Τριάντα άγνωστα «διπλά» έργα (recto verso) αποκαλύφθηκαν μέσα στη σπάνια και πολύτιμη Συλλογή Κωστάκη, στη διάρκεια του προγράμματος «Έρευνα κατάστασης των έργων της Συλλογής Κωστάκη», το οποίο χρηματοδότησε με 134.000 δολάρια το Ίδρυμα Γκετί και ολοκληρώθηκε από το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης με την ευθύνη πέντε εξειδικευμένων συνεργατών την 1η Αυγούστου.

Όπως εξήγησε η υπεύθυνη του προγράμματος, Μαρία Κόκκορη, «για λόγους ιστορικούς τα έργα αυτά δεν είχαν αποκαλυφθεί», ήταν κάτω από έργα που γνωρίζαμε και «πρόκειται κυρίως για σχέδια των Κλιουν, Πόποβα και Μάλεβιτς».

Στα... άγνωστα έργα της συλλογής περιλαμβάνεται επίσης ένα προσχέδιο για το εξώφυλλο του δυσεύρετου και πολύτιμου αρχειακά σήμερα περιοδικού τέχνης Proun του 1923, φιλοτεχνημένου από τον Ελ Λισίτσκι.

Σύμφωνα με την κυρία Κόκκορη, η έρευνα έδωσε θεαματικά αποτελέσματα και διόρθωσε αρκετά λάθη. Έργο του Ροτσένκο του 1970 περιγράφεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως υδροκομμιογραφία (γκουάς) σε χαρτί, ενώ είναι λάδι σε χαρτί, ενώ άλλο έργο του Κλιουν περιγραφόταν για χρόνια ως λάδι σε καμβά, ενώ είναι λάδι σε χαρτόνι κολλημένο σε καμβά.

«Η έρευνα των 1.275 έργων, που είναι αντιπροσωπευτικά όλων των κινημάτων της Ρωσικής Πρωτοπορίας, αποκάλυψε ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας και έδειξε πώς μια ολόκληρη εποχή πέρασε μέσα στην τέχνη», είπε η κυρία Κόκκορη.

Ενδεικτικό των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων είναι το ότι, λόγω έλλειψης ζωγραφικών υλικών, οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν φτηνά υλικά. Για παράδειγμα βρέθηκαν έργα του Νικρίτιν σε σελίδες από βιβλία, εγκυκλοπαίδειες, αλλά και σε μια ποιητική συλλογή Ρώσου ποιητή που εκδόθηκε το 1924 στο Παρίσι, ενώ ο Μάλεβιτς φιλοτέχνησε ένα έργο του σε χαρτόνι συσκευασίας τσιγάρων.
Μέρος των συμπερασμάτων της έρευνας δημοσιεύτηκε στο περιοδικό που εκδίδει το τμήμα Σλαβικών Σπουδών του Χάρβαρντ, και περισσότερα θα γίνουν γνωστά με ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια.

«Η έρευνα αυτή αποτέλεσε την αφορμή για να εξοπλίσουμε το εργαστήριο συντήρησης, που όταν το παραλάβαμε ήταν μόνο... κέλυφος. Διαθέσαμε 60.000 ευρώ και σήμερα έχει έναν τελευταίου τύπου φασματογράφο και ένα μικροσκόπιο νέας γενιάς», δήλωσε ο πρόεδρος του Κ.Μ.Σ.Τ., Γιώργος Τσάρας.

Η διευθύντρια του Μουσείου, Μαρία Τσαντσάνογλου, παρουσίασε τις προγραμματισμένες δράσεις του, που σχετίζονται με τη Συλλογή Κωστάκη, μέρος της οποίας παρουσιάζεται τώρα σε εκθέσεις στο Estorick Museum του Λονδίνου και στο Mambo της Μπολόνια.

Έργα της συλλογής θα ταξιδέψουν επίσης στο Van Abben Museum στο Αϊντχόφεν της Ολλανδίας τον Σεπτέμβριο, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης στο Μπέργκαμο το ίδιο διάστημα, αλλά και στο Πομπιντού του Παρισιού και στο Κυρινάλιο της Ρώμης το φθινόπωρο του 2008.

Παράλληλα ετοιμάζεται η έκδοση περιοδικής σειράς με τίτλο «Τετράδια της Ρωσικής Πρωτοπορίας», που θα είναι τρίγλωσσα και θα κυκλοφορούν δύο φορές τον χρόνο, αλλά και ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Γιώργου Κωστάκη με τίτλο «Ο συλλέκτης που ξανάγραψε την ιστορία της τέχνης».