιο στις δύσκολες ώρες ήταν κάποιες άψυχες πέτρες που τους έδινε ζωή, ζωγραφίζοντας πάνω τους, ήλιους, θάλασσες, λουλούδια. «Εμαθα πολλά στο βουνό και στις φυλακές. Εκεί έμαθα γράμματα. Μέχρι που ανέβηκα στο βουνό, δεν ήξερα να γράφω ούτε το όνομά μου. Δεν μπορούσε να με στείλει στο σχολείο ο πατέρας μου. Μετά, μέχρι και ημερολόγιο έγραφα. Μεγάλο σχολείο», λέει στην συγκρατούμενή της. Και θυμάται τον ενθουσιασμό του αγώνα, αλλά και το κυνηγητό, τις φυλακές, τα βασανιστήρια, τον ψυχικό και σωματικό εξευτελισμό τον δικό της και το συγκρατούμενών της. Κι έπειτα, το 1954, η πολυπόθητη ελευθερία τότε που μπόρεσε να κάνει επιτέλους οικογένεια και μετά πάλι κυνηγημένη από τη Χούντα. «Αλλοίμονο στους λαούς που πιστεύουν σε προστάτες! Οι σύμμαχοι. Αν έχεις τέτοιους συμμάχους, τι τους θέλεις τους εχθρούς. Θα περάσει, όμως κι αυτό. Όχι μόνο του, βέβαια. Όσοι έχουν μείνει έξω, από φυλακές και εξορίες, αυτοί που συνεχίζουν τον αγώνα, θα ρίξουν τους δικτάτορες. Και θα ζήσουμε πάλι ελεύθεροι. Ελπίζω, να σταματήσει όμως εδώ. Να μην έρθει καιρός που οι άνθρωποι θα περάσουν πάλι πείνα, πόνο και διωγμούς. Εύχομαι τα όσα περάσαμε σαν λαός να μας κάνουν σοφότερους. Ελπίζω η ιστορία να μην επαναληφθεί».

ΙΝFO: