Ο Δαρβίνος εμπνεύστηκε την περίφημη θεωρία του για την εξέλιξη των ειδώv στη διάρκεια ενός ταξιδιού του σε ένα συγκρότημα απομονωμένων νησιών στον Ειρηνικό ωκεανό. Ανάμεσα στα άλλα παρατήρησε το ράμφος ενός σπίνου. Ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε νησί καθώς και τη διαθέσιμη τροφή, το ράμφος του σπίνου είχε προσαρμοστεί παίρνοντας διαφορετικό σχήμα.
Βλέποντας τη θαυμαστή ποικιλία των ειδών του ζωικού βασιλείου, αντιλαμβανόμαστε ότι τίποτα δε δημιουργήθηκε αυθαίρετα, όσο εκκεντρικά παράδοξο κι αν φαίνεται. Η φύση τροποποιεί τη μορφή κάθε έμβιου όντος ώστε να προσαρμοστεί καλύτερα στις συνθήκες του περιβάλλοντός του.
Στον τομέα της αρχιτεκτονικής, η σχέση μορφής και λειτουργίας εξετάστηκε από τον Louis Sullivan ο οποίος διατύπωσε το σλόγκαν «Form follows function», δηλαδή «η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία». Προάγγελος του μοντερνισμού, ο Louis Sullivan (1856-1924) διατύπωσε την περίφημη ρήση του ως αντίδραση στον εκλεκτικισμό της εποχής του. Στο τέλος του 19ου αιώνα οι αρχιτέκτονες σχεδίαζαν κτίρια αντιγράφοντας στοιχεία από την ιστορία της αρχιτεκτονικής. Ο άκαμπτος φορμαλισμός δεν μπορούσε να δώσει λύσεις στα λειτουργικά προβλήματα της εποχής του, όπως, για παράδειγμα, ήταν οι πρώιμοι ουρανοξύστες με γραφεία στο Σικάγο.
Η αλληλεπίδραση στη σχέση μορφής και λειτουργίας αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της εκπαίδευσης των αρχιτεκτόνων στη σύγχρονη εποχή. Οι νεαροί φοιτητές μάθαιναν πως η μορφή ενός κτιρίου που σχεδιάζουν πρέπει να προκύπτει από τη λειτουργία του. Παρατηρώντας, όμως, σήμερα τα έργα διάσημων αρχιτεκτόνων, όπως είναι ο Frank Gehry, η Zaha Hadid κ.ά., βλέπουμε ότι τα πάντα ανατρέπονται. Πολλά εντυπωσιακά κτίρια που κατασκευάζονται σήμερα σε όλο τον κόσμο έχουν ασυνήθιστη, παράξενη μορφή η οποία σαφώς δεν προκύπτει από τη λειτουργία τους. Φαίνεται πως η αρχιτεκτονική τους εμφάνιση είναι αυτοσκοπός, δηλαδή πως έχει δημιουργηθεί αρχιτεκτονική για την αρχιτεκτονική. Μέσα σε ένα περιβάλλον εξαιρετικά ανταγωνιστικό, αυτά τα κτίρια μοιάζουν να έχουν «υπερβολική δόση αρχιτεκτονικής» ώστε να καταφέρουν να προβληθούν και να ξεχωρίσουν. Η όψη τους, δηλαδή, εξυπηρετεί μια άλλη λειτουργία σε ένα επίπεδο ψυχολογικής ανάγκης. Μοιάζουν με τις περίτεχνες κατασκευές που βρίσκονταν στους ρομαντικούς κήπους της Ευρώπης και ονομάζονταν Follies. Τα Follies ήταν κτίσματα χωρίς πρακτική λειτουργία, που είχαν ως σκοπό την αισθητική τέρψη. Η κατανόηση της μορφής των εντυπωσιακών αυτών κτιρίων μπορεί να γίνει με τους όρους της μοντέρνας τέχνης, ενώ η αρχιτεκτονική τους να αντιμετωπιστεί ως ένα έργο μοντέρνας γλυπτικής. Ενα έργο μοντέρνας τέχνης προβάλλει το υποσυνείδητο του καλλιτέχνη, χωρίς να υπακούει στους κλασικούς κανόνες της αναπαράστασης.
Κατ’ αντιστοιχία ένα κτίριο του Frank Gehry θα μπορούσε να ήταν ένα μοντέρνο γλυπτό, ένα «καπρίτσιο» του καλλιτέχνη χωρίς πρακτική σκοπιμότητα. Αντίθετα, περιέχει χώρους και λειτουργίες και υπακούει σε αυστηρούς κατασκευαστικούς κανόνες. Είναι ένα κτίριο που υπόκειται στους νόμους της βαρύτητας και στην καταπόνηση των καιρικών συνθηκών.
Η γοητεία με την αρχιτεκτονική είναι πως φτιάχνει κανόνες και θεμελιώνει θεωρίες ώστε στη συνέχεια να τις καταρρίψει. Η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία, αλλά χρειάζεται και φαντασία για να δημιουργηθεί μια νέα, πρωτότυπη. Και είναι γεγονός ότι η φύση θα ήταν εξαιρετικά μονότονη αν υπήρχε μόνο ένα είδος σπίνου...
