Χαρακτικά του Γκόγια, που θα ήθελαν να έχουν πολλά μουσεία, διαθέτει η Εθνική Πινακοθήκη, η οποία συμμετέχει στις εκδηλώσεις για τα 180 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου, με μια μεγάλη έκθεση από 212 χαλκογραφίες, που ανήκουν στις μόνιμες συλλογές της.

Πρόκειται για χαλκογραφίες από τέσσερις διάσημες σειρές του καλλιτέχνη, που θα δούμε από τις 25 Ιουνίου (έως τις 20 Οκτωβρίου) για πρώτη φορά ύστερα από 35 χρόνια. Το 1973 ο τότε διευθυντής Μαρίνος Καλλιγάς είχε εκθέσει τον θησαυρό που είχε αγοράσει τμηματικά μεταξύ 1961 και 1965.

Στις μέρες μας είναι σχεδόν αδύνατο για ένα μουσείο, ειδικά ελληνικό, να αγοράσει Γκόγια. Το ποσό για την πρώτη σειρά ήταν 25.000 ελβετικά φράγκα, όταν τρία σχέδια του Γκόγια που θα δημοπρατηθούν το ερχόμενο Σάββατο, στο Λονδίνο, αναμένεται να αγγίξουν τα 2,5 εκατ. ευρώ.

«Τρόποι να πετάς», από τη σειρά «Disparates - Τρέλες», που αποτελεί πρόδρομο του σουρεαλισμού

Και οι τέσσερις σειρές δημιουργήθηκαν μετά την αρρώστια, το 1792, που άφησε τον Γκόγια κουφό και τον έστρεψε στη σκληρότητα και τα παράλογα του κόσμου. Ηταν ήδη διαποτισμένος με τις ιδέες του διαφωτισμού.

Στη σειρά «Τα καπρίτσια» (1796-8), στηλιτεύει την Αυλή, τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες, την κενοδοξία των γυναικών. Πολλές φορές συμπληρώνει τα χαρακτικά με σχόλια, όπως αυτό που δανείζει τον τίτλο του στην έκθεση: «Ο ύπνος της λογικής γεννά τέρατα», με τον ζωγράφο γερμένο στο γραφείο, μια γλαύκα, σύμβολο της σοφίας, να έχει αρπάξει τα πινέλα και πάνω τερατόμορφα πουλιά.

Σε άλλο, απεικονίζεται ένα σκιάχτρο με ράσα και γύρω γυναίκες να προσεύχονται στο...σκιάχτρο. «Κοίτα τι κάνει ένας ράφτης», το σχόλιο.

Στη σειρά «Τα δεινά του πολέμου», ο Γκόγια απαθανάτισε τη φρίκη της κατάκτησης της Ισπανίας από τον Ναπολέοντα, στα 1808, και την αντίσταση του ισπανικού λαού.

Τα χαρακτικά αυτά με έντονο αντιπολεμικό μήνυμα, που δεν είχε τολμήσει ο καλλιτέχνης να εκδώσει όσο ζούσε, αφορούν και τους πολέμους των ημερών μας, στο Ιράκ και αλλού, σχολιάζει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, κ. Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα. Κορυφαίοι πίνακες της αντιπολεμικής στάσης του καλλιτέχνη είναι «Η 2α Μαϊου (Εξέγερση)» και «Η 3η Μαϊου (Εκτελέσεις)» (Μουσείο Πράδο).

Στις «Ταυρομαχίες» παρακολουθούμε την εξέλιξη της ταυρομαχίας, ενώ η σειρά «Disparates - Τρέλες» αποτελεί πρόδρομο του σουρεαλισμού. Γενικότερα ο Γκόγια άσκησε μεγάλη επίδραση σε όλα σχεδόν τα μεταγενέστερα καλλιτεχνικά κινήματα. Ο ίδιος, αφού καυτηρίασε με τα πορτρέτα του την Αυλή, εγκατέλειψε την Ισπανία και πέθανε αυτοεξόριστος στο Μπορντό της Γαλλίας.

Η έκθεση (επιμέλεια Μαριλένα Κασιμάτη) συμπίπτει με τη συμπλήρωση 180 χρόνων από τον θάνατο του Γκόγια. Χορηγός ο όμιλος Λαυρεντιάδη.

ΑΠΟ ΚΟΥΡΜΠΕ ΕΩΣ ΣΕΖΑΝ
Η έκθεση Γκόγια γίνεται σε αντικατάσταση της παρουσίασης της ελβετικής συλλογής ιμπρεσιονιστών Οσκαρ Γκετς, που ματαιώθηκε λόγω υψηλού προϋπολογισμού. Μετά τη λήξη της (20 Οκτωβρίου), θα ακολουθήσει η έκθεση με 80 θησαυρούς από το παρισινό Μουσείο Ορσέ, από Κουρμπέ έως Σεζάν, προϋπολογισμού 1 εκατ. ευρώ, την οποία η κ. Λαμπράκη συγκρίνει με εκείνη «Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν». Η διευθύντρια της Πινακοθήκης τιμήθηκε, χθες το βράδυ, στην Ιταλική Πρεσβεία, με το Παράσημο του Ταξιάρχη της Ιταλικής Δημοκρατίας.

Δήμητρα Ρουμπούλα