Ζωγραφική και γλυπτική, διαφήμιση και κατασκευές, πρωτοπορία, μοντερνισμός, ψηφιακά μέσα και παράδοση. Ιδού το σύμπαν του πιο παραγωγικού Ασιάτη εικαστικού σήμερα, ενός καλλιτέχνη που ξέρει να προκαλεί ποικίλα συναισθήματα σε κάθε ανάγνωση του έργου του.

Κινούμενος πάνω σε καθιερωμένες σταθερές αλλά και στα τεντωμένα σκοινιά της νεωτερικότητας, ο Takashi Murakami έχει στον γενετικό του κώδικα το «μικρόβιο» της αυθεντικής καινοτομίας, που δίνει έργα που φέρουν τη δική του ταυτότητα, αλλά είναι συγχρόνως και οικουμενικά.

Το στυλ του Murakami, το λεγόμενο superflat, διακρίνεται για τις επίπεδες επιφάνειες χρώματος και γραφικών που ενσωματώνουν μια τεχνοτροπία που έλκει την καταγωγή της από το anime και τα manga comics.

Πρόκειται για μια καλλιτεχνική γραφή που σχολιάζει τον τρόπο ζωής, τις υποκουλτούρες, τον καταναλωτισμό αλλά και τον σεξουαλικό φετιχισμό. Οπως ο Andy Warhol, ο Murakami παίρνει αφορμές από τη λαϊκή κουλτούρα, την ανανεώνει και τελικά την προσφέρει στα υψηλότερα στρώματα της κοινωνίας.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα, οι πίνακες, τα γλυπτά, τα videos, τα μπλουζάκια, τα μπρελόκ, τα κινητά τηλέφωνα, ακόμη και οι τσάντες Louis Vuitton έχουν γίνει αντικείμενο των καλλιτεχνικών του πειραματισμών.

Η αξιοποίηση του δυτικού πολιτισμού πραγματοποιείται όχι μόνο στις τεχνικές του, αλλά και στο ίδιο το περιεχόμενο. Ετσι, δημιουργείται μια πολύπλοκη καλλιτεχνική προσωπικότητα που κυριολεκτικά στέκεται μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Προσπάθειά σας ήταν, μεταξύ άλλων, να θολώσετε τα σύνορα ανάμεσα στην ελιτίστικη και τη μαζική τέχνη. Ποια είναι τα σύνορα που έχετε ήδη ξεπεράσει; Ποια είναι εκείνα που σας έχουν απομείνει να διασχίσετε;

Τα σύνορα ανήκουν στα πράγματα που θα ήθελα να ξεφορτωθώ. Βέβαια, μου φαίνεται ότι δεν θα το καταφέρω τελείως. Παρ' όλα αυτά, οι διαχωριστικές γραμμές όταν υπάρχουν, μπορούν να γίνουν ένα σημαντικό ερέθισμα σκέψης.

Θεωρείτε ότι έχετε συμβάλει στην ανανέωση της σύγχρονης ιαπωνικής τέχνης και ότι φέρατε κοντά τον δυτικό και τον ιαπωνικό πολιτισμό;

Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα: Θα ήταν, νομίζω, εφικτό να εισαγάγεις το baseball στην Αγγλία αν κάποιος εκεί ήταν αποφασισμένος να μεγαλώσει τον αριθμό των ανθρώπων που καταλαβαίνουν το παιχνίδι στη χώρα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το παιχνίδι θα μπορούσε να παρουσιαστεί. Η προσέγγισή μου είναι παρόμοια με αυτή.

Καταφέρατε να μετατρέψετε κάθε εμπόδιο που συναντήσατε στον δρόμο σας σε πλεονέκτημα. Είναι αλήθεια ότι χρησιμοποιήσατε μέσα που δεν ανήκουν στην παραδοσιακώς εννοούμενη τέχνη ή τελείως καινούρια concepts όπως το superflat για να γίνετε πιο επικοινωνιακός με το ευρύ κοινό;

Επειτα από μακρά σκέψη πάνω στο concept της pop, τελικά κατέληξα να καταλάβω τι είναι αυτό που κάνει τον ιαπωνικό λαό τόσο δύσκολο στο να την αποδεχτεί. Αυτό το χάσμα προκύπτει από την οικονομική ύφεση που έζησε η Ιαπωνία αφού έχασε τον πόλεμο και την κουλτούρα της θλίψης που αναπτύχθηκε από τη θέση μας ως ήσσονος σημασίας οικονομική δύναμη. Εχω υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι το superflat (μεταμοντέρνο καλλιτεχνικό ρεύμα επηρεασμένο από την αισθητική του manga και του anime) είναι σύμβολο αυτής της υποτέλειας.

Εχετε πει ότι η τέχνη είναι η ανώτατη ενσάρκωση της πολυτελούς διασκέδασης. Τι εννοείτε;

Για να αγοράσεις ένα έργο τέχνης, χρειάζεσαι πολλά λεφτά. Το ίδιο ισχύει και σε αυτούς που τη δημιουργούν.

Μανατζάρετε καλλιτέχνες. Ποια είναι τα στοιχεία που συνθέτουν τη φιλοσοφία του management σας;

Είμαι κάτι σαν τον Jay-Z (rapper). Είμαι παραγωγός.

Στα 50's και τα 60's, οι περισσότεροι καλλιτέχνες πέθαιναν φτωχοί. Στα 70's, έχουμε τους πρώτους καλλιτέχνες που απολαμβάνουν τη δόξα τους εν ζωή. Το marketing έχει διαπεράσει την τέχνη; Εχει περισσότερους φίλους η τέχνη από ό,τι στο παρελθόν;

Στην Ιαπωνία, υπάρχει ένα τραγούδι 600 ετών που λέγεται «Jinsei 50 Nen», δηλαδή «Η ζωή διαρκεί μόνον 50 χρόνια». Ο,τι κι αν περνάμε, οι ζωές μας θα είναι πάντα εύθραυστες.

Εχετε studio στη Νέα Υόρκη. Τι πιστεύετε ότι αντιπροσωπεύει αυτή η πόλη για την τέχνη;

Οπως το Παρίσι είναι πρωτεύουσα της μόδας, έτσι η Νέα Υόρκη είναι πρωτεύουσα της τέχνης.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ του Τόκιο και της Νέας Υόρκης; Σε ποια από τις δύο πόλεις περνάτε περισσότερο χρόνο;

Το Τόκιο δεν χρειάζεται την τέχνη· η Νέα Υόρκη τη χρειάζεται. Εγώ είμαι ένας χειρώνακτας που κατασκευάζει τέχνη για την πόλη που τη χρειάζεται.

Πίνακές σας αναφέρονται στον καλλιτέχνη του 17ου αιώνα Ogata Kōrin. Ποιοι πίνακες ή καλλιτέχνες άφησαν το αποτύπωμά τους σε εσάς και την τέχνη σας;

Ο Kanō Eitoku. Το όνομα της εταιρείας μου Kaikai Kiki έχει εμπνευστεί από μια φράση που χρησιμοποίησαν οι κριτικοί για να περιγράψουν το έργο του.

Ο Andy Warhol ήταν μια ακόμα μεγάλη επιρροή για σας. Τι δίδαξε, ουσιαστικά, στους νεότερους;

«Στο μέλλον, όλοι θα είναι διάσημοι για πέντε λεπτά».

Συνεργαστήκατε με τον Kanye West. Φιλοτεχνήσατε 4 αγαλματίδια Kane Bear. Θα μπορούσατε να κάνετε ένα σχόλιο για αυτήν τη συνεργασία;

Ο Kanye αναμιγνύει τις παρυφές της μαύρης μουσικής, του hip hop, της pop και οτιδήποτε άλλου. Στο σημείο της συμβολής αυτών των επιρροών, βρίσκομαι εγώ, ένας Ιάπωνας superflat καλλιτέχνης που θέλει να αναμιγνύει και να ενσαρκώνει επίσης διαφορετικά πράγματα. Νομίζω ότι έτσι «δούλεψε» μεταξύ μας.

Πώς έγινε η πρώτη σας επαφή με τον οίκο Louis Vuitton;

Η συνεργασία ξεκίνησε με ένα γράμμα του Marc Jacobs, τον οποίο θαυμάζω πολύ. Ξεχνάω τις λεπτομέρειες του τι συνέβη μετά, όπως ένας παντρεμένος ξεχνάει τις λεπτομέρειες της έγγαμης ζωής του.

Ποια είναι η προσωπική ερμηνεία του βουδισμού στην τέχνη σας; Θα μπορούσατε να μου πείτε κάποια άλλα στοιχεία της ιαπωνικής παράδοσης που σας εμπνέουν;

Επειδή στηρίχτηκαν σε ψυχεδελική εμπειρία, οι δουλειές του Walt Disney έφτασαν σε μια εκπληκτικά υψηλή ποιότητα με μια σχεδόν θρησκευτική φαντασιακή δύναμη. Αν θέλεις να μπεις σε αυτήν τη ζώνη χωρίς να χρησιμοποιήσεις ναρκωτικά, οι μέθοδοι εξάσκησης του βουδισμού είναι αρκετά αποτελεσματικές.

Θα μπορούσατε να πείτε μία φράση που σας οδηγεί;

«Geibi-Kakushin». Αυτή είναι μια φράση του Kitaoji Rosanjin (1883-1959), ενός διάσημου Ιάπωνα κεραμοποιού, που σημαίνει ότι είναι πολύ μικρή η απόσταση ανάμεσα στη μεγαλοφυΐα και τη μετριότητα.

Ηighlights

• 1962: Γεννιέται στο Τόκιο.
• 1996: Ιδρύει το Hiropon factory στη Saitama της Ιαπωνίας.
• 2001: Ιδρύει την Kaikai Kiki με κεφάλαιο 3 εκατ. yen.
• 2002: Οργανώνει την πρώτη του art fair Geisa στο Τόκιο.
• 2004: Ιδρύει το Kaikai Kiki animation studio στο Τόκιο.
• 2008: Είναι στη λίστα του Time, με τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή.
• 2009: Εργα του εκτίθενται σε περιοδική έκθεση στην Tate Modern.

Από τον Θανάση Διαμαντόπουλο