Έχεις ερωτικές φαντασιώσεις; Μήπως τις φοβάσαι, τις νιώθετε επικίνδυνες και τις απωθείς πριν καλά-καλά τις ζήσεις; Και τι σημαίνει «ζω» την ερωτική μου φαντασίωση; Την κάνω πράξη ή κάτι διαφορετικό; Τελικά ξέρεις πώς μπορείς να τις ζήσεις και να τις διαχειριστείς σωστά ώστε να έχεις τα επιθυμητά αποτελέσματα για καλύτερη ποιότητα ερωτικών σχέσεων;
Τι σημαίνει φαντασίωση;
Ακόμα και σήμερα, στον υπερ-εξελιγμένο δυτικό κόσμο, για πολλούς η έννοια της ερωτικής φαντασίωσης και πολύ περισσότερο η πρακτική της δεν είναι απόλυτα κατανοητές και αποδεκτές από τον μέσο άνθρωπο. Κι όμως αποτελούν οργανικό μας κομμάτι αφού υπάρχουν στο ψυχικό δυναμικό του καθένα μας και η ενεργοποίηση τους όταν τις χρειαζόμαστε μπορεί να ωφελήσει την σεξουαλική μας ζωή, άρα και την καλή μας διάθεση και ευεξία. Τι ακριβώς σημαίνει η έννοια αυτή μας εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνος Μπούσουλας, κλινικός ψυχολόγος- ψυχοθεραπευτής με ειδίκευση στη σεξολογία.
«Η φαντασίωση είναι μια λειτουργία του νου, έχει κάποιους στόχους και επιτελεί μια λειτουργία στην όλη ψυχική μας οικονομία. Δεν είναι κατανάγκη μόνον ερωτική, μπορεί να έχει κι άλλες μορφές. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι είναι μια πολύ σημαντική λειτουργία η οποία αναφέρεται σε μια πολύ ευρύτερη λειτουργία που είναι η φαντασία. Η φαντασίωση είναι μια πιο πρακτική έκφραση της φαντασίας. Η φαντασία είναι δυνατότητα του ψυχισμού και του νου μας ενώ η φαντασίωση είναι η εκπλήρωση αυτής της δυνατότητας».
Η φαντασία μας φταίει…
«Ξέρουμε από έρευνες ότι η φαντασία επιδρά στο περιφερειακό, το νευροφυτικό και το ενδοκρινολογικό σύστημα, δηλ. είναι μια κατάσταση του νου που συνδέεται άμεσα με το σώμα. Η φαντασίωση ως λειτουργία της φαντασίας ενεργοποιεί τη μνήμη και τις συγκινήσεις τα συναισθήματα, μας λέει ο κ. Μπούσουλας. Ξέρουμε επίσης ότι οι συγκινήσεις και τα συναισθήματα είναι άρρηκτα δεμένα με τη σωματική λειτουργία, άρα η φαντασίωση πυροδοτεί άμεσα και το σώμα, τον οργανισμό. Έχει λοιπόν συναισθηματικές και νοητικές επιπτώσεις». Η ερωτική φαντασίωση λοιπόν είναι κομμάτι της μνήμης μας, του νου και του ψυχισμού μας, δεν είναι κάτι ξένο. «Είναι φυσική λειτουργία και επιτελεί ένα θετικό έργο στην ψυχική οικονομία. Κινητοποιεί το σώμα και το συναίσθημα, επομένως βοηθά άμεσα την σεξουαλικότητα», τονίζει ο κ. Μπούσουλας.
Ποιοι έχουν ερωτικές φαντασιώσεις
«Η κλινική εμπειρία λέει ότι έχουμε όλοι ερωτικές φαντασιώσεις, λέει ο κ. Μπούσουλας. Ξέρουμε όμως ότι συμβαίνει να αναστέλλεται αυτή η λειτουργία όπως μπορούν να ανασταλούν κι άλλες λειτουργίες του ψυχισμού, όπως για παράδειγμα η μνημονική ικανότητα. Να μην θυμάται δηλαδή κάποιος ένα σημαντικό υλικό από τη ζωή του. Αυτό συνήθως συμβαίνει με την παιδική ηλικία μας. Πόσο συχνά δεν συναντάμε ανθρώπους που δεν θυμούνται σχεδόν τίποτα από τα παιδικά τους χρόνια! Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να ανασταλεί και η ικανότητα παραγωγής ερωτικών φαντασιώσεων».
Γιατί γίνεται αυτό; Γιατί έτσι αναστέλλουμε σε γενικότερο επίπεδο συνολικά την σεξουαλικότητά μας. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την απουσία αυτών των φαντασιώσεων στη ζωή μας, αντικειμενικοί και υποκειμενικοί. «Συνήθως οι άνθρωποι αναστέλλουν τη σεξουαλική τους λειτουργία για λόγους αντικειμενικούς, π.χ. βρίσκονται σε ένα αντίξοο περιβάλλον που η σεξουαλικότητα μπορεί να είναι και επικίνδυνη, όπως σε μια εμπόλεμη ζώνη, παρατηρεί ο κ. Μπούσουλας. Αυθόρμητα αναστέλλονται αυτές οι λειτουργίες. Όμως υπάρχουν και καταστάσεις που ενώ δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος αναστολής της ερωτικής διαδικασίας, άρα και αναστολής της ερωτικής φαντασίωσης, παρόλα αυτά το κάνουμε γιατί υπάρχουν ενδοψυχικές συγκρούσεις που είναι ισοδύναμες του κινδύνου της εμπόλεμης ζώνης. Διάφορες ασυνείδητες ενορμήσεις βιώνονται ως απειλή και αυτόματα ενεργοποιούνται μηχανισμοί απώθησης ως άλλου τύπου ανάγκη επιβίωσης.
Η παθολογία λοιπόν της φαντασίωσης ανιχνεύεται κυρίως ως προς την αναστολή της. Όταν δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος να απωθηθεί αυτή η φυσική λειτουργία. Εκεί μιλάμε για μια νευρωτικού τύπου άμυνα στη σεξουαλικότητα γενικότερα. Με την έννοια να μην μπορείς να έχεις, να βιώσεις την ερωτική φαντασίωση».
Ταμπού ή όχι;
Σήμερα είναι πια γνωστό ότι οι ερωτικές φαντασιώσεις βοηθάνε την σεξουαλική λειτουργία όπως τα προκαταρκτικά χάδια, τα σεξουαλικά παιχνίδια, το φλερτ κλπ. Όπως τη βοηθούν και η συναισθηματική έκφραση, η καλή επικοινωνία μέσα στην σχέση. Κι όμως για πολλούς αποτελούν κάτι σχεδόν «απαγορευμένο», ένα ταμπού κατά κάποιο τρόπο.
«Συμβαίνει συχνά στο μέσο κοινό, το επιβεβαιώνουν και έρευνες, σημειώνει ο κ. Μπούσουλας. Πάντως πια ταμπού δεν είναι τόσο η φαντασίωση αυτή καθαυτή αλλά το περιεχόμενο μερικών φαντασιώσεων. Ένα κομμάτι δηλαδή είναι η καθολική άρνηση της φαντασίωσης κι ένα δεύτερο η άρνηση μερικών φαντασιώσεων και η συνειδητή αποδοχή κάποιων άλλων. Αυτό έχει να κάνει τόσο με τη σεξουαλική ταυτότητα μας όσο και με την πολιτισμική. Παράδειγμα, ένας άνθρωπος με ισχυρές ηθικές αρχές βιώνει ενοχικά το ότι ενώ είναι με τη γυναίκα του σκέφτεται μια άλλη γυναίκα. Αυτό δε σημαίνει ότι έχει δυσκολία ταύτισης με το σεξουαλικό του ρόλο αλλά είναι σε αντίθεση με μια πολιτισμική αξία, την πιστότητα ή την μονογαμία. Τότε η φαντασίωση βιώνεται ενοχικά.»
Κρυμμένα μυστικά
Υπάρχουν όμως και φαντασιώσεις που μας θέτουν αντιμέτωπους με τις πιο μύχιες πλευρές του εαυτού μας, όπως οι σαδιστικού, μαζοχιστικού, ομοφυλοφιλικού τύπου ερωτικές φαντασιώσεις. Πώς διαχειριζόμαστε την ενέργειά τους ώστε να είναι υπέρ μας;
«Είναι αυτές που κοντράρουν με την εικόνα που έχει καθένας για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει, υπογραμμίζει ο κ. Μπούσουλας, και βιώνονται κι αυτές ενοχικά. Κι ο αγώνας να λογοκρίνουμε την ενέργεια της φαντασίωσης μπλοκάρει τελικά και την υπόλοιπη σεξουαλική ενέργεια. Άλλο όμως είναι να κάνεις πράξη τη φαντασίωση κι άλλο είναι να την αποδεχτείς χωρίς ενοχές. Μπορεί κάποιος να αποδεχτεί την ενέργεια της φαντασίωσης, να την εντάξει μέσα στην ερωτική του ζωή και να την ενδυναμώσει, να την πλουτίσει. Εντάσσω δε σημαίνει ότι πραγματώνω την φαντασίωση. Σημαίνει ότι ο άνθρωπος δέχεται την ενέργεια της φαντασίωσης, την αποκωδικοποιεί και την ενσωματώνει στην ερωτική του ζωή.
Περαιτέρω διερεύνηση μπορεί να κάνει κάποιος αν θέλει. Μπορεί να δει βαθύτερα τι σημαίνει αυτό για τη ζωή του. Αλλά αυτό είναι μια άλλη διαδικασία, που πάει πιο πέρα από την λειτουργία της ερωτικής φαντασίωσης στην σεξουαλική ζωή και είναι στην ευχέρεια του καθενός».
Είναι must οι ερωτικές φαντασιώσεις;
Κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ ευχαριστημένοι από την ερωτική τους ζωή χωρίς τη συνδρομή των φαντασιώσεων και απαντούν ότι δεν τις χρειάζονται για να λειτουργήσουν σεξουαλικά. «Καλά κάνουν, τονίζει ο κ. Μπούσουλας, δεν είναι απαραίτητο όλοι να ενεργοποιούν υποχρεωτικά αυτή τη λειτουργία. Είναι εκεί να βοηθήσει όποτε τη χρειαζόμαστε. Έχουμε φορτώσει τη σεξουαλική ζωή με τόσα «πρέπει» από τη δεκαετία του ’60 και την κάναμε να χάσει τη ζωντάνια της. Πρέπει να έχουμε οργασμό, πρέπει να φτάσουμε σε έκσταση, πρέπει το ένα πρέπει το άλλο. Κι έχει αποδειχθεί ότι όλα αυτά τα «πρέπει» κάθε άλλο παρά βοηθούν την βελτίωση της. Αν κάποιοι άνθρωποι είναι ευχαριστημένοι με τη σεξουαλική τους ζωή χωρίς να χρειάζεται να βιώσουν ερωτικές φαντασιώσεις δεν υπάρχει κανένας λόγος να το κάνουν.»
Πότε βοηθά ο ειδικός;
Τελικά μαθαίνεται το πώς να ζούμε και να εκταμιεύουμε θετικά τις ερωτικές μας φαντασιώσεις ή είναι αυτόματη λειτουργία, διαφορετική στον καθένα μας;
«Για κάποιους μπορεί να είναι εύκολη και αυτονόητη διαδικασία, για κάποιους άλλους όχι, απαντά ο κ. Μπούσουλας. Το πρόβλημα ανακύπτει όταν θέλεις να χαρείς την ερωτική σου ζωή και δεν μπορείς. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Εξάλλου εδώ και εκατό χρόνια που υπάρχει αυτός είναι ο σκοπός της : να βοηθήσει να ζούμε καλύτερα και να χαιρόμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο τη ζωή. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που κάνουν ψυχοθεραπεία δεν είναι άρρωστοι, έχουν ακριβώς αυτό το αίτημα. Και στη περίπτωση λοιπόν της λειτουργίας της ερωτικής φαντασίωσης μπορεί να μας «εκπαιδεύσει» έτσι ώστε να έχει το θετικό ρόλο που πρέπει στη σεξουαλική μας ζωή».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 77
Update: Ιούνιος 2016.
