O σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία από τις ασθένειες του πολιτισμού μας, και όχι άδικα, αφού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά και κοινωνικά προβλήματα της εποχής μας. Σήμερα εκτιμάται ότι περισσότερα από 350 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από τη νόσο, με τάση να ξεπεράσουν τα 500 εκατομμύρια σε μία δεκαπενταετία. Όμως και στη χώρα μας, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΕΚΕΔΙ (Εθνικό Κέντρο Διαβήτη), ο αριθμός των διαβητικών ανέρχεται σε 1.000.000, ενώ υπολογίζεται ότι τα άτομα με ΣΔ που δεν γνωρίζουν την ασθένειά τους πρέπει να ξεπερνούν τις 300.000. Συνολικά 8-10% του πληθυσμού έχουν διαβήτη.
1. Ποιο από τα παρακάτω συμπτώματα μπορεί να κρύβουν αδιάγνωστο διαβήτη;
Α. Απώλεια βάρους
Β. Δίψα
Γ. Συχνουρία
Δ. Εξάντληση
Ε. Όλα τα παραπάνω
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ε. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη, όλα τα παραπάνω συμπτώματα δείχνουν προδιάθεση ή και ύπαρξη διαβήτη, δηλαδή ότι στο αίμα κυκλοφορεί υπερβολική ποσότητα σακχάρου (γλυκόζης). Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την ινσουλίνη, την ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει την πρόσληψη από τα κύτταρα της απαραίτητης για τη λειτουργία τους γλυκόζης. Στο διαβήτη τύπου 1 ή νεανικό διαβήτη (την πιο επιθετική μορφή) η παραγωγή της ινσουλίνης στον οργανισμό είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ενώ ο διαβήτης τύπου 2 ξεκινά συνήθως όταν τα κύτταρα δεν χρησιμοποιούν την ινσουλίνη κατάλληλα (η λεγόμενη αντίσταση στην ινσουλίνη). Προληπτικά, λοιπόν, οι γιατροί συνιστούν σε όλους ανεξαιρέτως μετά τα 45 να κάνουν έναν έλεγχο και εάν τα επίπεδα του σακχάρου τους στο αίμα είναι φυσιολογικά να επαναλαμβάνουν την εξέταση κάθε 3 χρόνια. Επίσης ο έλεγχος επιβάλλεται μία φορά το χρόνο στους υπέρβαρους ή παχύσαρκους ενήλικες που έχουν τουλάχιστον ένα ακόμη από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: σωματική αδράνεια, ιστορικό ?διαβήτη (σε συγγενή 1ου βαθμού), διαβήτη κυήσεως (στις γυναίκες), καρδιαγγειακής νόσου, πολυκυστικών ωοθηκών και προδιαβήτη κι ακόμη όσοι έχουν αυξημένα επίπεδα πίεσης (πάνω από 140/90 mmHg), μειωμένα επίπεδα HDL «καλής» χοληστερόλης ή αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων.
2. Σωστό ή λάθος; Δεν κινδυνεύεις από διαβήτη αν είσαι αδύνατος.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Λάθος. Σε πρόσφατη μελέτη του Γερμανικού Κέντρου Έρευνας (www.diabetes-heute.de) έγινε στατιστική ανάλυση των παραγόντων που συνήθως ευθύνονται για την ανάπτυξη του σακχάρου (φύλο, ηλικία, βάρος κ.ά.). Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι περίπου το 26% των ατόμων με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν προδιαβήτη από εκείνα που δεν είχαν ιστορικό. Μάλιστα από τα άτομα με ιστορικό μεγαλύτερο κίνδυνο παρουσίασαν εκείνα που δεν ήταν παχύσαρκα. Πράγμα που σύμφωνα με τους ειδικούς σημαίνει ότι η γονιδιακή παρέμβαση στην ανάπτυξη του διαβήτη είναι πολύ ισχυρή, γι’ αυτό και οι αδύνατοι πρέπει να ελέγχουν τακτικά το σάκχαρό τους.
3. Σωστό ή λάθος; Τα άτομα με διαβήτη δεν μπορούν να καταναλώσουν φρούτα παρά μόνο ξινόμηλα!
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Λάθος. Τα άτομα με διαβήτη μπορούν και πρέπει να καταναλώνουν από όλα τα φρούτα και όχι μόνο τα ξινά (όπως ξινόμηλο και γκρέιπφρουτ) που πίστευαν παλαιότερα. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, η κατανάλωση φρούτων όχι μόνο δεν βλάπτει, αλλά βοηθάει στη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα, αρκεί να έχουν μέτριο μέγεθος, να μην ξεπερνούν τις 2-3 μερίδες ημερησίως και να μην είναι «παραγινωμένα». Το καλύτερο είναι να προτιμά φρούτα εποχής και κυρίως αχλάδια, μήλα και πορτοκάλια, τα οποία περιέχουν υψηλής ποιότητας υδατάνθρακες και φυτικές ίνες, επιβραδύνοντας την απορρόφηση της γλυκόζης.
4. Ποιο είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας για την πρόληψη του διαβήτη;
A. Πρωινό
Β. Μεσημεριανό
Γ. Δείπνο
Δ. Σνακ
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Α. Σύμφωνα με έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, τα άτομα που παραλείπουν το πρωινό γεύμα έχουν κατά 20% μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη σε σχέση με όσους τρώνε κανονικά το πρωί ένα μικρό γεύμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα ήταν μακρόχρονη και τα δεδομένα των εθελοντών μελετήθηκαν επί 16 ολόκληρα χρόνια. Όσο για το πρωινό, μπορεί να περιλαμβάνει: 1 φλιτζάνι γάλα (1,5% λιπαρά) 2 φρυγανιές (κατά προτίμηση ολικής αλέσεως) και 1 φέτα άπαχο τυρί ή τοστ με λίγο τυρί και λίγο ζαμπόν γαλοπούλας, καφέ και αφεψήματα, χωρίς ζάχαρη ή με υποκατάστατα ζάχαρης.
5. Ποια δίαιτα έχει βρεθεί ότι προλαμβάνει το διαβήτη;
Α. Χαμηλή σε υδατάνθρακες
Β. Χαμηλή σε λιπαρά
Γ. Μεσογειακή
Δ. Χορτοφαγική
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Γ. Σύμφωνα με τους ειδικούς από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας, Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδους Διαβήτη και των επιπλοκών του (www.hndc.gr), οι βασικοί κανόνες της διατροφής των ατόμων με ή χωρίς διαβήτη πρέπει να έχουν ως πρότυπο τη μεσογειακή δίαιτα. Δηλαδή μια διατροφή που να στηρίζεται σε όσπρια, λαχανικά, φρούτα και δημητριακά, λιγότερο σε ζωικές πρωτεΐνες, και να διαθέτει το ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών. Στο διαιτολόγιό μας πρέπει:
- Το½ του πιάτου να καταλαμβάνουν λαχανικά πλούσιων σε φυτικές ίνες, οι οποίες καθυστερούν την απορρόφηση του σακχάρου στο αίμα.
- Το 1/4 του πιάτου να περιλαμβάνει υδατάνθρακες (ρύζι, πατάτες, ψωμί), κατά προτίμηση από προϊόντα ολικής άλεσης, γιατί αυξάνουν λιγότερο το σάκχαρο στο αίμα μετά την κατανάλωσή τους.
- Το υπόλοιπο 1/4 να περιέχει πρωτεΐνες (ψάρι, κοτόπουλο ή γαλοπούλα χωρίς πέτσα, κόκκινο κρέας από άπαχο κομμάτι, όσπρια). Οι πρωτεΐνες καθυστερούν εξαιτίας της πέψης την αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
6. Ποιος από αυτούς τους διάσημους έχει διαβήτη τύπου 2;
Α. Tom Hanks
Β. Paula Deen
Γ. Ηalle Berry
Δ. Nick Jonas
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Α, Β, και Γ. Ο βραβευμένος με Όσκαρ ηθοποιός Tom Hanks διαγνώστηκε με διαβήτη τύπου 2 εδώ και 20 χρόνια, καθώς και η ηθοποιός Ήalle Berry. Επίσης από διαβήτη τύπου 2 πάσχουν η Paula Deen (γνωστή Αμερικανίδα σεφ), η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως η «βασίλισσα» των πλέον ανθυγιεινών λιπαρών γευμάτων. Από τις συνταγές της, που παρουσίαζε σε εκπομπή μαγειρικής στο αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι Food Chanel, αυτές που την έκαναν διάσημη, ήταν το τηγανητό τσίζκεϊκ με επικάλυψη σοκολάτας και το τσίζμπεργκερ με διπλό μπέικον και τηγανητό αβγό ανάμεσα σε δύο γλασαριστά ντόνατ!
7. Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να ακολουθηθεί ως θεραπεία;
Α. Επέμβαση
Β. Ινσουλίνη
Γ. Ινκρετίνες
Δ. Μετφορμίνη
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Β, Γ και Δ. Σε ό,τι αφορά την ινσουλίνη, είναι η θεραπεία που χρησιμοποιείται στο νεανικό ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη (τύπου 1) αλλά και στο διαβήτη τύπου 2. Στα άτομα με διαβήτη τύπου 1 χορηγείται σε καθημερινή ενέσιμη μορφή, ενώ για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 ο γιατρός μπορεί να τη συνταγογραφήσει σε συνδυασμό με χάπια (όταν το σώμα αρχίζει σταδιακά να παράγει υπερβολικά λίγη ινσουλίνη για την κάλυψη των αναγκών του). Το πρώτο ωστόσο φάρμακο εκλογής για το διαβήτη τύπου 2 είναι η μετφορμίνη, που μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Επίσης η θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 τα τελευταία χρόνια βασίζεται και σε μια καινούργια κατηγορία φαρμάκων, τις λεγόμενες ινκρετίνες, οι οποίες αυξάνουν την έκκριση της ινσουλίνης από το πάγκρεας. Τα νέα αυτά φάρμακα, εκτός από την καλή ρύθμιση του σακχάρου που προσφέρουν, χαρακτηρίζονται και από πολύ μικρό κίνδυνο για να εμφανίσουν υπογλυκαιμία (μια σημαντική παρενέργεια των περισσότερων αντιδιαβητικών φαρμάκων).
8. Σωστό ή λάθος; Τα νέα φάρμακα ρυθμίζουν καλύτερα το διαβήτη.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σωστό. Αν και ο σακχαρώδης διαβήτης δεν θεραπεύεται ακόμα εντελώς, εντούτοις ρυθμίζεται καλύτερα με τα σύγχρονα φάρμακα, τα οποία έχουν λιγότερες παρενέργειες. Επίσης πολλά έχουν αλλάξει για την ινσουλινοθεραπεία, η οποία σήμερα στα άτομα με διαβήτη τύπου 1 εφαρμόζεται είτε με ενέσεις σε σχήμα στυλό είτε με μια ειδική συσκευή η οποία εφοδιάζει τον ασθενή με ινσουλίνη στις κατάλληλες ποσότητες. Οι σύγχρονες ενέσεις ινσουλίνης (ειδικά στυλό με πολύ λεπτή βελόνα), όπως και η ειδική αντλία, έχουν συμβάλει στη μείωση του κινδύνου μιας λανθασμένης δόσης, αφού η δόση σε αυτές είναι καθορισμένη. Επιπλέον η ινσουλίνη σήμερα αναπαράγεται με τη μέθοδο της βιοτεχνολογίας, γεγονός που εξασφαλίζει αφενός μεγαλύτερη δραστικότητα κατά τη χρήση της και αφετέρου μηδενικές παρενέργειες.
9. Ποιο ρόφημα θεωρείται καλύτερο για κάποιον με διαβήτη;
Α. Χυμός ροδιού
Β. Γάλα με χαμηλά λιπαρά
Γ. Καφές ή τσάι
Δ. Νερό
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Γ. Η κατανάλωση καφέ και τσαγιού έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Πρόσφατα μάλιστα οι επιστήμονες μελέτησαν και πώς οι αλλαγές στην κατανάλωση αυτών των δύο ροφημάτων για περίοδο τεσσάρων ετών μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου τα επόμενα 4 χρόνια. Τα αποτελέσματα της μελέτης τους, που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση Diabetologia (http://link.springer.com/article/10.1007/s00125-014-3235-7/fulltext.html), έδειξαν ότι τα άτομα που αύξησαν την κατανάλωση καφέ σε περισσότερο από 1 φλιτζάνι την ημέρα για περίοδο τεσσάρων ετών παρουσίασαν 11% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 τα επόμενα 4 χρόνια. Ενώ εκείνοι που μείωσαν την κατανάλωση καφέ σε περισσότερο από 1 φλιτζάνι την ημέρα εμφάνισαν αύξηση του κινδύνου κατά 17%.
10. Ποια μέρη του σώματος επηρεάζει ο διαβήτης;
Α. Μάτια
Β. Κάτω άκρα
Γ. Καρδιά
Δ. Νεφρά
Ε. Όλα τα παραπάνω
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ε. Όπως επισημαίνει η κ. Στυλιανή Ηρακλειανού, πρόεδρος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, οι επιπλοκές του διαβήτη επηρεάζουν την όραση (με βλάβη στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού), την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία (με συνέπεια τη στεφανιαία νόσο, το έμφραγμα και το εγκεφαλικό επεισόδιο) και τα νεφρά (οδηγώντας στη διαβητική νεφροπάθεια). Επίσης ο σακχαρώδης διαβήτης έχει άμεσες επιπτώσεις στα κάτω άκρα (με προβλήματα κυκλοφορίας και εμφάνιση πληγών). Ωστόσο σήμερα, με τα διαγνωστικά μέσα που διαθέτει η επιστήμη, ο διαβητικός ασθενής μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, χωρίς νοσηλείες για τις οξείες επιπλοκές (υπογλυκαιμία, υπεργλυκαιμία, λοιμώξεις του αναπνευστικού), και το σπουδαιότερο, χωρίς χρόνιες επιπλοκές σε ζωτικά όργανα.
11. Μπορείς να μειώσεις τον κίνδυνο να αναπτύξεις διαβήτη με...
Α. Διαλογισμό
Β. Άσκηση
Γ. Προϊόντα χωρίς γλουτένη
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Β. Είναι πια ξεκάθαρο ότι η άσκηση εκτός από τα οφέλη της στη διατήρηση της υγείας γενικότερα έχει πολλά να προσφέρει τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση του διαβήτη, καθώς βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Μάλιστα μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι έχουν προδιάθεση για τη συγκεκριμένη νόσο, με μέτρια άσκηση τουλάχιστον 30 λεπτά καθημερινά (π.χ. περπάτημα), μειώνουν κατά 40% τον κίνδυνο να εμφανίσουν τελικά διαβήτη. Επίσης και στους ήδη διαβητικούς έπειτα από οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτών πέφτουν τα επίπεδα του σακχάρου κατά 20-30%. Έχει βρεθεί ακόμα ότι η άσκηση αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη, δηλαδή βοηθά στην εισαγωγή της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα, ώστε να μειωθούν τα επίπεδά της στο αίμα.
12. Ποιο από τα παρακάτω τρόφιμα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη;
Α. Κόκκινο κρέας
Β. Ξηροί καρποί
Γ. Παγωτό
Δ. Πίκλες
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Α. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «JAMA», τρώγοντας περισσότερο κόκκινο κρέας αυξάνεται ο κίνδυνος για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σε γενικές γραμμές διαπιστώθηκε ότι όσοι από τους συμμετέχοντες αύξησαν την κατανάλωση κόκκινου κρέατος κατά μισή μερίδα τουλάχιστον σε διάστημα 4 ετών παρουσίασαν αυξημένο κίνδυνο έως 48% να εμφανίσουν ΣΔ τύπου 2, ενώ εκείνοι που μείωσαν την κατανάλωσή του τουλάχιστον κατά μισή μερίδα σε διάστημα 4 ετών παρουσίασαν 14% μείωση του κινδύνου. Σε άλλη παρόμοια έρευνα (ΗPFS: Health Professionals Follow-Up), διαπιστώθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ της συχνής κατανάλωσης επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος και του κινδύνου εμφάνισης ΣΔ τύπου 2, ενώ το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας δεν φάνηκε να συσχετίζεται με το ΣΔ τύπου 2. Πολλές άλλες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με το κόκκινο κρέας και το διαβήτη. Το συμπέρασμα όλων είναι ότι η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος είτε προκαλεί αύξηση του βάρους, και έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης ΣΔ τύπου 2, είτε αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων στους πάσχοντες από ΣΔ.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΣΤ
Ποιες είναι οι γνώσεις σου;
1 έως 4 ΣΩΣΤΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Έχεις να μάθεις πολλά ακόμα για τη νόσο και ήδη με το τεστ απόκτησες μια καλή ενημέρωση.
5 έως 9 ΣΩΣΤΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Βρίσκεσαι σε σχετικά καλό δρόμο. Χρησιμοποίησε τη γνώση που αποκόμισες στην καθημερινή σου ζωή.
10 έως 12 ΣΩΣΤΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Συγχαρητήρια, είσαι ενημερωμένη σχετικά με το διαβήτη και γενικότερα απ’ ό,τι φαίνεται φροντίζεις την υγεία σου.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
