Θεσσαλονίκη 1913-1918. Οι τύχες των Βαλκανίων

26.06.2001
"Θεσσαλονίκη 1913-1918. Οι τύχες των Βαλκανίων" είναι ο τίτλος της έκθεσης που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη. Στην έκθεση παρουσιάζονται οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης από τις συλλογές του Μουσείου Albert- Kahn, που έγιναν με τη μέθοδο της αυτοχρωμίας, την πρώτη διαδεδομένη τεχνική έγχρωμης φωτογραφίας.
"Θεσσαλονίκη 1913-1918. Οι τύχες των Βαλκανίων" είναι ο τίτλος της έκθεσης που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη. Στην έκθεση παρουσιάζονται οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης από τις συλλογές του Μουσείου Albert- Kahn, που έγιναν με τη μέθοδο της αυτοχρωμίας, την πρώτη διαδεδομένη τεχνική έγχρωμης φωτογραφίας.
Ο Γάλλος τραπεζίτης Albert Kahn (1860-1940), στις αρχές του 20ου αιώνα, έθεσε τον εαυτό του και την περιουσία του στην υπηρεσία μιας ουτοπίας: της δημιουργίας ενός κόσμου στον οποίο θα συνυπάρχουν όλοι οι πολιτισμοί σε απόλυτη αρμονία. Με στόχο την ανάπτυξη της συνεργασίας των λαών και την προώθηση της διεθνούς ειρήνης, πραγματοποίησε ένα πολύπλευρο έργο βασισμένο στην παρατήρηση, την ανάλυση και τη συζήτηση. Από το 1909 έως το 1931, έτος χρεοκοπίας της τράπεζάς του, έστειλε τους φωτογράφους του σε διάφορα σημεία του πλανήτη (52 διαφορετικές χώρες) για να φωτογραφίσουν και να κινηματογραφήσουν ήθη, έθιμα και παραδόσεις, η μοιραία εξαφάνιση των οποίων δεν είναι παρά θέμα χρόνου. Το 1912 ανέλαβε την επιστημονική διεύθυνση ο πατέρας της ανθρωπογεωγραφίας Jean Bruhnes. Με το υλικό που συγκεντρώθηκε (72.000 αυτόχρωμες πλάκες και 183.000 μέτρα κινηματογραφικού φιλμ) δημιούργησε Tα Αρχεία του Πλανήτη.
Οι φωτογράφοι των αποστολών του Albert Kahn στα Βαλκάνια αποτύπωσαν με το φακό τους τη Θεσσαλονίκη, σε μια κρίσιμη περίοδο για το βαλκανικό χώρο. Ο August Lion και ο Stiphane Passet το 1913, μετά την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα, και συμπληρωματικά ο Lion Busy το 1918, ενώ τελειώνει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 έχει ήδη καταστρέψει ένα μεγάλο τμήμα της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη, τα χρόνια της φωτογράφησης, παρουσιάζει μια γοητευτική και εξαιρετικά σύνθετη μορφή. Η πόλη αναδύεται ως ένα ποικιλόχρωμο σταυροδρόμι πολιτισμών, ένα πραγματικό μουσείο ιδιωμάτων και θρησκειών, στον ίδιο χώρο συνυπάρχουν από αιώνες αρμονικά οι κοινότητες των Εβραίων, των Ελλήνων και των Οθωμανών, πλαισιωμένες από μικρότερες ομάδες Αλβανών, Αρμενιών, Σλάβων, Τσιγγάνων, ενώ στο πολυεθνικό μωσαϊκό του πληθυσμού της προστίθενται και 200.000 στρατιώτες της Entente. Παράλληλα, τα προσφυγικά κύματα που προκάλεσαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι δίνουν το δικό τους στίγμα στη ζωή της πόλης. Την ίδια περίοδο, με την προτροπή των ελληνικών κυβερνήσεων, γίνονται γοργά βήματα προς τον εκσυγχρονισμό της, ενώ θυσιάζονται τρόποι ζωής συνδεδεμένοι με το ιστορικό της παρελθόν.
Οι φωτογράφοι του Albert Kahn, σύμφωνα με το αξίωμα Tων Αρχείων του Πλανήτη "να μην απαθανατίζεται κάτι το εξαιρετικό, κάτι που συμβαίνει μόνο μια φορά, αλλά το τρέχον, το καθημερινό", στρέφουν το φακό τους στις λαϊκές γειτονιές κυρίως της Ανω Πόλης και των περιχώρων και απεικονίζουν καλντερίμια, κρήνες, λιθόστρωτα, μικρομάγαζα, απλούς ανθρώπους με καθημερινή ή γιορτινή φορεσιά και πλανόδιους πωλητές. Ακόμη καταγράφουν σημαντικά μνημεία, κυρίως χριστιανικού ναούς που είχαν μετατραπεί σε τεμένη και τέλος, τις μετακινήσεις των προσφύγων που σημάδεψαν τα Βαλκάνια τον αιώνα που πέρασε. Οι αυτοχρωμίες που θα παρουσιαστούν στην έκθεση δεν επιχειρούν μια εξαντλητική θέαση της Θεσσαλονίκης, αλλά όπως υπογραμμίζει η Διευθύντρια του Μουσείου Albert Kahn, Jeanne Beausolei, "ανασυστήνουν μέρος της ζωντανής πραγματικότητας της πόλης, η οποία ανήκει εξ ολοκλήρου στην ιστορία της".
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα προβάλλεται σε τακτές ώρες ντοκυμαντέρ (1913) του Stiphane Passet με θέμα τους πρόσφυγες.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 2 Σεπτεμβρίου