Με αφορμή το τιμητικό βραβείο που του απένειμε το φετινό φεστιβάλ Βενετίας για το σύνολο της καριέρας του, ο μεγαλύτερος δημιουργός κινουμένων σχεδίων στον κόσμο αποφάσισε να κάνει μια εξαίρεση, παραχωρώντας την πρώτη του συνέντευξη μετά από πολύ καιρό. Ημασταν εκεί ...
Συνέντευξη στον Λουκά Κατσίκα
Ενα χειροποίητο στούντιο παραγωγής (το περίφημο Studio Ghibli) που προξένησε επανάσταση στον τομέα του σκίτσου όταν ιδρύθηκε το 1984, τέσσερις τηλεοπτικές σειρές που άφησαν εποχή, εννέα εντυπωσιακές ταινίες που έχουν κερδίσει από τη Χρυσή Αρκτο του φεστιβάλ Βερολίνου μέχρι το Οσκαρ, απανωτά ρεκόρ εισπράξεων στη χώρα του, παγκόσμια απήχηση και μεγάλος σεβασμός, ένα σκηνοθετικό όραμα που υπερβαίνει κατά πολύ τα στεγανά του σινεμά κινουμένων σχεδίων, ένα έργο που υποστηρίζει ότι η φαντασία είναι το καλύτερο μέρος στο οποίο μπορείς να καταφύγεις, όταν ο κόσμος γύρω σου καταρρέει. Επικεφαλής όλων αυτών, ένα ενθουσιώδες παιδί κλεισμένο στο σώμα ενός χαμογελαστού εξηντατετράχρονου.
Συγκρίνουν κατά καιρούς το Μιγιαζάκι με τον Γουόλτ Ντίσνεϊ και τον Ακίρα Κουροσάβα, οι χαρακτηρισμοί εντούτοις περιττεύουν μπροστά σ' ένα σύμπαν ταινιών χτισμένο από σύνθετους ήρωες, μαγευτικές αλληγορίες, δαιδαλώδεις ιστορίες, κοσμικές ανησυχίες και μια λυρική, αποστομωτικής ομορφιάς εικονογράφηση. Ταινίες όπως το Ταξίδι Στη Χώρα Των Θαυμάτων, το Princess Mononoke, το Porco Rosso και τώρα το Κινούμενο Κάστρο. Η συζήτηση μαζί του μας αποκάλυψε έναν μετριόφρονα, καλοσυνάτο και λιτό στις απαντήσεις του κύριο, ο οποίος επιμένει να ισχυρίζεται πως δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένας απλός τεχνίτης, εκμυστηρεύεται ότι του αρέσει ο Μπαγκς Μπάνι και η δουλειά του Τσακ Τζόουνς και διαλέγει για λογαριασμό του συνεργάτες που αισθάνονται παιδιά. «Διότι πρέπει να είσαι σίγουρος ότι έχεις κι εσύ ο ίδιος κρατημένο κάτι παιδικό μέσα σου για να βρεις την ειλικρίνεια να απευθυνθείς σε εκείνα». Ενα μικρό απόσπασμα της κουβέντας μας ακολουθεί...
Πολλές από τις δημιουργίες σας χαρακτηρίζονται από μια αφαιρετική αφήγηση, γεγονός που, κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, τις κάνει πιο κατανοητές στο παιδικό παρά στο ενήλικο κοινό. Συμφωνείτε με έναν τέτοιο ισχυρισμό;
Φαντάζομαι να γνωρίζετε ότι τα παιδιά έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τρεις φορές περισσότερα πράγματα απ ό,τι οι ενήλικες, πράγμα που ενδεχομένως εξηγεί γιατί οι ταινίες μου γίνονται πολύ πιο εύκολα προσιτές σε αυτά. Τα πιτσιρίκια βλέπουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε να διακρίνουμε. Είναι η αθωότητα που δεν έχουν ακόμη χάσει και τα βοηθά να βλέπουν με πιο καθαρή ματιά.
Η καινούργια σας ταινία ΚΙΝΟΥΜΕΝΟ ΚΑΣΤΡΟ φανερώνει, πάντως, έναν περισσότερο ενήλικο και συνυφασμένο με την τωρινή εποχή στοχασμό απ ό,τι οποιαδήποτε άλλη δημιουργία σας.
Ετοιμάζω κάθε ταινία μου φροντίζοντας να κρατώ διαρκώς ζωντανά στο μυαλό μου τα πρόσωπα των παιδιών. Μερικές φορές πιάνω τον εαυτό μου να τα ξεχνά. Κάτι τέτοιο πιστεύω ότι συνέβη στο Κινούμενο Κάστρο και νιώθω πως δεν ήταν σωστό.
Οι περισσότερες δημιουργίες σας χρήζουν επαναληπτικών προβολών. Είναι τόσο πλούσιες σε οπτική σύνθεση, ώστε χρειάζεται να τις δεις περισσότερες από μία φορές, για να τις θαυμάσεις στην ολοκληρία τους.
Χωρίς να μιλώ συγκεκριμένα για τις ταινίες μου, θα πρέπει να σας πω ότι το κινούμενο σχέδιο είναι μια μυστηριώδης εμπειρία. Υπάρχουν πολλά πράγματα κρυμμένα πάντα πίσω από ένα σκίτσο, είναι σημαντικό παρ όλα αυτά να ξέρει κανείς πως δεν χρειάζεται να ανακαλύπτει διαρκώς τα πάντα. Μερικά είναι ωραιότερο να μην τα γνωρίσει ποτέ.
Τι έχετε να απαντήσετε σε όσους σας παρουσιάζουν τακτικά ως το ασιατικό αντίστοιχο του Γουόλτ Ντίσνεϊ;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει η παραμικρή ομοιότητα ανάμεσά μας. Για τον απλούστατο λόγο ότι εγώ παραμένω πολύ απλά ο επικεφαλής μιας βιοτεχνίας που φτιάχνει ταινίες για παιδιά. Μιας μικρής και αυτοσυντηρούμενης εταιρείας, η οποία εξαρτάται από την απήχηση που θα συναντήσει η εκάστοτε ταινία που έχει ετοιμάσει. Αν ένα φιλμ δεν πετύχει, το μέλλον του στούντιο θα μοιάζει ξαφνικά αβέβαιο.
Ανήκετε στους θαυμαστές του Ντίσνεϊ;
Οχι, ομολογώ πως δεν υπήρξα ποτέ.
Το 1997, αμέσως μετά την κυκλοφορία του PRINCESS ΜΟΝΟΝΟΚΕ, εκδηλώσατε την πρόθεση να αποσυρθείτε οριστικά από το σινεμά. Τι οδήγησε στο να αλλάξετε τελικά γνώμη;
Αφού έχασα τότε την ευκαιρία της πρόωρης συνταξιοδότησης, τώρα είναι μάλλον κάπως αργά για μένα (γέλια). Σκοπός μου είναι να συνεχίσω να δουλεύω μέχρις ότου μπορώ. Μέχρι το τέλος, αν γίνεται.
