Σε μια εποχή δραματικών ανατροπών, οι ισορροπίες στην ασφάλεια της εργασίας έχουν κι αυτές σημαντικά διαταραχθεί. Ο φόβος της απόλυσης έχει γίνει, δυστυχώς, μέρος μιας σκληρής πραγματικότητας. Πολλοί είναι εκείνοι που βιώνουν με αγωνία την καθημερινή παρουσία στη δουλειά, τους στοιχειώνει όταν είναι μακριά, τους αποδιοργανώνει στην καθημερινότητά τους. Aν κι εσύ αντιμετωπίζεις το ίδιο πρόβλημα και δεν ξέρεις πως να το αντιμετωπίσεις, διάβασε το παρακάτω άρθρο για να μάθεις πως θα μπορέσεις να διαχειριστείς την κατάσταση.

Μπορείς να κάνεις κάτι γι’ αυτό; Πώς μπορείς να περιορίσοεις όσο γίνεται την εργασιακή ανασφάλεια; Πώς μπορείς να δαμάσεις το στρες; Το καλύτερο όπλο απέναντι σε ένα φόβο είναι να τον αντιμετωπίσεις, με τα δικά σου μέσα, όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Γιατί η ζωή πάντα συνεχίζεται...

Όταν το άγχος γίνεται υποταγή

Σε μια εποχή που ο φόβος της ανεργίας είναι συνεχώς παρών, η ανάγκη να διατηρήσει κανείς τη θέση εργασίας του, παρά τις υποχρεώσεις ή τις δυσκολίες που συναντά, γίνεται παράγοντας υπερβολικού άγχους, ακόμα και υποταγής. Ο φόβος για το εργασιακό και κατ’ επέκταση το οικονομικό αύριο, μέσα σε έναν ασταθή και κλυδωνιζόμενο κοινωνικό ιστό, δεν αφήνει περιθώρια: μοιάζει να έχει αποσυρθεί κάθε αίτημα βελτίωσης, αλλαγής, αναβάθμισης, να έχει ακυρωθεί η όποια προσωπική επιθυμία. Πράγματα πρωτόγνωρα, για τους περισσότερους με αρνητικό πρόσημο. Από τη μία αυτή η απόσυρση εν μέρει νομιμοποιείται από τις κρίσιμες συνθήκες: όλοι έχουμε δεχθεί «τροποποιήσεις» -στον τρόπο δουλειάς μας, στην αμοιβή μας- που μπορούν να ξεμπλοκάρουν την πορεία της ώστε να μην οδηγηθούμε σε αδιέξοδο. Αυτό είναι κομμάτι της σύμφυτης ικανότητάς μας να προσαρμοζόμαστε. Μόνο που η προσαρμοστικότητα δεν έχει την ίδια δυναμική σε κάθε υποκείμενο. Από την άλλη, πάλι, ο φόβος επίσης νομιμοποιείται: το ταρακούνημα και οι άσχημες εκπλήξεις της κρίσης έφεραν τα πάνω-κάτω στον εργασιακό χάρτη. Πράγματα πρωτόγνωρα, για τους περισσότερους με αρνητικό πρόσημο.

Αντιδράσεις ακραίες, αλλά... φυσιολογικές

Οι αντιδράσεις αυτές είναι ανθρώπινες, φυσιολογικές και αναμενόμενες, αλλιώς δεν θα ήμασταν εμείς φυσιολογικοί! Αρκεί να μην επιτρέψουμε να μας πλημμυρίσουν αισθήματα φόβου, ηττοπάθειας και παραίτησης. Ακούω τις ενστάσεις: «εύκολο να το λες, για πες μας όμως πώς γίνεται;»... Συμφωνώ. Δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Δεν είναι όμως και ακατόρθωτο. Τι χρειάζεται; Προσωπική συγκρότηση, ψυχικές δεξιότητες, υποστηρικτικό περιβάλλον, πλαίσιο.

Συμβουλές προς υποψήφιους... απολυμένους

Η δουλειά σου είνει να εξελιχθεί σε «κινούμενη άμμο»; Για να μη βουλιάξεις, κυρίως ψυχικά, και να περάσεις όσο πιο καλά μπορείτε αυτήν τη φάση, χρειάζεται προσοχή και ανασυγκρότηση.

Όσο είσαι στη δουλειά, συγκεντρώσου! Αν γίνουν έμμονη ιδέα η σκέψη της απόλυσης, ο φόβος και το «άδειασμα» που τη συνοδεύουν μπορεί -εκτός από τη διάθεσή σου- να βλάψουν την ποιότητα της δουλειάς σου. Εξάλλου μπορεί και να μην απολυθείς ποτέ. Δώσε νόημα σε αυτό που κάνεις εδώ και τώρα. Ενίσχυσε τις δεξιότητές σου, φρόντισε αυτά που μπορείς να ελέγξεις και αποδεχθείς ότι κάποια άλλα είναι πέραν του πεδίου ελέγχου σου.

Αναζήτησε σημεία σταθερότητας στη ζωή σου που δεν περιορίζονται στον τομέα της εργασίας. Η δουλειά δεν είναι όλη η ζωή μας, είναι ένα σημαντικό κομμάτι της. Ένα καλό υποστηρικτικό περιβάλλον, οι δικοί σου άνθρωποι μπορούν να σε στηρίξουν ψυχικά και να σε αποφορτίζουν στις δύσκολες εντάσεις. Κι όταν μπορούμε να αποφορτιστούμε, μπορούμε να πάρουμε ανάσες και να δούμε τα πράγματα με άλλο μάτι. Μπορούμε να λειτουργήσουμε καλύτερα και στον εργασιακό μας χώρο, όσο κι αν οι αιχμηρές γωνίες μάς τρομάζουν.

Αναζήτησε σημεία σταθερότητας στον ίδιο σου τον εαυτό. Αν χρειάζεσαι βοήθεια, ζήτα τη, μην αφήνεις τον εαυτό σου να εγκλωβιστεί. Βρες σημεία αναφοράς που σε στηρίζουν μέσα σου και γύρω σου, ώστε να μη νιώθεις μονίμως υπό τη δαμόκλειο σπάθη της απόλυσης. Πιστεύω ότι η ζωή, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ακόμα και στα δύσκολα, στηρίζει εκείνους που της έχουν εμπιστοσύνη. Και κάθε άνθρωπος πρέπει να ακολουθήσει τη δική του ψυχική πορεία για να αποκτήσει ένα δεσμό εμπιστοσύνης με τη ζωή.

Μη στριμώχνεις άλλο τον εαυτό σου. Φρόντισέ τον, αποσυνδέσου κάνοντας πράγματα που σε ευχαριστούν, που διώχνουν τις βαριές σκέψεις και σε αναζωογονούν. Αν αυτά μέχρι τώρα σας στοίχιζαν κάτι παραπάνω, υπάρχουν πολλά να κάνει κανείς για να διώξει το άγχος και τη στενοχώρια, που κοστίζουν τίποτα ή ελάχιστα. Προσφέρσου να βοηθήσεις κάποιο δικό σου, κάνε ένα σπορ, διάβασε, μίλα με τους αγαπημένους σου...

Σε πρώτο πρόσωπο

Ο Φ.Π. έμεινε άνεργος τον περασμένο χειμώνα. Δούλευε σε μια εταιρεία πάρα πολλά χρόνια, είχε προσφέρει πολλά, τους είχε κάπως σαν «οικογένεια». Το βίωσε πολύ οδυνηρά, απορριπτικά, κλονίστηκε η υγεία του, ψυχικά και σωματικά. Παρόλο που βρήκε νέα δουλειά, ανησυχεί ότι κάτι θα πάει στραβά, δεν χάρηκε τις διακοπές του γιατί ένιωθε ότι έπρεπε να εργάζεται αντί να... κάθεται! Η αγωνία και το στρες έχουν εγκατασταθεί στην καθημερινή του ζωή.

Η Δ.Ρ. εργάζεται σε μεγάλη εταιρεία στο χώρο της επικοινωνίας. Εδώ και δύο χρόνια παρακολουθεί έναν ξέφρενο χορό απολύσεων. Σε μία μόνο μέρα είδε να φεύγουν τριάντα συνάδελφοι. Κάθε φορά που χτυπούσε το τηλέφωνο σκεφτόταν: «Τώρα ήρθε η σειρά μου!». Η αναταραχή και το άγχος έγιναν καθημερινή πραγματικότητα. Η χαρά της εργασίας και της δημιουργίας έχουν υπονομευθεί σημαντικά.

Δύο μικρές ιστορίες που συμπυκνώνουν τα βιώματα χιλιάδων ανθρώπων που ζουν σε ένα επισφαλές περιβάλλον εργασίας. Κι όμως υπάρχει διέξοδος.

Αντιμετωπίζοντας το φόβο

Αυτό που κάνει η κρίση της εργασίας είναι ότι ανασύρει τραύματα που δεν έχουν φροντιστεί και φόβους που δεν έχουν τακτοποιηθεί. Όσο πιο βαθιά και ανέγγιχτα είναι, τόσο μεγαλύτερη και η έλλειψη αντοχής και ευελιξίας του ψυχισμού μας στις αναταράξεις. Πώς αντέδρασαν οι ήρωες των παραπάνω παραδειγμάτων;

Ο Φ.Π. δεν έχει άλλο χώρο αυτοπροσδιορισμού από εκείνον της δουλειάς του. Ο αποχωρισμός ήταν σαν προδοσία από την ίδια του την οικογένεια. Ήταν αυτά τα τραυματικά κομμάτια που έκαναν αφόρητο τον ψυχικό πόνο και τον στοίχειωσαν με το φόβο της απόλυσης στην επόμενη δουλειά, στην οποία όμως τα πάει καλά.

Η Δ.Ρ., από την άλλη, επιθυμεί χαρά και δημιουργικότητα στη δουλειά της. Αυτά έχουν διαταραχθεί. Αυτό που την προβληματίζει είναι το πώς θα νιώθει καλύτερα, σηκώνοντας το βάρος της απόλυσης, που δεν την αφήνει να λειτουργήσει. Παράλληλα, αποφάσισε να διατηρήσει τις καλές σχέσεις με τους προϊσταμένους της, να κάνει έρευνα αγοράς και να αναζητήσει διεξόδους σε επιπλέον επιμόρφωση. Η κινητοποίηση αυτή τη βοήθησε να ελέγξει το στρες, κάνοντάς τη να νιώθει ότι υπάρχει μέλλον στην εργασιακή της εξέλιξη. Σήμερα τηρεί μια πιο θετική στάση και είναι προφανές πως πλέον έχει συνείδηση των δεξιοτήτων και των προσόντων της.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ