Καμία βαρετή επεξηγηματική αφήγηση, καμία συνέντευξη συγγενών, οπαδών ή αντιπάλων, καμία ανούσια συναισθηματική φόρτιση, καμία δήθεν αντικειμενικότητα. Ο Δημήτρης Αθυρίδης (τον είχαμε ήδη προσέξει με το πολύ καλό «T4 Trouble and the Self Admiration Society» για τον Τέρρυ Παπαντίνα) απελευθερώθηκε από τον καθωσπρεπισμό, που ίσως θα επέβαλε η κινηματογράφηση ενός «πολιτικού προσώπου», και εισέβαλε με την κάμερά του στον πυρήνα της ζωής και της σκέψης του Γιάννη Μπουτάρη.
Του έβαλε ένα μικρόφωνο στο πέτο και τον έπεισε να ακολουθήσει ανεπηρέαστος το πρόγραμμα της προεκλογικής του εκστρατείας (φθινόπωρο 2010) σαν να μην υπήρχε αυτή η κάμερα. Και αυτός δεν δίστασε να εκτεθεί, να συμπεριφερθεί σαν να μην είχε να κρύψει τίποτε (εξάλλου δεν είχε) και να βιώσει αυτή την έκθεση απόλυτα και φυσιολογικά.
Στην πραγματικότητα όμως η εξαιρετική αυτή ταινία δεν είναι παρά ένα πολιτικό (ίσως και ψυχολογικό) θρίλερ που έχει ως θέμα το πέρασμα (και το ξεπέρασμα) του χρόνου και την γεωγραφία της ουτοπίας. Ο πρωταγωνιστής του δεν συγκρούεται μόνο με μια συγκεκριμένη πολιτική αντίληψη λαϊκισμού, αλλά και με μια ολόκληρη αυτοκαταστροφική εποχή. Και μόνο ξεπερνώντας τον χρόνο και το αυτοκαταστροφικό του παρελθόν θα μπορέσει τελικά να ξεπεράσει αυτή την εποχή και να κάνει «Ένα βήμα μπροστά».
Στο τοπίο μιας χώρας που βάζει ως εμπόδιο στον δρόμο της τον ίδιο της τον εαυτό, ο πρώην αλκοολικός οινολόγος με τα τατουάζ και τα σκουλαρίκια, σηκώνει μόνος την ουτοπία του βαδίζοντας ένα ιδιότυπο θριαμβικό Γολγοθά.
Αντισυμβατικός, ειλικρινής, αθυρόστομος και συγκρουσιακός ο 70χρονος σήμερα Δήμαρχος παραδίδεται οικιοθελώς στην δύναμη της οθόνης και αφήνει τον εαυτό του ανυπεράσπιστο. Είναι από τις σπάνιες φορές που ένα πολιτικό πρόσωπο δέχεται να εκδυθεί του πολιτικού του μανδύα και να δείξει όλα τα τρωτά του σημεία. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης δεν είναι ένα τυπικό πολιτικό πρόσωπο.
Ο Αθυρίδης γύρισε δεκάδες ώρες από τις ομιλίες του Μπουτάρη, τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις, τις συναντήσεις με τους συνεργάτες του, τις περιηγήσεις του στην πόλη. Κατέγραψε τις συγκρούσεις του στα προεκλογικά πάνελ, την περιβόητη διαμάχη του με τον Άνθιμο, τα λάθη του, ακόμη και την σκληρή κριτική που συχνά δέχτηκε από συμπολίτες του.
Δεν έκρυψε τίποτε. Και μετά μόνταρε το υλικό του πάνω σε δυο άξονες: την προεκλογική εκστρατεία και την ιστορία της ζωής του Μπουτάρη.
Χωρίς να πέσει στην παγίδα της δήθεν αντικειμενικότητας ο ταλαντούχος σκηνοθέτης οργάνωσε το δημόσιο πορτρέτο ενός άνδρα αλιεύοντας τις ιδιωτικές του στιγμές: θα τον δούμε να κοιμάται, να κάνει μασάζ, να βρίζει, να ετοιμάζει το πρωινό του, να κυκλοφορεί με μπουρνούζι στο σπίτι του.
Παράλληλα θα τον ακούσουμε να ξεγυμνώνει την προσωπική του ιστορία σε μια συγκλονιστική (αλλά διόλου συναισθηματική) εξομολόγηση -απίστευτη ακόμη και για ένα αντισυμβατικό Δήμαρχο.
Η παιδική του ηλικία, η σχέση με την γυναίκα του την Αθηνά, το διαζύγιο και η επανασύνδεσή τους, οι αλητείες του και κυρίως η περιπέτειά του με τον αλκοολισμό ξεβράζονται επί της οθόνης σαν ακατέργαστα σπαράγματα που σε αφήνουν άφωνο. Ο χρόνος που περνά, ο βιωμένος χρόνος του Μπουτάρη, είναι μια σειρά από λάθη («έκανα μόνο μαλακίες» λέει κάποια στιγμή) που καταργούνται την στιγμή που τα αποδέχεται και τα ξερνάει. Ακριβώς όπως γίνεται με την φράση: «με λένε Γιάννη και είμαι αλκοολικός».
Κάποια στιγμή σκέφτεσαι: μα αν δεν είχε εκλεγεί Δήμαρχος ο Μπουτάρης τι θα είχε κάνει όλο αυτό το υλικό ο Αθυρίδης; Η απάντηση είναι απλή: την ίδια ακριβώς ταινία, αφού το «Ένα βήμα μπροστά» δεν είναι η αφήγηση της εκλογικής νίκης του Μπουτάρη, αλλά η περιπέτεια της ήττας μας.
Στα τελευταία πλάνα της ταινίας (που προκάλεσαν ήδη πολλές συζητήσεις) θα δούμε τα σκουπίδια να πνίγουν τους δρόμους της Θεσσαλονίκης την ώρα που οι υπάλληλοι καθαριότητας του Δήμου συγκρούονται με τα ΜΑΤ.
Τόσο γρήγορα λοιπόν τελειώνουν οι ουτοπίες; Τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει σε αυτόν τον τόπο; Δεν νομίζω. Εμένα αυτά τα πλάνα του φινάλε μού θύμισαν τα πλάνα που όλοι μας περιμένουμε στο τέλος μιας ρομαντικής κομεντί- μετά τον γάμο των, ουτοπικά ερωτευμένων, πρωταγωνιστών. Τα πλάνα που θα δήλωναν «τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, τώρα τελειώνουν τα θαύματα, τώρα η ζωή ξαναγίνεται κανονική μέσα στην συναρπαστική της καθημερινότητα».
Ο Μπουτάρης βέβαια ποτέ δεν φοβήθηκε τα δύσκολα ούτε υποσχέθηκε θαύματα, όσο για τον Αθυρίδη, αυτός κατάφερε το δικό του: ένα μικρό κινηματογραφικό θαύμα.
